Mèo Bị Khò Khè: Nguyên Nhân, Triệu Chứng & Cách Điều Trị

Trang Chủ / Bệnh Ở Mèo

Tiếng khò khè ở mèo là một âm thanh bất thường, thường gây lo lắng cho những người nuôi mèo. Khi Mèo Bị Khò Khè, điều này có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng, liên quan đến hệ hô hấp. Hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng đi kèm là bước đầu tiên quan trọng để giúp bạn chăm sóc mèo đúng cách. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng này, giúp bạn nhận biết, xử lý và biết khi nào cần đưa mèo đến gặp bác sĩ thú y.

Tiếng Khò Khè Ở Mèo Là Gì?

Tiếng khò khè ở mèo là âm thanh rít, khàn hoặc ồn ào phát ra khi mèo thở, thường do sự tắc nghẽn hoặc thu hẹp của đường hô hấp, từ mũi, họng, khí quản, phế quản đến phổi. Âm thanh này khác với tiếng gừ gừ (purring), vốn là âm thanh rung nhẹ nhàng thường thể hiện sự thoải mái, hoặc tiếng hắt hơi, ho – những phản xạ đẩy không khí mạnh mẽ ra ngoài. Tiếng khò khè là dấu hiệu cho thấy luồng không khí di chuyển khó khăn qua các ống dẫn khí đã bị tổn thương hoặc cản trở.

Âm thanh khò khè có thể xuất hiện khi mèo hít vào (inspiratory wheeze), thở ra (expiratory wheeze), hoặc cả hai. Đặc điểm của tiếng khò khè (tần suất, độ lớn, lúc nào xảy ra) có thể cung cấp manh mối quan trọng về vị trí và bản chất của vấn đề. Ví dụ, tiếng khò khè nghe rõ khi hít vào thường liên quan đến tắc nghẽn ở đường hô hấp trên (mũi, họng), trong khi tiếng khò khè khi thở ra thường chỉ ra vấn đề ở đường hô hấp dưới (phế quản, phổi).

Việc nhận biết chính xác tiếng khò khè là bước đầu tiên. Đôi khi, người nuôi có thể nhầm lẫn tiếng khò khè với tiếng nghẹt mũi nhẹ hoặc tiếng gừ gừ bất thường. Tuy nhiên, tiếng khò khè thường có âm sắc “thở” hơn, nghe như có vật cản hoặc sưng viêm trong đường dẫn khí. Nếu bạn không chắc chắn, việc quay video âm thanh và đưa cho bác sĩ thú y xem là rất hữu ích.

Các Nguyên Nhân Phổ Biến Khi Mèo Bị Khò Khè

Tình trạng mèo bị khò khè có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến cả nhiễm trùng và các vấn đề không nhiễm trùng. Mỗi nguyên nhân có thể đòi hỏi phương pháp chẩn đoán và điều trị riêng biệt.

Nguyên nhân nhiễm trùng

Các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là những bệnh ảnh hưởng đến đường hô hấp, là nguyên nhân hàng đầu gây ra tiếng khò khè ở mèo.

Nhiễm trùng đường hô hấp trên (URIs)

URIs là nhóm bệnh rất phổ biến ở mèo, gây ra bởi virus hoặc vi khuẩn, ảnh hưởng chủ yếu đến mũi, xoang và họng. Đây là nguyên nhân thường gặp khiến mèo phát ra âm thanh bất thường khi thở.

Hai loại virus phổ biến nhất gây URIs ở mèo là Feline Herpesvirus (còn gọi là Feline Viral Rhinotracheitis – FVR) và Feline Calicivirus (FCV). Cả hai đều rất dễ lây lan, đặc biệt là ở những nơi tập trung nhiều mèo như trại nuôi, khu vực cứu hộ, hoặc nhà có nhiều mèo.

Feline Herpesvirus (FVR): Gây ra các triệu chứng như hắt hơi liên tục, chảy nước mắt và nước mũi trong hoặc đục, viêm kết mạc (mắt đỏ, sưng). Virus này có thể gây tổn thương niêm mạc mũi và đường hô hấp trên, dẫn đến tắc nghẽn và gây tiếng khò khè, đặc biệt khi tình trạng trở nên mãn tính hoặc tái phát. Mèo sau khi nhiễm bệnh có thể trở thành vật chủ mang mầm bệnh suốt đời và tái phát triệu chứng khi bị căng thẳng.
Feline Calicivirus (FCV): Triệu chứng tương tự FVR, bao gồm hắt hơi, chảy nước mũi và nước mắt. Tuy nhiên, FCV còn có thể gây loét miệng và lưỡi rất đau đớn, khiến mèo bỏ ăn. Một số chủng FCV nguy hiểm hơn có thể gây viêm phổi. Tổn thương và viêm nhiễm do FCV có thể gây thu hẹp đường thở và dẫn đến tiếng khò khè.
Bordetella bronchiseptica: Đây là một loại vi khuẩn, thường là “thủ phạm” trong hội chứng ho cũi chó, nhưng cũng có thể gây bệnh đường hô hấp ở mèo. Nhiễm Bordetella gây ho, hắt hơi và chảy nước mũi. Trong một số trường hợp, nó có thể dẫn đến viêm phế quản hoặc viêm phổi, gây ra tiếng khò khè và khó thở.
Chlamydia felis: Là một loại vi khuẩn khác gây nhiễm trùng đường hô hấp trên ở mèo, chủ yếu gây viêm kết mạc (mắt đỏ, sưng, có ghèn) nhưng cũng có thể gây các triệu chứng hô hấp nhẹ hơn như chảy nước mũi và hắt hơi, đôi khi dẫn đến tiếng khò khè.

Việc chẩn đoán URIs thường dựa vào triệu chứng lâm sàng, nhưng có thể cần xét nghiệm PCR để xác định chính xác tác nhân gây bệnh, đặc biệt trong các đợt bùng phát hoặc khi điều trị không hiệu quả. Điều trị thường bao gồm thuốc kháng sinh để chống nhiễm trùng thứ cấp do vi khuẩn, thuốc kháng virus (nếu có chỉ định), và các biện pháp hỗ trợ như giữ ấm, giữ ẩm không khí, kích thích mèo ăn uống.

Nhiễm trùng đường hô hấp dưới

Nhiễm trùng có thể lan xuống phổi, gây ra các bệnh nghiêm trọng hơn như viêm phế quản hoặc viêm phổi, khiến tiếng khò khè trở nên rõ rệt và nguy hiểm hơn.

Viêm phế quản: Là tình trạng viêm các ống phế quản dẫn khí vào phổi. Nguyên nhân có thể là do nhiễm virus, vi khuẩn, nấm, hoặc phản ứng dị ứng (hen suyễn). Viêm làm thành phế quản sưng lên và tiết dịch nhầy, thu hẹp đường thở, gây ho và tiếng khò khè khi thở ra. Mèo bị viêm phế quản mãn tính có thể xuất hiện tiếng khò khè dai dẳng.
Viêm phổi: Là tình trạng viêm nhiễm các túi khí nhỏ trong phổi (phế nang) và các mô xung quanh. Viêm phổi có thể do nhiễm vi khuẩn (thường là thứ phát sau URIs), virus, nấm, hoặc do hít phải dị vật/chất lỏng (viêm phổi do hít sặc). Viêm phổi là một bệnh nghiêm trọng, gây khó thở dữ dội, thở nhanh, sốt, bỏ ăn, và tiếng khò khè hoặc tiếng ran ở phổi. Chẩn đoán thường dựa vào X-quang phổi và xét nghiệm máu. Điều trị bao gồm kháng sinh, truyền dịch, hỗ trợ hô hấp và các biện pháp chăm sóc tích cực khác.

Nhiễm ký sinh trùng

Một số loại ký sinh trùng có thể cư trú trong hệ hô hấp hoặc tim mạch và gây ra các triệu chứng hô hấp, bao gồm cả tiếng khò khè.

Giun tim (Heartworms): Mặc dù giun tim nổi tiếng gây bệnh ở chó, mèo cũng có thể bị nhiễm. Giun trưởng thành sống trong tim và động mạch phổi. Ngay cả khi chỉ có một vài con giun, chúng vẫn có thể gây viêm và tổn thương phổi, dẫn đến các triệu chứng hô hấp mãn tính như ho, khó thở, và tiếng khò khè. Bệnh giun tim ở mèo rất khó chẩn đoán và điều trị, và có thể gây tử vong đột ngột.
Giun phổi (Lungworms): Các loài giun phổi như Aelurostrongylus abstrusus sống trong phế quản nhỏ và nhu mô phổi của mèo. Ấu trùng giun phổi được mèo nuốt phải khi ăn phải vật chủ trung gian (ốc sên, sên trần). Giun trưởng thành đẻ trứng trong phổi, nở thành ấu trùng, sau đó được ho lên và nuốt vào đường tiêu hóa để ra ngoài theo phân. Sự di chuyển của giun trong phổi gây viêm, kích ứng, ho, và tiếng khò khè. Bệnh thường gặp hơn ở mèo sống ngoài trời hoặc ăn thịt sống.

Chẩn đoán ký sinh trùng hô hấp có thể cần xét nghiệm phân tìm ấu trùng (phương pháp Baermann), xét nghiệm máu tìm kháng thể/kháng nguyên giun tim, hoặc đôi khi cần nội soi phế quản để lấy mẫu. Điều trị bằng thuốc tẩy ký sinh trùng phù hợp.

Nguyên nhân không nhiễm trùng

Ngoài nhiễm trùng, nhiều yếu tố khác cũng có thể gây ra tình trạng mèo bị khò khè.

Dị ứng

Giống như con người, mèo có thể bị dị ứng với các chất trong môi trường. Khi mèo hít phải chất gây dị ứng (dị nguyên), hệ miễn dịch phản ứng quá mức, gây viêm đường hô hấp.

Các dị nguyên phổ biến bao gồm phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc, khói thuốc lá, hóa chất trong các sản phẩm tẩy rửa, nước hoa xịt phòng, hoặc hạt bụi từ cát vệ sinh. Phản ứng dị ứng có thể gây sưng, viêm niêm mạc mũi và phế quản, tăng tiết dịch nhầy, dẫn đến hắt hơi, chảy nước mũi và tiếng khò khè, đặc biệt nếu dị ứng ảnh hưởng đến phế quản.

Kiểm soát môi trường sống là yếu tố quan trọng trong việc quản lý dị ứng. Hạn chế sử dụng các sản phẩm có mùi hương mạnh, chuyển sang loại cát vệ sinh ít bụi, hút bụi thường xuyên và sử dụng máy lọc không khí có thể giúp giảm thiểu tiếp xúc với dị nguyên. Bác sĩ thú y có thể kê đơn thuốc kháng histamin hoặc corticoid để giảm phản ứng viêm trong trường hợp nặng.

Hen suyễn ở mèo (Feline Asthma)

Hen suyễn là một bệnh hô hấp mãn tính phổ biến ở mèo, tương tự như hen suyễn ở người. Nó là một phản ứng quá mẫn cảm của đường hô hấp dưới (phế quản) với các dị nguyên trong môi trường.

Khi mèo bị hen suyễn tiếp xúc với dị nguyên, các cơ trơn xung quanh phế quản co thắt, thành phế quản sưng lên và sản xuất nhiều dịch nhầy. Sự kết hợp này làm đường thở bị thu hẹp đáng kể, gây khó thở, ho (thường là ho khan, nghe như cố gắng tống vật gì ra ngoài), và tiếng khò khè khi thở ra. Các cơn hen có thể nhẹ, thoáng qua hoặc nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Hen suyễn thường được chẩn đoán dựa trên tiền sử bệnh, khám lâm sàng, và X-quang phổi (có thể thấy hình ảnh thành phế quản dày lên). Đôi khi cần xét nghiệm máu hoặc nội soi phế quản. Hen suyễn là bệnh mãn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát được bằng thuốc. Điều trị thường bao gồm corticoid (để giảm viêm) và thuốc giãn phế quản (để làm mở đường thở), có thể dùng dưới dạng viên uống, tiêm, hoặc phổ biến và hiệu quả hơn là dùng ống hít chuyên dụng cho mèo kết hợp buồng đệm (spacer).

Vật lạ trong đường hô hấp

Mèo, đặc biệt là những con tò mò hoặc thích chơi đùa với đồ vật nhỏ, có thể vô tình hít phải vật lạ vào mũi, họng hoặc khí quản. Các vật lạ phổ biến bao gồm hạt cỏ, mảnh vụn thực vật, sợi chỉ, lông vũ, hoặc các mảnh đồ chơi nhỏ.

Khi vật lạ mắc kẹt trong đường hô hấp, nó gây kích ứng, viêm và tắc nghẽn cục bộ. Điều này có thể gây hắt hơi dữ dội (nếu ở mũi), nuốt khó khăn (nếu ở họng), ho dữ dội, khó thở cấp tính, và tiếng khò khè rõ rệt ở vị trí bị tắc nghẽn. Tình trạng này là một trường hợp cấp cứu và cần được bác sĩ thú y can thiệp kịp thời để gắp bỏ vật lạ ra ngoài, thường thông qua nội soi hoặc phẫu thuật.

Khối u hoặc polyp

Khối u (lành tính hoặc ác tính) hoặc polyp (khối u lành tính mềm, thường phát triển từ niêm mạc) có thể phát triển ở bất kỳ vị trí nào trong đường hô hấp, từ khoang mũi, vòm họng, khí quản, phế quản đến phổi.

Khi khối u hoặc polyp phát triển đủ lớn, chúng có thể chèn ép hoặc thu hẹp đường thở, gây ra các triệu chứng hô hấp mãn tính như hắt hơi, chảy máu mũi, thay đổi giọng kêu, khó thở, và tiếng khò khè dai dẳng. Triệu chứng thường trở nên tồi tệ hơn theo thời gian khi khối phát triển lớn dần. Chẩn đoán cần chụp X-quang, CT scan, hoặc nội soi để xác định vị trí và kích thước khối u, sau đó lấy mẫu sinh thiết để xác định bản chất (lành tính hay ác tính). Điều trị tùy thuộc vào loại, vị trí và giai đoạn của khối u, có thể bao gồm phẫu thuật cắt bỏ, xạ trị hoặc hóa trị.

Bệnh về tim mạch

Một số bệnh tim mạch, đặc biệt là bệnh cơ tim phì đại (Hypertrophic Cardiomyopathy – HCM), có thể gián tiếp gây ra các vấn đề hô hấp, bao gồm cả tiếng khò khè. HCM là tình trạng thành cơ tim dày lên, làm giảm khả năng bơm máu hiệu quả của tim. Điều này có thể dẫn đến tình trạng suy tim sung huyết, trong đó chất lỏng (dịch) tích tụ trong phổi (phù phổi) hoặc trong khoang ngực (tràn dịch màng phổi).

Sự tích tụ dịch trong phổi làm cản trở quá trình trao đổi khí và gây khó thở, thở nhanh, thở nông, và đôi khi là tiếng khò khè hoặc tiếng ran ở phổi do dịch. Mèo bị phù phổi hoặc tràn dịch màng phổi cần được cấp cứu và điều trị y tế khẩn cấp. Chẩn đoán dựa vào siêu âm tim, X-quang ngực, và xét nghiệm máu. Điều trị tập trung vào việc kiểm soát suy tim, loại bỏ dịch dư thừa bằng thuốc lợi tiểu, và các biện pháp hỗ trợ hô hấp.

Các vấn đề khác

Béo phì: Mèo thừa cân hoặc béo phì có thể gặp khó khăn trong việc hô hấp do lượng mỡ thừa chèn ép lên lồng ngực và cơ hoành, làm giảm dung tích phổi. Mặc dù không phải là nguyên nhân trực tiếp gây khò khè từ đường thở, béo phì có thể làm nặng thêm các vấn đề hô hấp khác và khiến mèo dễ bị khò khè, đặc biệt khi gắng sức.
Căng thẳng (Stress): Căng thẳng nặng có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của mèo, khiến chúng dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Ngoài ra, trong một số ít trường hợp, mèo bị căng thẳng hoặc quá sợ hãi có thể thở hổn hển hoặc thở nhanh, đôi khi phát ra âm thanh tương tự tiếng khò khè nhẹ.

Triệu Chứng Kèm Theo Khi Mèo Bị Khò Khè

Khi mèo bị khò khè, âm thanh này hiếm khi là triệu chứng đơn độc. Thường sẽ có các dấu hiệu khác đi kèm, giúp bác sĩ thú y xác định nguyên nhân gây bệnh. Việc quan sát kỹ và ghi lại các triệu chứng này là cực kỳ quan trọng.

Dấu hiệu hô hấp

Đây là những triệu chứng liên quan trực tiếp đến đường thở và quá trình hô hấp của mèo:

Ho: Ho là phản xạ tống khứ vật lạ hoặc dịch nhầy ra khỏi đường hô hấp. Ho có thể là ho khan hoặc ho có đờm, liên tục hoặc ngắt quãng. Ho thường đi kèm với tiếng khò khè, đặc biệt trong các bệnh như viêm phế quản, hen suyễn, hoặc có vật lạ.
Hắt hơi: Hắt hơi là phản xạ tống khứ vật lạ hoặc chất gây kích ứng ra khỏi mũi. Hắt hơi thường là dấu hiệu của các vấn đề ở đường hô hấp trên (URIs, dị ứng, vật lạ ở mũi).
Chảy nước mắt và nước mũi: Dịch tiết từ mắt và mũi có thể trong, đục, hoặc có màu xanh/vàng (do nhiễm trùng vi khuẩn thứ cấp). Đây là triệu chứng rất phổ biến trong các bệnh URIs.
Khó thở (Dyspnea): Mèo khó thở có thể biểu hiện bằng việc thở nhanh và nông, cố gắng hít thở sâu, sườn phập phồng mạnh khi thở, hoặc thở bằng miệng (há miệng thở, đặc biệt khi nghỉ ngơi – đây là dấu hiệu nguy hiểm cần cấp cứu). Khó thở là dấu hiệu của vấn đề hô hấp nghiêm trọng.
Thở nhanh (Tachypnea): Tần số thở tăng lên bất thường ngay cả khi mèo đang nghỉ ngơi.
Lưỡi hoặc nướu tím tái (Cyanosis): Màu xanh hoặc tím nhạt ở lưỡi, nướu, hoặc niêm mạc mắt là dấu hiệu cho thấy mèo không nhận đủ oxy. Đây là một dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm, cần được cấp cứu thú y ngay lập tức.
Thay đổi giọng kêu: Viêm hoặc khối u ở vùng họng/thanh quản có thể làm thay đổi giọng kêu của mèo, nghe khàn hơn hoặc mất tiếng.

Dấu hiệu toàn thân

Ngoài các triệu chứng hô hấp, mèo bị bệnh đường hô hấp có thể có các dấu hiệu ảnh hưởng đến toàn cơ thể:

Sốt: Nhiễm trùng (virus, vi khuẩn) thường gây sốt, khiến mèo mệt mỏi, bỏ ăn, tìm chỗ lạnh nằm.
Bỏ ăn hoặc ăn ít hơn: Mèo bị bệnh thường mất cảm giác ngon miệng. Đặc biệt, loét miệng do FCV, khó thở, hoặc mệt mỏi do sốt đều có thể khiến mèo không muốn ăn.
Sụt cân: Nếu tình trạng khò khè và bỏ ăn kéo dài, mèo sẽ bị sụt cân.
Mệt mỏi, lờ đờ: Mèo bị bệnh thường mất năng lượng, ngủ nhiều hơn, ít chơi đùa và tương tác hơn bình thường.
Thay đổi hành vi: Mèo có thể tìm cách ẩn mình, trở nên cáu kỉnh hơn khi chạm vào, hoặc thay đổi thói quen sinh hoạt.

Việc kết hợp quan sát tiếng khò khè với các triệu chứng đi kèm giúp bác sĩ thú y định hướng chẩn đoán. Ví dụ, khò khè kèm theo hắt hơi và chảy nước mũi/mắt thường gợi ý URIs; khò khè kèm theo ho và khó thở dữ dội thường gợi ý hen suyễn, viêm phế quản hoặc viêm phổi; khò khè kèm theo dấu hiệu thần kinh hoặc tim mạch có thể gợi ý các vấn đề liên quan đến hệ thống.

Chẩn Đoán Tình Trạng Mèo Bị Khò Khè

Khi nhận thấy mèo bị khò khè hoặc có bất kỳ dấu hiệu hô hấp bất thường nào, việc đưa mèo đến bác sĩ thú y là bước quan trọng nhất. Tình trạng này không nên tự ý điều trị tại nhà khi chưa có chẩn đoán chính xác.

Quá trình chẩn đoán thường bao gồm các bước sau:

Thu thập bệnh sử: Bác sĩ thú y sẽ hỏi bạn rất kỹ về lịch sử sức khỏe của mèo: mèo bị khò khè từ bao giờ, âm thanh nghe như thế nào, có thường xuyên không, xuất hiện khi nào (khi ngủ, khi hoạt động, khi ăn), các triệu chứng khác đi kèm (ho, hắt hơi, chảy mũi, khó thở, bỏ ăn, thay đổi hành vi), môi trường sống của mèo (trong nhà, ngoài trời, có tiếp xúc với mèo khác không, có yếu tố gây dị ứng tiềm ẩn không), lịch sử tiêm phòng và tẩy giun, tiền sử bệnh trước đây. Việc bạn cung cấp thông tin chi tiết và chính xác sẽ giúp ích rất nhiều cho bác sĩ. Nếu có thể, hãy quay video tiếng khò khè của mèo để bác sĩ nghe trực tiếp.
Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám tổng quát cho mèo, đặc biệt tập trung vào hệ hô hấp. Bác sĩ sẽ lắng nghe tiếng thở của mèo bằng ống nghe (ở cả lồng ngực và đường hô hấp trên) để xác định vị trí và tính chất của âm thanh bất thường (khò khè, ran, rít). Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra mũi, miệng, họng, mắt, sờ nắn vùng cổ và lồng ngực, kiểm tra tần số thở, nhịp tim, màu sắc niêm mạc (lưỡi, nướu) để đánh giá mức độ khó thở và tình trạng oxy hóa máu.
Các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh: Dựa trên kết quả thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu hơn:
- Xét nghiệm máu tổng quát (CBC) và sinh hóa máu: Giúp đánh giá tình trạng viêm nhiễm, nhiễm trùng (tăng bạch cầu), thiếu máu, và chức năng các cơ quan nội tạng để loại trừ các nguyên nhân khác hoặc đánh giá sức khỏe tổng thể của mèo trước khi điều trị.
- Xét nghiệm mẫu dịch tiết (mũi, họng): Có thể lấy mẫu dịch mũi hoặc họng để xét nghiệm PCR tìm virus (Herpes, Calicivirus), nuôi cấy vi khuẩn để xác định loại vi khuẩn gây bệnh và độ nhạy cảm với kháng sinh.
- Chụp X-quang lồng ngực: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh rất quan trọng, giúp bác sĩ nhìn thấy hình ảnh của phổi, phế quản lớn, tim và lồng ngực. X-quang có thể phát hiện dấu hiệu viêm phổi, viêm phế quản (thành phế quản dày lên), phù phổi do suy tim, khối u trong phổi hoặc lồng ngực, hoặc đôi khi nhìn thấy vật lạ lớn trong đường thở.
- Siêu âm tim (Echocardiogram): Nếu bác sĩ nghi ngờ nguyên nhân liên quan đến tim mạch (như HCM gây phù phổi), siêu âm tim sẽ được thực hiện để đánh giá cấu trúc và chức năng của tim.
- Nội soi đường hô hấp: Sử dụng một ống nhỏ có gắn camera đưa vào đường hô hấp (mũi, khí quản, phế quản) giúp bác sĩ nhìn trực tiếp bên trong, đánh giá tình trạng niêm mạc, phát hiện vật lạ hoặc khối u, và lấy mẫu mô (sinh thiết) hoặc dịch tiết để xét nghiệm. Nội soi thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân.
- Xét nghiệm phân: Để tìm ấu trùng giun phổi (phương pháp Baermann).
- Xét nghiệm giun tim: Xét nghiệm máu để phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên giun tim.

Quá trình chẩn đoán là một quá trình loại suy, bắt đầu từ những nguyên nhân phổ biến và ít nghiêm trọng hơn, sau đó tiến hành các xét nghiệm chuyên sâu hơn nếu cần để xác định chính xác “thủ phạm” gây ra tiếng khò khè.

Các Phương Pháp Điều Trị Cho Mèo Bị Khò Khè

Việc điều trị tình trạng mèo bị khò khè hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh đã được chẩn đoán. Không có một phác đồ điều trị duy nhất áp dụng cho mọi trường hợp. Bác sĩ thú y sẽ dựa vào kết quả chẩn đoán để đưa ra liệu trình phù hợp nhất cho mèo cưng của bạn.

Điều trị theo nguyên nhân

Nhiễm trùng vi khuẩn: Nếu nguyên nhân là do nhiễm trùng vi khuẩn (thứ phát sau URIs, viêm phế quản, viêm phổi), bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh. Loại kháng sinh và thời gian điều trị sẽ phụ thuộc vào loại vi khuẩn và mức độ nhiễm trùng. Điều quan trọng là phải tuân thủ đúng liều lượng và hết liệu trình kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi triệu chứng đã thuyên giảm.
Nhiễm trùng virus: Đối với các bệnh do virus như FVR hoặc FCV, hiện chưa có thuốc đặc trị hiệu quả chống lại virus. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ, giúp cơ thể mèo chống lại nhiễm trùng và kiểm soát triệu chứng. Bác sĩ có thể kê kháng sinh để ngăn ngừa hoặc điều trị nhiễm trùng vi khuẩn thứ cấp thường xảy ra khi mèo bị virus làm suy yếu. Thuốc kháng virus có thể được xem xét trong một số trường hợp nhất định.
Nhiễm nấm: Nếu nguyên nhân là do nhiễm nấm (ít phổ biến hơn), bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng nấm phù hợp, thường kéo dài trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Nhiễm ký sinh trùng: Nếu phát hiện giun phổi hoặc giun tim, mèo sẽ được điều trị bằng thuốc tẩy ký sinh trùng đặc hiệu dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ thú y. Điều trị giun tim ở mèo rất rủi ro và phức tạp.
Dị ứng và Hen suyễn: Điều trị hen suyễn và các phản ứng dị ứng đường hô hấp chủ yếu là kiểm soát viêm và làm giãn đường thở.
- Corticoid: Thuốc chống viêm mạnh mẽ này giúp giảm sưng và viêm trong đường hô hấp. Corticoid có thể dùng dưới dạng viên uống, tiêm, hoặc dạng hít. Dạng hít (sử dụng bình xịt kết hợp buồng đệm) thường được ưu tiên vì thuốc tác dụng trực tiếp lên phổi, giảm thiểu tác dụng phụ toàn thân.
- Thuốc giãn phế quản: Giúp làm giãn các cơ xung quanh phế quản, làm mở đường thở và giảm tiếng khò khè, khó thở. Thuốc này có thể dùng dạng viên uống, tiêm, hoặc dạng hít (seretide hoặc ventolin dạng hít chuyên dụng cho mèo). Thuốc giãn phế quản dạng hít thường được dùng để cắt cơn hen cấp tính.
- Thuốc kháng histamin: Có thể được sử dụng cho các trường hợp dị ứng nhẹ.
- Kiểm soát môi trường: Giảm thiểu tiếp xúc với dị nguyên là một phần quan trọng trong việc quản lý hen suyễn và dị ứng.
Vật lạ: Vật lạ trong đường hô hấp cần được gắp bỏ càng sớm càng tốt, thường bằng nội soi phế quản hoặc phẫu thuật. Sau khi gắp bỏ, mèo có thể cần dùng kháng sinh và thuốc chống viêm để điều trị tình trạng viêm và nhiễm trùng thứ cấp.
Khối u hoặc polyp: Điều trị phụ thuộc vào bản chất và vị trí của khối u. Phẫu thuật cắt bỏ là phương pháp chính đối với polyp hoặc khối u lành tính. Khối u ác tính có thể cần phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị.
Bệnh tim mạch: Điều trị tập trung vào kiểm soát suy tim bằng thuốc (thuốc lợi tiểu để loại bỏ dịch, thuốc hỗ trợ chức năng tim) và các biện pháp hỗ trợ.

Điều trị hỗ trợ và chăm sóc tại nhà

Bên cạnh việc điều trị nguyên nhân gốc rễ, việc chăm sóc hỗ trợ tại nhà đóng vai trò quan trọng giúp mèo phục hồi sức khỏe.

Giữ ấm và khô ráo: Đảm bảo mèo được ở trong môi trường ấm áp, tránh gió lùa và ẩm ướt.
Giữ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng nơi mèo ở có thể giúp làm loãng dịch nhầy trong đường hô hấp, giúp mèo dễ thở hơn. Có thể cho mèo vào phòng tắm khi đang xả nước nóng để hơi nước làm ẩm đường thở (nhưng phải đảm bảo an toàn và không để mèo bị nóng quá).
Vệ sinh môi trường: Giữ nhà cửa sạch sẽ, hút bụi thường xuyên, tránh khói thuốc lá, nước hoa xịt phòng, và các hóa chất có mùi mạnh. Sử dụng cát vệ sinh ít bụi hoặc không mùi. Giặt ga trải giường, đồ chơi của mèo định kỳ.
Kích thích ăn uống: Mèo bị bệnh, đặc biệt là URIs, có thể mất khứu giác và vị giác, dẫn đến biếng ăn. Hãy thử làm ấm thức ăn ướt để tăng mùi hương hấp dẫn. Cung cấp các loại thức ăn mèo yêu thích hoặc thức ăn dành cho mèo biếng ăn, dễ tiêu hóa. Nếu mèo hoàn toàn bỏ ăn, bác sĩ thú y có thể đề nghị cho ăn bằng ống hoặc truyền dịch để ngăn ngừa suy dinh dưỡng và mất nước.
Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Cung cấp một môi trường yên tĩnh, an toàn cho mèo nghỉ ngơi. Hạn chế thay đổi đột ngột trong sinh hoạt hoặc môi trường sống. Sử dụng các sản phẩm hỗ trợ giảm căng thẳng cho mèo (pheromone tổng hợp, đồ chơi, cây bạc hà mèo).
Vệ sinh mắt và mũi: Nếu mèo bị chảy nước mắt/mũi, nhẹ nhàng lau sạch bằng khăn mềm ẩm hoặc bông gòn nhúng nước ấm.
Cho uống thuốc đúng cách: Tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng và thời gian cho uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Hỏi bác sĩ cách cho mèo uống thuốc dạng viên hoặc dạng lỏng nếu bạn gặp khó khăn. Nếu sử dụng ống hít cho hen suyễn, hãy đảm bảo bạn dùng đúng kỹ thuật và thiết bị (buồng đệm) để thuốc đến được phổi hiệu quả.
Theo dõi sát sao: Quan sát tình trạng của mèo hàng ngày, ghi lại các triệu chứng (mức độ khò khè, tần số thở, hoạt động, ăn uống) để báo cáo lại cho bác sĩ thú y. Nếu tình trạng xấu đi, hãy đưa mèo tái khám ngay lập tức.

Quá trình phục hồi của mèo phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng và khả năng đáp ứng với điều trị. Một số bệnh (như URIs nhẹ) có thể hồi phục nhanh chóng, trong khi các bệnh mãn tính (như hen suyễn, viêm phế quản mãn tính) cần quản lý lâu dài. Bệnh viêm phổi, giun tim, hoặc khối u có thể cần thời gian điều trị kéo dài và tiên lượng dè dặt hơn.

Khi Nào Cần Đưa Mèo Đến Gặp Bác Sĩ Thú Y Ngay Lập Tức?

Mặc dù tiếng khò khè có thể là dấu hiệu của nhiều mức độ bệnh khác nhau, có những triệu chứng cảnh báo nguy hiểm đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp. Bạn cần đưa mèo đến phòng khám thú y hoặc bệnh viện thú y cấp cứu ngay lập tức nếu mèo bị khò khè và có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

Khó thở nghiêm trọng: Mèo cố gắng hít thở, sườn phập phồng mạnh, đầu và cổ ưỡn ra phía trước, thở hổn hển, hoặc thở bằng miệng (há miệng thở khi nghỉ ngơi). Đây là dấu hiệu mèo đang thiếu oxy trầm trọng.
Lưỡi hoặc nướu tím tái: Màu xanh hoặc tím nhạt ở niêm mạc cho thấy cơ thể không được cung cấp đủ oxy. Đây là tình trạng đe dọa tính mạng.
Thở rất nhanh: Tần số thở tăng vọt bất thường (hơn 40 hơi thở mỗi phút khi nghỉ ngơi).
Mệt lả, lờ đờ đột ngột: Mèo đột ngột trở nên yếu ớt, không thể di chuyển, hoặc mất phản xạ.
Sụp đổ hoặc ngất xỉu: Mèo mất ý thức.
Khò khè kèm theo ho ra máu hoặc chất dịch bất thường.
Khò khè xuất hiện đột ngột và rất dữ dội.
Mèo bỏ ăn hoàn toàn trong hơn 24 giờ.

Trong các trường hợp cấp cứu này, mỗi phút đều quý giá. Đừng chần chừ, hãy tìm đến cơ sở thú y gần nhất có khả năng xử lý ca cấp cứu hô hấp cho mèo.

Đối với các trường hợp mèo bị khò khè nhẹ hơn, không có dấu hiệu khó thở cấp tính, bạn nên đặt lịch hẹn với bác sĩ thú y trong vòng 1-2 ngày. Việc chẩn đoán sớm vẫn rất quan trọng để xác định nguyên nhân và bắt đầu điều trị, ngăn không cho bệnh trở nên nghiêm trọng hơn hoặc mãn tính.

Phòng Ngừa Tình Trạng Mèo Bị Khò Khè

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn mọi nguyên nhân gây ra tiếng khò khè ở mèo, nhưng có nhiều biện pháp bạn có thể thực hiện để giảm thiểu nguy cơ và giữ cho hệ hô hấp của mèo cưng luôn khỏe mạnh.

Tiêm phòng đầy đủ: Đảm bảo mèo được tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin cốt lõi, đặc biệt là vắc xin phòng Feline Herpesvirus và Feline Calicivirus (trong vắc xin tam giá FVRCP). Việc tiêm phòng giúp ngăn ngừa hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của các bệnh URIs do virus, vốn là nguyên nhân phổ biến gây khò khè.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đưa mèo đến bác sĩ thú y kiểm tra sức khỏe định kỳ (thường là 1-2 lần mỗi năm). Bác sĩ có thể phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, bao gồm cả các vấn đề hô hấp, trước khi chúng trở nên nghiêm trọng.
Kiểm soát ký sinh trùng: Sử dụng các sản phẩm phòng chống giun tim và các loại giun khác theo khuyến cáo của bác sĩ thú y, đặc biệt nếu mèo có nguy cơ (sống ngoài trời, tiếp xúc với môi trường ẩm ướt, ăn thịt sống).
Giữ môi trường sống sạch sẽ và thoáng khí: Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, hút bụi để giảm bụi bẩn và dị nguyên. Đảm bảo nhà cửa thông thoáng nhưng tránh gió lùa trực tiếp vào chỗ nằm của mèo.
Tránh khói bụi và hóa chất: Tuyệt đối không hút thuốc lá trong nhà hoặc gần mèo. Hạn chế sử dụng các sản phẩm xịt phòng, nước hoa, hoặc hóa chất tẩy rửa có mùi hương mạnh. Khi sử dụng các sản phẩm này, đảm bảo mèo không ở gần và phòng được thông thoáng sau khi sử dụng.
Chọn loại cát vệ sinh ít bụi: Cát vệ sinh có bụi li ti có thể gây kích ứng đường hô hấp của mèo khi chúng đào bới. Chọn các loại cát làm từ vật liệu ít bụi như giấy tái chế, gỗ nén, hoặc các loại cát khoáng đặc biệt được xử lý giảm bụi.
Kiểm soát cân nặng: Giữ cho mèo có cân nặng khỏe mạnh, tránh béo phì, giúp hệ hô hấp hoạt động hiệu quả hơn. Cung cấp chế độ ăn cân đối và khuyến khích mèo vận động.
Giảm căng thẳng: Tạo môi trường sống an toàn, ổn định và giàu kích thích cho mèo. Cung cấp đủ chỗ ẩn náu, cây cào móng, đồ chơi và thời gian tương tác với chủ để giảm căng thẳng, từ đó tăng cường hệ miễn dịch.
Theo dõi các dấu hiệu sớm: Chú ý đến bất kỳ sự thay đổi nào trong tiếng thở, hành vi, hoặc sức khỏe tổng thể của mèo. Phát hiện sớm và đưa mèo đi khám kịp thời là chìa khóa để điều trị thành công.

Chăm Sóc Mèo Bị Khò Khè Tại Nhà

Sau khi được bác sĩ thú y chẩn đoán và kê đơn, việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quyết định đến quá trình phục hồi của mèo. Bạn cần là “y tá” tận tâm và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của chuyên gia.

Đầu tiên và quan trọng nhất là tuân thủ lịch trình dùng thuốc. Nếu bác sĩ kê kháng sinh, thuốc chống viêm, thuốc giãn phế quản, hay bất kỳ loại thuốc nào khác, hãy đảm bảo bạn cho mèo uống đúng liều, đúng giờ và đủ liệu trình. Việc bỏ liều hoặc dừng thuốc quá sớm có thể khiến bệnh tái phát hoặc trở nên kháng thuốc. Nếu bạn gặp khó khăn khi cho mèo uống thuốc, hãy nhờ bác sĩ hoặc kỹ thuật viên hướng dẫn cách thực hiện an toàn và hiệu quả. Đối với thuốc dạng hít cho hen suyễn, việc sử dụng buồng đệm và tập cho mèo làm quen là cực kỳ quan trọng để đảm bảo thuốc được đưa vào phổi.

Môi trường sống của mèo cần được tối ưu hóa để hỗ trợ hô hấp. Giữ không khí trong lành bằng cách sử dụng máy lọc không khí (loại có bộ lọc HEPA để loại bỏ bụi mịn và dị nguyên) có thể giúp giảm thiểu các tác nhân gây kích ứng. Tăng độ ẩm không khí, như đã đề cập, giúp làm loãng dịch nhầy. Đảm bảo khu vực nghỉ ngơi của mèo ấm áp, yên tĩnh, và tránh xa các nguồn gây kích ứng như khói, bụi, hoặc mùi hóa chất.

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch và giúp mèo phục hồi sức khỏe. Cung cấp thức ăn chất lượng cao, dễ tiêu hóa. Nếu mèo biếng ăn do bệnh, hãy thử các phương pháp kích thích vị giác như làm ấm thức ăn ướt hoặc cho ăn các loại thức ăn đặc biệt dành cho mèo ốm yếu theo gợi ý của bác sĩ. Đảm bảo mèo luôn có đủ nước sạch để uống. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị bổ sung vitamin hoặc các chất hỗ trợ miễn dịch.

Theo dõi sát sao các dấu hiệu của mèo là trách nhiệm liên tục của bạn. Ghi lại bất kỳ sự thay đổi nào về tần số thở, mức độ khò khè, ho, hắt hơi, chảy dịch, hoạt động, ăn uống và tình trạng tinh thần. Nếu bạn nhận thấy các triệu chứng xấu đi, đặc biệt là dấu hiệu khó thở nghiêm trọng, hãy liên hệ ngay với bác sĩ thú y hoặc đưa mèo đến phòng khám cấp cứu.

Hạn chế căng thẳng là điều cần thiết. Mèo bị bệnh thường dễ bị căng thẳng hơn. Cung cấp một không gian riêng tư, an toàn cho mèo nghỉ ngơi, tránh tiếng ồn lớn hoặc sự làm phiền từ trẻ nhỏ hoặc vật nuôi khác. Duy trì thói quen sinh hoạt hàng ngày càng nhiều càng tốt để tạo cảm giác ổn định. Dành thời gian nhẹ nhàng vuốt ve và trấn an mèo nếu chúng thích.

Cuối cùng, hãy kiên nhẫn. Quá trình phục hồi từ các bệnh hô hấp có thể mất thời gian, đặc biệt là các bệnh mãn tính hoặc nghiêm trọng. Đừng nản lòng nếu mèo không khỏe lại ngay lập tức. Tiếp tục tuân thủ phác đồ điều trị, chăm sóc hỗ trợ, và giữ liên lạc thường xuyên với bác sĩ thú y để nhận được sự hỗ trợ cần thiết. Với sự chăm sóc đúng đắn và kịp thời, nhiều mèo bị khò khè có thể hồi phục và có cuộc sống khỏe mạnh. Để tìm hiểu thêm về các vấn đề sức khỏe thường gặp ở mèo và cách chăm sóc tốt nhất cho người bạn bốn chân của bạn, bạn có thể truy cập vào MochiCat.vn.

Tiếng khò khè ở mèo không bao giờ nên bị xem nhẹ. Là dấu hiệu cho thấy hệ hô hấp của mèo cưng đang gặp vấn đề, từ nhẹ đến nghiêm trọng, tình trạng mèo bị khò khè đòi hỏi sự quan tâm và hành động kịp thời từ phía người chủ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng đi kèm, đưa mèo đến bác sĩ thú y để chẩn đoán chính xác và tuân thủ phác đồ điều trị là chìa khóa để giúp mèo phục hồi sức khỏe và có một cuộc sống vui vẻ, khỏe mạnh. Hãy luôn theo dõi sát sao người bạn bốn chân của mình.