Bệnh dại là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, gây tổn thương não và tủy sống nghiêm trọng, với tỷ lệ tử vong gần như 100% khi các triệu chứng đã bùng phát. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh dại ở người (khoảng 99%) là do tiếp xúc với nước bọt của động vật nhiễm bệnh, chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào của chó dại. Việc xử lý chó cắn người kịp thời và đúng cách là yếu tố then chốt để ngăn chặn sự lây nhiễm virus dại, bảo vệ tính mạng người bệnh và giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong cộng đồng.
Bệnh Dại và Thời Gian Ủ Bệnh Ở Người
Virus dại thuộc chi Lyssavirus, một khi đã xâm nhập vào cơ thể người, sẽ gây ra những tổn thương thần kinh không thể hồi phục. Theo các chuyên gia y tế, người bị chó dại cắn nếu không được tiêm phòng đầy đủ và kịp thời có nguy cơ lây nhiễm virus dại và tử vong trong vòng 7 – 14 ngày kể từ khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, thời gian bùng phát triệu chứng từ lúc bị cắn ở mỗi người là khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian ủ bệnh, thể dại lây nhiễm và khả năng đáp ứng miễn dịch của cơ thể.
Thời gian ủ bệnh dại: Các yếu tố ảnh hưởng
Thời gian ủ bệnh dại trung bình ở người thường dao động từ 20 đến 90 ngày. Trong một số trường hợp hiếm gặp, thời gian này có thể kéo dài vài tháng, thậm chí vài năm, nhưng hơn 90% các trường hợp mắc bệnh đều có thời gian ủ bệnh dưới một năm. Sự khác biệt về thời gian ủ bệnh này được quy định bởi nhiều yếu tố phức tạp liên quan đến vết cắn, lượng virus và cơ địa người bệnh.
Đầu tiên, vị trí vết cắn đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Nếu vết cắn ở những vùng gần hệ thần kinh trung ương và não bộ như đầu, mặt, cổ, hoặc các ngón tay, ngón chân, nơi có mật độ dây thần kinh dày đặc, virus dại có thể tiếp cận não nhanh chóng. Điều này rút ngắn đáng kể thời gian ủ bệnh, đôi khi chỉ còn vài ngày đến vài tuần. Ngược lại, nếu vết cắn nằm ở các chi xa hơn như bắp chân, bắp tay, virus sẽ mất nhiều thời gian hơn để di chuyển dọc theo dây thần kinh đến não, khiến thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm.
Thứ hai, tải lượng virus cũng là một yếu tố quyết định. Nồng độ virus dại trong nước bọt của động vật cắn, cũng như mức độ nghiêm trọng của vết thương, ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng virus xâm nhập vào cơ thể. Các vết cắn sâu, rộng, có chảy máu nhiều thường đồng nghĩa với việc tải lượng virus xâm nhập cao hơn. Trong những trường hợp này, thời gian ủ bệnh có xu hướng ngắn hơn so với các vết cắn nhẹ, vết trầy xước nông hoặc chỉ tiếp xúc gián tiếp.
Cơ địa và khả năng miễn dịch của người bị phơi nhiễm cũng tác động đáng kể đến thời gian ủ bệnh. Những người có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh có thể có khả năng kìm hãm tốc độ lan truyền của virus trong một khoảng thời gian dài hơn. Ngược lại, những người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch (như người nhiễm HIV/AIDS), hoặc các đối tượng nhạy cảm như trẻ em và người cao tuổi, thường dễ bị virus tấn công và phát bệnh nhanh hơn do hệ miễn dịch yếu.
Cuối cùng, các hành động can thiệp sau phơi nhiễm là yếu tố quan trọng nhất. Việc xử lý chó cắn người ngay lập tức bằng cách rửa sạch vết thương với xà phòng và nước, kết hợp với việc tiêm vaccine phòng dại và huyết thanh kháng dại (nếu cần) sau phơi nhiễm, sẽ giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp này không chỉ kéo dài thời gian ủ bệnh mà còn giúp ngăn chặn virus nhân lên và di chuyển đến não, qua đó giảm khả năng khởi phát bệnh, vốn được coi là “không có thuốc chữa” khi đã xuất hiện triệu chứng.
Các triệu chứng bệnh dại và thời gian tử vong
Khi các triệu chứng bệnh dại bắt đầu xuất hiện, đây là dấu hiệu cho thấy virus đã tấn công hệ thần kinh trung ương và bệnh đã tiến triển đến giai đoạn không thể cứu chữa. Thường mất khoảng 3 – 8 tuần để các triệu chứng phát triển hoàn chỉnh. Một khi các triệu chứng xuất hiện, người bệnh sẽ tử vong trong vòng 7 – 14 ngày. Các triệu chứng ở người có thể được phân loại thành hai dạng chính là thể dại cuồng (furious rabies) và thể dại liệt (paralytic rabies), với ba giai đoạn bệnh chính.
Giai đoạn đầu tiên là giai đoạn tiền triệu, kéo dài khoảng 2 – 10 ngày. Trong giai đoạn này, virus đã xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, nhưng các triệu chứng thường không đặc hiệu và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác. Người bệnh có thể xuất hiện sốt nhẹ, đau đầu, chán ăn, ớn lạnh, buồn nôn, khó chịu, tiêu chảy, lo lắng, kích động, mất ngủ, hoặc trầm cảm. Một dấu hiệu đặc trưng ở giai đoạn này là cảm giác tăng dị cảm, đau hoặc ngứa dữ dội tại vị trí vết cắn, xuất hiện ở khoảng 30% trường hợp dại do chó và 70% trường hợp dại do dơi.
Tiếp theo là giai đoạn thần kinh cấp tính, kéo dài từ 2 – 7 ngày. Đây là giai đoạn các triệu chứng đặc trưng của bệnh dại bùng phát mạnh mẽ. Đối với thể dại cuồng, người bệnh sẽ biểu hiện kích động, hung hăng, sợ nước (hydrophobia), sợ gió (aerophobia) và co thắt cơ hầu họng khi cố gắng uống nước hoặc tiếp xúc với không khí. Các cơn co giật, ảo giác, rối loạn hành vi cũng thường xuyên xảy ra. Đối với thể dại liệt, người bệnh có thể không biểu hiện kích động mà thay vào đó là liệt mềm, bắt đầu từ chi bị cắn và lan rộng ra khắp cơ thể. Liệt có thể dẫn đến suy hô hấp. Trong cả hai thể, ý thức của bệnh nhân thường không bị ảnh hưởng cho đến khi rơi vào hôn mê sâu.
Giai đoạn cuối cùng là giai đoạn hôn mê và tử vong. Sau khi giai đoạn thần kinh cấp tính kết thúc, bệnh nhân sẽ nhanh chóng rơi vào trạng thái hôn mê sâu và tử vong do suy hô hấp, ngừng tim hoặc các biến chứng thần kinh khác. Như đã đề cập, một khi các triệu chứng lâm sàng của bệnh dại đã xuất hiện, tỷ lệ tử vong là gần như 100%, không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào có thể cứu sống bệnh nhân. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng tối thượng của việc xử lý chó cắn người và tiêm phòng dại kịp thời.
Người bị chó cắn có nguy cơ cao mắc bệnh dại nếu không được tiêm phòng
Người bị chó cắn nếu không được tiêm phòng kịp thời có nguy cơ lây nhiễm virus dại dẫn đến tử vong sau vài ngày kể từ khi biểu hiện triệu chứng.
Tại Sao Người Bị Chó Dại Cắn Lại Tử Vong Nhanh Nếu Không Kịp Thời Tiêm Phòng?
Câu hỏi “Chó dại cắn người sau bao lâu thì chết?” thường đi kèm với thắc mắc về lý do tại sao bệnh dại lại nguy hiểm và dẫn đến tử vong nhanh chóng như vậy nếu không có biện pháp can thiệp. Mấu chốt nằm ở cơ chế tấn công của virus dại và bản chất của hệ thần kinh trung ương.
Theo các chuyên gia y tế, virus dại có tốc độ di chuyển dọc theo các dây thần kinh dao động từ 5 – 100mm mỗi ngày. Tùy thuộc vào điều kiện thích hợp như vị trí vết cắn và tải lượng virus, quá trình virus di chuyển đến não có thể mất vài ngày, vài tháng hoặc thậm chí vài năm trước khi biểu hiện các triệu chứng. Tuy nhiên, một khi các triệu chứng đã biểu hiện, virus đã gây ra tổn thương không thể đảo ngược cho não và tủy sống, và kết quả cuối cùng hầu như đều là tử vong. Nguyên nhân chính khiến bệnh bùng phát triệu chứng và gây tử vong nhanh chóng bao gồm:
1. Không tiêm hoặc tiêm vaccine quá muộn
Việc chậm trễ hoặc bỏ qua việc tiêm vaccine phòng dại sau khi bị chó cắn là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong. Nhiều người còn lo ngại về tác dụng phụ của vaccine cũ hoặc chủ quan với vết thương nhỏ, khiến họ trì hoãn việc tiêm phòng. Thực tế, virus dại có khả năng lan truyền trong cơ thể với tốc độ nhanh đáng kinh ngạc, đặc biệt khi vết cắn ở vị trí nhạy cảm. Việc tiêm chủng chậm trễ có thể khiến vaccine không còn đủ hiệu quả để tạo ra miễn dịch kịp thời, ngăn chặn mầm bệnh lan rộng khắp cơ thể và tấn công hệ thần kinh trung ương. Khi virus đã xâm nhập sâu vào não, mũi tiêm vaccine sẽ không còn phát huy hiệu quả bảo vệ tối ưu.
2. Virus tấn công hệ thần kinh và gây tổn thương không thể hồi phục
Bệnh dại do virus thuộc chi Lyssavirus gây ra, xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết cắn, cào, hoặc vết xước trên da tiếp xúc với nước bọt nhiễm virus. Sau khi xâm nhập, virus sẽ bắt đầu nhân lên cục bộ tại các mô không phải thần kinh gần vị trí vết cắn. Đây là giai đoạn ủ bệnh ban đầu, khi virus chưa thực sự di chuyển vào hệ thần kinh.
Sau đó, virus dại có một đặc điểm sinh học đáng sợ: chúng có ái lực mạnh mẽ với các tế bào thần kinh. Virus bắt đầu di chuyển ngược dòng (axonal retrograde transport) dọc theo các dây thần kinh ngoại biên, tiến thẳng lên hệ thần kinh trung ương (tủy sống và não bộ) với tốc độ nhanh chóng. Một khi đã đến não, virus nhân lên ồ ạt trong các tế bào thần kinh, gây viêm não và tủy sống lan tỏa.
Chó dại thường có biểu hiện hung dữ và bất thường
Sự nhân lên của virus gây ra sự phá hủy nghiêm trọng các tế bào thần kinh, dẫn đến rối loạn chức năng thần kinh cấp tính và các triệu chứng lâm sàng đặc trưng của bệnh dại. Vì những tổn thương này thường là không thể đảo ngược và tiến triển nhanh chóng khi triệu chứng xuất hiện, nên bệnh dại gần như luôn gây tử vong. Khoa học hiện đại vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả nào sau khi các triệu chứng bệnh dại ở người đã bùng phát, khiến việc phòng ngừa trở thành biện pháp duy nhất để bảo vệ sự sống.
Nên Làm Gì Ngay Lập Tức Khi Bị Chó Cắn Để Phòng Ngừa Tử Vong?
Việc xử lý chó cắn người sớm và kịp thời là yếu tố quan trọng bậc nhất trong việc phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm virus dại và ngăn chặn khả năng tử vong. Ngay khi bị chó hoặc bất kỳ động vật nào cắn hay tiếp xúc để lại vết thương hở, cần lập tức thực hiện các hành động sau để giảm thiểu tối đa nguy cơ.
1. Xử lý vết thương đúng cách và khẩn cấp
Trong trường hợp bị chó cắn, người bị cắn cần rửa vết thương (vết cắn hoặc cào) ngay lập tức và liên tục trong vòng ít nhất 15 phút với nước sạch và xà phòng. Nếu không có xà phòng, có thể rửa bằng nước sạch càng nhiều càng tốt. Nước và xà phòng giúp rửa trôi hoặc bất hoạt một lượng lớn virus dại có thể tồn tại trên bề mặt vết thương. Sau khi rửa sạch, sát khuẩn vết thương bằng cồn 45 – 70 độ, cồn i-ốt, hoặc bất kỳ chất khử trùng thông thường nào có sẵn như rượu, xà phòng các loại (dầu gội, sữa tắm). Việc sát trùng giúp tiêu diệt virus còn sót lại và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát.
Đồng thời, người bị cắn cần ngăn vết thương chảy máu bằng cách ấn trực tiếp bằng vải sạch, khô. Tuy nhiên, cần lưu ý không làm dập nát thêm vết thương hoặc làm tổn thương rộng hơn. Tuyệt đối tránh khâu kín vết thương ngay lập tức, vì việc này có thể tạo môi trường yếm khí thuận lợi cho virus dại phát triển. Trong trường hợp vết thương quá lớn và bắt buộc phải khâu, nên trì hoãn việc khâu vết thương sau vài giờ đến 3 ngày, và nên thực hiện khâu ngắt quãng/bỏ mũi sau khi đã tiêm huyết thanh kháng dại vào vết thương hoặc xung quanh vết thương để đảm bảo hiệu quả phòng ngừa tối đa.
2. Tiêm phòng vaccine và huyết thanh kháng dại
Ngay sau khi xử lý chó cắn người tại chỗ, việc tiêm phòng vaccine phòng dại và vaccine uốn ván theo chỉ định của bác sĩ là việc cần được ưu tiên hàng đầu. Đây là biện pháp hiệu quả nhất để chủ động tạo miễn dịch cho cơ thể, hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm mầm bệnh và chặn đứng khả năng mắc bệnh dại.
Vaccine phòng dại (Verorab, Abhayrab)
Hiện nay, có nhiều loại vaccine phòng dại hiệu quả như Verorab và Abhayrab. Lịch tiêm vaccine sau phơi nhiễm sẽ được bác sĩ chỉ định dựa trên tiền sử tiêm phòng dại của người bệnh và mức độ nghiêm trọng của vết cắn.
- Lịch tiêm phòng sau phơi nhiễm cho người chưa tiêm phòng dại trước đó hoặc tiêm chưa đủ liều:
- Đường tiêm bắp (liều lượng: 0,5 ml/1 mũi):
- Phác đồ 3 liều: Tiêm vào các ngày N0 – N3 – N7. Áp dụng khi con vật khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi.
- Phác đồ 5 liều: Tiêm vào các ngày N0 – N3 – N7 – N14 – N28. Áp dụng khi con vật chết, bệnh, không theo dõi được trong vòng 10 ngày, hoặc khi vết thương nặng, nguy hiểm.
- Lịch tiêm đặc biệt (4 liều): 2 mũi N0 (tiêm ở 2 bên chi) – N7 – N21. Lịch này áp dụng trong trường hợp không có sẵn huyết thanh tại điểm tiêm vaccine và người bị thương chưa thể tiếp cận nơi tiêm huyết thanh ngay lập tức.
- Tiêm trong da (liều lượng: 0,1 ml/1 mũi):
- Phác đồ 2 mũi/1 lần x 3 lần: Tiêm vào các ngày N0 – N3 – N7. Áp dụng khi con vật sống khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi.
- Phác đồ 2 mũi/1 lần x 4 lần: Tiêm vào các ngày N0 – N3 – N7 – N28. Áp dụng khi con vật chết, bệnh, không theo dõi được trong vòng 10 ngày, hoặc khi vết thương nặng, nguy hiểm.
- Đường tiêm bắp (liều lượng: 0,5 ml/1 mũi):
Lưu ý rằng, tùy thuộc vào mức độ nặng của vết thương, tình trạng con vật cắn, và tình trạng sức khỏe của người bị cắn, có thể phải kết hợp tiêm vaccine với huyết thanh kháng dại (Rabies Immunoglobulin – RIG) để cung cấp kháng thể tức thời, đặc biệt là với các vết cắn sâu, rộng, hoặc ở vị trí nguy hiểm.
- Lịch tiêm phòng vaccine sau phơi nhiễm cho người đã tiêm đủ liều trước phơi nhiễm:
- Chỉ cần tiêm 2 mũi vào các ngày N0 – N3. Có thể tiêm đường bắp (0,5 ml/1 mũi) hoặc tiêm trong da (0,1 ml/1 mũi).
Để được tư vấn và đăng ký tiêm vaccine phòng dại tại các cơ sở y tế uy tín, người dân có thể tìm hiểu thêm thông tin về dịch vụ của Mochi Cat và các đối tác liên kết.
Vaccine uốn ván
Căn cứ vào mức độ tổn thương của vết thương do chó cắn, tiền sử tiêm ngừa uốn ván và tình trạng sức khỏe cá nhân, các bác sĩ tiêm chủng sẽ chỉ định phác đồ tiêm vaccine uốn ván phù hợp để phòng ngừa nhiễm trùng uốn ván đồng thời.
Đối với người đã tiêm ít hơn 3 mũi hoặc không rõ lịch sử chủng ngừa uốn ván:
- Tiêm 3 mũi cơ bản: Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên sau khi bị chó cắn; Mũi 2 sau 1 tháng; Mũi 3 sau 6 tháng.
- Mũi nhắc: Tiêm nhắc lại sau mỗi 10 năm để bổ sung kháng thể.
Đối với người đã tiêm 3 mũi vaccine uốn ván:
- Nếu mũi cuối dưới 5 năm và vết thương nhỏ, sạch: Không cần tiêm thêm vaccine.
- Nếu mũi cuối dưới 5 năm nhưng vết thương bẩn/nguy cơ: Tiêm 01 mũi nhắc cách mũi trước đó ít nhất 6 tháng và tiêm nhắc lại sau mỗi 10 năm.
- Nếu mũi cuối từ 5 – 10 năm, bất kể tình trạng vết thương: Tiêm 01 mũi nhắc cách mũi trước đó ít nhất 6 tháng và tiêm nhắc lại sau mỗi 10 năm.
- Nếu mũi cuối đã hơn 10 năm, bất kể tình trạng vết thương: Tiêm 01 mũi nhắc cách mũi trước đó ít nhất 6 tháng và tiêm nhắc lại sau mỗi 10 năm, đồng thời cân nhắc tiêm huyết thanh kháng độc tố uốn ván (SAT).
Lưu ý quan trọng là huyết thanh kháng độc tố uốn ván (SAT) chỉ được tiêm khi người bị chó cắn là bệnh nhân nhiễm HIV hoặc bị suy giảm miễn dịch nghiêm trọng, do SAT có thể gây ra một số phản ứng phụ nhất định.
3. Theo dõi con chó sau khi cắn người
Việc theo dõi con chó sau khi cắn người là một phần quan trọng của quy trình xử lý chó cắn người và đưa ra quyết định điều trị phù hợp. Đối với những con chó bị nhiễm dại, thời gian sống thường chỉ khoảng 10 ngày kể từ khi bắt đầu phát bệnh. Do đó, người bị cắn sau khi đã tiêm ngừa vẫn cần theo dõi con vật trong khoảng thời gian này.
Nếu sau 10 ngày, con vật vẫn sống khỏe mạnh, không có dấu hiệu bất thường như dễ kích động, hung dữ, chảy dãi nhiều, hoặc liệt, thì khả năng cao con vật không bị dại tại thời điểm cắn. Trong trường hợp này, phác đồ tiêm vaccine có thể được điều chỉnh (ví dụ, chuyển từ phác đồ 5 mũi sang 3 mũi hoặc ngừng tiêm nếu đã đủ 3 mũi).
Ngược lại, nếu trong vòng 10 ngày theo dõi, con vật có dấu hiệu bất thường như thay đổi hành vi rõ rệt, ốm yếu, bỏ ăn, hung dữ hơn, hoặc chết, cần đưa ngay xác con vật (nếu có thể) đến bác sĩ thú y để được đánh giá tình trạng bệnh và xét nghiệm virus dại. Đồng thời, người bị cắn cần khẩn trương đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị dự phòng với phác đồ phù hợp, bao gồm cả việc tiêm huyết thanh kháng dại nếu chưa được tiêm hoặc vết thương có nguy cơ cao.
Tiêm vaccine là cách phòng ngừa tử vong sau khi bị chó cắn hiệu quả
4. Các biện pháp phòng ngừa chó cắn và bệnh dại hiệu quả
Ngoài việc xử lý chó cắn người sau khi sự việc đã xảy ra, các biện pháp phòng ngừa chủ động đóng vai trò quan trọng không kém trong việc bảo vệ cộng đồng khỏi bệnh dại.
- Tiêm phòng dại cho chó và mèo: Đây là biện pháp phòng ngừa dại hiệu quả nhất và được khuyến nghị rộng rãi. Tiêm vaccine định kỳ cho thú cưng giúp tạo ra một “hàng rào miễn dịch” trong cộng đồng động vật, giảm thiểu nguồn lây nhiễm cho con người. Các chủ vật nuôi cần tuân thủ lịch tiêm phòng hàng năm cho chó, mèo theo khuyến cáo của cơ quan thú y địa phương.
- Quản lý vật nuôi có trách nhiệm: Chủ vật nuôi cần xích, nhốt chó hoặc giữ chó trong khuôn viên nhà. Khi đưa chó ra nơi công cộng, phải rọ mõm chó và có người dắt để tránh các tình huống chó tấn công người hoặc các động vật khác. Việc bỏ rơi chó, mèo cũng làm tăng nguy cơ lây lan bệnh dại trong cộng đồng.
- Tránh tiếp xúc với động vật hoang dã và chó, mèo lạ: Không nên vuốt ve, cho ăn hoặc chơi đùa với những con chó, mèo hoang hoặc những con vật có biểu hiện bất thường. Động vật hoang dã như dơi, chồn, cáo cũng có thể mang virus dại.
- Giáo dục cộng đồng: Nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là trẻ em, về nguy cơ bệnh dại và cách phòng tránh chó cắn. Dạy trẻ cách ứng xử an toàn với động vật và tầm quan trọng của việc thông báo ngay cho người lớn khi bị chó cắn hoặc tiếp xúc với động vật có dấu hiệu lạ.
- Tiêm phòng dại trước phơi nhiễm: Đối với những người có nguy cơ cao tiếp xúc với virus dại (như bác sĩ thú y, nhân viên kiểm lâm, người làm việc trong phòng thí nghiệm virus, hoặc những người thường xuyên đi du lịch đến các vùng có dịch tễ bệnh dại cao), tiêm phòng dại trước phơi nhiễm là một biện pháp bảo vệ chủ động, giúp giảm số liều vaccine cần thiết sau khi bị phơi nhiễm.
Khi Nào Cần Đến Ngay Cơ Sở Y Tế?
Trong quá trình xử lý chó cắn người, việc đánh giá tình huống và quyết định thời điểm đến cơ sở y tế là cực kỳ quan trọng. Bạn cần đến ngay trung tâm y tế gần nhất trong các trường hợp sau:
- Bất kể tình trạng vết thương: Ngay cả khi vết cắn nhỏ, nông, hoặc chỉ là vết cào, nhưng đến từ một con chó lạ, chó hoang, hoặc chó có biểu hiện bất thường (hung dữ, chảy dãi, liệt).
- Vết thương nặng, sâu, chảy máu nhiều: Đặc biệt là các vết cắn ở vùng đầu, mặt, cổ, hoặc các ngón tay, ngón chân, nơi có nhiều dây thần kinh. Những vết thương này có nguy cơ cao lây nhiễm virus dại và cần được can thiệp y tế khẩn cấp.
- Vết cắn từ chó không thể theo dõi: Nếu con chó cắn đã biến mất, bị giết, hoặc không thể xác định được chủ sở hữu để theo dõi tình trạng sức khỏe của nó trong 10 ngày.
- Người bị cắn là trẻ em, người già, hoặc người có hệ miễn dịch yếu: Những đối tượng này có nguy cơ phát bệnh dại cao hơn và cần được ưu tiên điều trị dự phòng.
- Không rõ lịch sử tiêm phòng dại hoặc uốn ván: Nếu bạn không chắc chắn về tình trạng tiêm phòng của mình hoặc của con vật, luôn an toàn khi tìm kiếm sự tư vấn y tế.
- Xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ bệnh dại: Nếu sau khi bị cắn, bạn bắt đầu cảm thấy sốt, đau đầu, buồn nôn, ngứa hoặc đau nhức bất thường tại vết cắn, hoặc có bất kỳ thay đổi hành vi nào, hãy đến ngay bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị khẩn cấp.
Cơ sở y tế sẽ đánh giá tình trạng vết thương, xác định mức độ nguy cơ, và đưa ra phác đồ điều trị dự phòng phù hợp, bao gồm tiêm vaccine phòng dại, huyết thanh kháng dại và vaccine uốn ván.
Xử Lý Chó Cắn Người: Những Lầm Tưởng Phổ Biến Cần Tránh
Để đảm bảo hiệu quả tối đa trong việc xử lý chó cắn người, cần tránh một số lầm tưởng và hành động sai lầm có thể gây nguy hiểm:
- Chủ quan với vết cắn nhỏ: Nhiều người cho rằng vết cắn nhỏ, không chảy máu nhiều thì không cần đi tiêm phòng. Đây là một sai lầm chết người, vì virus dại có thể lây nhiễm ngay cả qua vết cào hoặc vết cắn rất nông. Mọi vết thương hở do động vật gây ra đều cần được coi trọng.
- Tự ý điều trị bằng các bài thuốc dân gian: Việc đắp lá thuốc, bôi vôi, hoặc dùng các phương pháp dân gian không có cơ sở khoa học lên vết thương chó cắn không những không hiệu quả mà còn có thể gây nhiễm trùng nặng hơn, làm chậm trễ thời gian đi tiêm phòng và tăng nguy cơ mắc bệnh dại.
- Giết chó ngay lập tức sau khi bị cắn: Mặc dù việc này có thể xuất phát từ sự sợ hãi, nhưng việc giết chó ngay lập tức sẽ làm mất cơ hội theo dõi con vật trong 10 ngày để xác định tình trạng dại của nó. Việc theo dõi chó sống giúp đưa ra quyết định tiêm phòng chính xác hơn và tránh được những mũi tiêm không cần thiết.
- Tin rằng chó đã được tiêm phòng thì không thể bị dại: Vaccine phòng dại cho chó có hiệu quả cao nhưng không phải 100%. Đôi khi, chó có thể chưa được tiêm đủ liều, tiêm sai cách, hoặc vaccine đã hết hạn. Do đó, ngay cả khi chó đã tiêm phòng, vẫn cần thận trọng và cân nhắc tiêm dự phòng cho người bị cắn, đặc biệt nếu không có giấy tờ chứng nhận tiêm chủng rõ ràng.
- Khâu vết thương ngay lập tức: Như đã đề cập, việc khâu kín vết thương có thể tạo môi trường thuận lợi cho virus dại phát triển và xâm nhập sâu hơn. Cần tuân thủ hướng dẫn của y tế về việc vệ sinh và không khâu kín vết thương ngay lập tức.
Việc nắm rõ và tránh những lầm tưởng này giúp mỗi cá nhân và gia đình có thể xử lý chó cắn người một cách khoa học, hiệu quả, góp phần bảo vệ sức khỏe và tính mạng trước mối đe dọa từ bệnh dại.
Bài viết trên đây đã giải thích cặn kẽ về quá trình và phương pháp xử lý chó cắn người, thời gian bùng phát triệu chứng tùy thuộc vào vị trí vết cắn, tải lượng virus được truyền và cơ địa của mỗi người. Nhưng thông thường, bệnh dại sẽ ủ bệnh từ 20 – 90 ngày và tử vong sau 7 – 14 ngày kể từ khi bùng phát triệu chứng. Điều quan trọng nhất là phải hành động nhanh chóng và đúng cách, từ sơ cứu vết thương đến tiêm phòng vaccine và huyết thanh kháng dại, để ngăn chặn nguy cơ tử vong gần như 100% của căn bệnh nguy hiểm này.