Viêm tai giữa ở chó là một tình trạng phổ biến, gây khó chịu và đau đớn cho thú cưng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng phương pháp điều trị, phòng ngừa đúng cách là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe thính giác và chất lượng cuộc sống của bạn chó. Bài viết này của Mochi Cat sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị và phòng tránh viêm tai giữa, giúp bạn chăm sóc người bạn bốn chân của mình một cách tốt nhất.
Viêm Tai Giữa Ở Chó Là Gì?
Viêm tai giữa ở chó là tình trạng viêm nhiễm ở một hoặc nhiều phần của tai chó, bao gồm tai ngoài, tai giữa và tai trong. Viêm tai ngoài (Otitis externa) là loại phổ biến nhất, ảnh hưởng đến ống tai dẫn từ vành tai đến màng nhĩ. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm nhiễm có thể lan sâu vào tai giữa (Otitis media), phía sau màng nhĩ, và thậm chí đến tai trong (Otitis interna), nơi có các cấu trúc liên quan đến thính giác và giữ thăng bằng. Viêm tai giữa và tai trong nghiêm trọng hơn nhiều, có thể dẫn đến các biến chứng thần kinh và mất thính lực vĩnh viễn.
Cấu trúc tai của chó, đặc biệt là ống tai dài và hình chữ L, cùng với việc một số giống chó có tai cụp hoặc lông tai rậm, tạo điều kiện thuận lợi cho sự tích tụ độ ẩm, bụi bẩn và vi sinh vật, làm tăng nguy cơ phát triển viêm nhiễm. Hiểu rõ về các loại viêm tai và mức độ nghiêm trọng của chúng là bước đầu tiên để chủ nuôi có thể chủ động trong việc chăm sóc và phát hiện bệnh sớm.
Nguyên Nhân Gây Viêm Tai Giữa Ở Chó
Có nhiều yếu tố góp phần vào sự phát triển của viêm tai giữa ở chó, từ các yếu tố di truyền đến môi trường và bệnh lý. Việc xác định chính xác nguyên nhân là chìa khóa để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa tái phát.
Yếu tố bẩm sinh và giống loài
Một số giống chó có cấu tạo tai đặc biệt khiến chúng dễ bị viêm tai hơn. Chó có tai cụp dài như Basset Hound, Cocker Spaniel hay Golden Retriever thường có ống tai ít thông thoáng, giữ ẩm và tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn và nấm men phát triển. Tương tự, những giống chó có nhiều lông trong ống tai, như Poodle hoặc Schnauzer, cũng dễ bị bít tắc và tích tụ ráy tai, dẫn đến viêm nhiễm. Gen di truyền cũng đóng vai trò trong xu hướng dễ mắc các vấn đề về tai ở một số dòng chó nhất định.
Ký sinh trùng
Ve tai (Otodectes cynotis) là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tai ở chó con và chó trưởng thành. Những ký sinh trùng nhỏ bé này sống và sinh sản trong ống tai, gây ngứa dữ dội, kích ứng và tạo ra dịch tiết màu đen, giống như bã cà phê. Sự gãi tai liên tục do ngứa có thể làm tổn thương ống tai, tạo điều kiện cho nhiễm trùng thứ cấp do vi khuẩn hoặc nấm men. Việc điều trị ve tai đòi hỏi phải sử dụng các loại thuốc chuyên biệt để tiêu diệt ký sinh trùng.
Dị ứng
Dị ứng là một nguyên nhân hàng đầu gây viêm tai tái phát ở chó. Giống như con người, chó có thể bị dị ứng với các yếu tố trong môi trường (phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc) hoặc thức ăn (một số loại protein). Khi phản ứng dị ứng xảy ra, da ở tai sẽ trở nên viêm, ngứa và sưng đỏ. Tình trạng viêm mãn tính này làm thay đổi môi trường trong tai, khuyến khích sự phát triển quá mức của vi khuẩn và nấm men, dẫn đến viêm tai giữa ở chó kéo dài. Điều trị dị ứng là một phần quan trọng trong việc quản lý viêm tai do nguyên nhân này.
Vi khuẩn và Nấm men
Vi khuẩn và nấm men là thủ phạm chính gây nhiễm trùng tai thứ cấp. Môi trường ấm, ẩm ướt trong ống tai chó rất thuận lợi cho sự phát triển của chúng. Các loại vi khuẩn thường gặp bao gồm Staphylococcus spp. và Pseudomonas spp., trong khi nấm men phổ biến nhất là Malassezia pachydermatis. Ban đầu, có thể chỉ là sự phát triển quá mức của các vi sinh vật thường trú, nhưng khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc môi trường tai bị thay đổi (do dị ứng, ký sinh trùng), chúng sẽ gây ra viêm nhiễm rõ rệt. Các sản phẩm như Posatex thường chứa sự kết hợp của các thành phần kháng khuẩn và kháng nấm để chống lại cả hai loại tác nhân này.
Vật lạ trong tai
Đôi khi, các vật thể lạ như hạt cỏ, lông tơ, côn trùng hoặc các mảnh vụn nhỏ có thể mắc kẹt trong ống tai của chó. Những vật thể này không chỉ gây kích ứng trực tiếp mà còn làm trầy xước thành ống tai, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng. Chó có thể đột nhiên bắt đầu lắc đầu dữ dội, gãi tai liên tục sau khi đi dạo ngoài trời hoặc chơi đùa ở khu vực có cây cỏ. Việc loại bỏ vật lạ cần được thực hiện cẩn thận bởi bác sĩ thú y để tránh làm tổn thương thêm tai chó.
Các bệnh lý khác
Ngoài các nguyên nhân trên, một số bệnh lý tiềm ẩn cũng có thể dẫn đến viêm tai giữa ở chó. Rối loạn nội tiết, chẳng hạn như suy giáp, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe da và tai, làm giảm khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể. Bệnh tự miễn cũng có thể tấn công các mô trong tai, gây viêm mãn tính. Khối u hoặc polyp trong ống tai cũng là nguyên nhân gây tắc nghẽn và viêm nhiễm. Trong những trường hợp này, điều trị bệnh lý nền là cần thiết để giải quyết triệt để vấn đề viêm tai.
Dấu Hiệu Nhận Biết Viêm Tai Giữa Ở Chó
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của viêm tai giữa ở chó là rất quan trọng để điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng. Chủ nuôi cần quan sát kỹ thú cưng của mình để phát hiện những thay đổi bất thường.
- Gãi tai và lắc đầu thường xuyên: Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến và dễ nhận thấy nhất. Chó sẽ dùng chân sau để gãi mạnh vào tai hoặc lắc đầu liên tục, thậm chí cọ tai vào đồ vật để giảm ngứa.
- Chảy dịch tai (mùi hôi, màu sắc bất thường): Dịch tai có thể có màu vàng, nâu, đen hoặc có mủ, tùy thuộc vào tác nhân gây nhiễm trùng (vi khuẩn, nấm men, ve tai). Đặc biệt, dịch tai thường có mùi hôi rất khó chịu do sự phát triển của vi khuẩn và nấm.
- Đau khi chạm vào tai: Chó có thể rụt người, gầm gừ hoặc tỏ ra khó chịu khi bạn chạm vào tai hoặc vùng xung quanh tai. Tai bị viêm thường nhạy cảm và đau.
- Tai sưng đỏ, nóng: Quan sát bên trong vành tai và ống tai, bạn có thể thấy da bị đỏ, sưng tấy và nóng hơn bình thường. Trong một số trường hợp, tai có thể sưng đến mức làm hẹp ống tai.
- Đi lại loạng choạng, mất thăng bằng: Nếu viêm nhiễm lan đến tai trong (viêm tai trong), chó có thể gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng, đi lại loạng choạng, quay vòng tròn hoặc nghiêng đầu sang một bên. Đây là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
- Thay đổi hành vi, kém ăn, sốt: Do đau đớn và khó chịu, chó có thể trở nên thờ ơ, ít vận động, cáu kỉnh hơn hoặc bỏ ăn. Trong trường hợp nhiễm trùng nặng, chó cũng có thể bị sốt.
- Mất thính lực: Ở những trường hợp mãn tính hoặc viêm tai trong nghiêm trọng, chó có thể bị giảm hoặc mất thính lực.
Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, bạn nên đưa chó đến bác sĩ thú y để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.
Chẩn Đoán Viêm Tai Giữa Ở Chó
Chẩn đoán chính xác là bước quan trọng để xác định nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả cho viêm tai giữa ở chó. Bác sĩ thú y sẽ tiến hành một loạt các bước kiểm tra chuyên sâu.
Thăm khám lâm sàng
Đầu tiên, bác sĩ thú y sẽ hỏi về tiền sử bệnh của chó, các triệu chứng bạn đã quan sát được, và tần suất xuất hiện. Sau đó, họ sẽ kiểm tra tổng thể sức khỏe của chó, đặc biệt chú ý đến vùng đầu, cổ và tai. Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng sờ nắn tai chó để kiểm tra mức độ đau, sưng và mùi hôi. Vành tai và các khu vực xung quanh tai cũng được kiểm tra cẩn thận để tìm các dấu hiệu viêm, vết xước hoặc tổn thương.
Soi tai bằng otoscope
Đây là một công cụ thiết yếu giúp bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong ống tai. Otoscope cho phép nhìn rõ màng nhĩ, kiểm tra xem có bị thủng hay không, và phát hiện các dấu hiệu viêm nhiễm, dịch tiết bất thường, ký sinh trùng (như ve tai) hoặc vật thể lạ mắc kẹt. Tình trạng của màng nhĩ rất quan trọng vì nó quyết định loại thuốc có thể sử dụng. Ví dụ, như thông tin từ bài gốc, Posatex Otic Suspension chống chỉ định ở chó có thủng màng nhĩ đã biết.
Lấy mẫu dịch tai xét nghiệm
Nếu có dịch tiết trong tai, bác sĩ sẽ lấy một mẫu nhỏ để xét nghiệm.
- Nhuộm Gram và soi dưới kính hiển vi: Giúp xác định sự hiện diện của vi khuẩn (trực khuẩn, cầu khuẩn) và nấm men (Malassezia pachydermatis), từ đó giúp lựa chọn kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm phù hợp.
- Nuôi cấy và kháng sinh đồ: Trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc tái phát, mẫu dịch tai sẽ được nuôi cấy để xác định chính xác chủng vi khuẩn gây bệnh và thử độ nhạy cảm của chúng với các loại kháng sinh khác nhau. Điều này đảm bảo rằng chó được điều trị bằng loại thuốc hiệu quả nhất.
Chụp X-quang, CT hoặc MRI (trong trường hợp nghiêm trọng)
Nếu bác sĩ nghi ngờ viêm tai giữa ở chó đã lan vào tai giữa hoặc tai trong, hoặc có khối u/polyp bên trong ống tai, các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh tiên tiến hơn có thể được yêu cầu. Chụp X-quang, cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI) có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương và mô mềm của tai, giúp xác định mức độ viêm nhiễm, tổn thương xương hoặc sự hiện diện của các khối bất thường mà otoscope không thể nhìn thấy.
Các Phương Pháp Điều Trị Viêm Tai Giữa Ở Chó Hiệu Quả
Sau khi chẩn đoán chính xác nguyên nhân, bác sĩ thú y sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho tình trạng viêm tai giữa ở chó. Mục tiêu là loại bỏ tác nhân gây bệnh, giảm viêm và đau, đồng thời ngăn ngừa tái phát.
Làm sạch tai chuyên sâu
Việc làm sạch tai đúng cách là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong điều trị. Bác sĩ thú y sẽ sử dụng dung dịch vệ sinh tai chuyên dụng để loại bỏ dịch tiết, ráy tai, mảnh vụn và các tác nhân gây nhiễm trùng khỏi ống tai. Quá trình này giúp thuốc nhỏ tai tiếp xúc trực tiếp và phát huy hiệu quả tốt nhất. Chủ nuôi không nên tự ý làm sạch sâu bằng các dụng cụ sắc nhọn hoặc tăm bông, vì có thể đẩy chất bẩn vào sâu hơn hoặc làm tổn thương tai chó. Sau khi làm sạch chuyên sâu, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách bạn có thể vệ sinh tai tại nhà hàng ngày trong quá trình điều trị.
Sử dụng thuốc nhỏ tai
Thuốc nhỏ tai là phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả cho viêm tai ngoài. Tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh, thuốc nhỏ tai có thể chứa:
- Kháng sinh: Để tiêu diệt vi khuẩn (ví dụ: Orbifloxacin có trong Posatex).
- Kháng nấm: Để điều trị nhiễm trùng nấm men (ví dụ: Posaconazole có trong Posatex).
- Chống viêm: Để giảm sưng, đỏ và ngứa (ví dụ: Mometasone furoate monohydrate có trong Posatex).
Posatex Otic Suspension là một ví dụ điển hình, được chỉ định để điều trị viêm tai giữa externa ở chó kết hợp với các chủng nấm men và vi khuẩn nhạy cảm. Đây là một dung dịch nhỏ tai tiện lợi, giúp quản lý trực tiếp. Tuy nhiên, theo như các thận trọng, tính toàn vẹn của màng nhĩ phải được xác nhận trước khi sử dụng sản phẩm này. Tránh sử dụng Posatex Otic Suspension kéo dài hoặc lặp đi lặp lại. Việc sử dụng lâu dài corticosteroids tại chỗ có liên quan đến ức chế tuyến thượng thận và tăng động mạch chủ iatrogenic ở chó. Tính an toàn của Posatex Otic Suspension ở chó được sử dụng cho mục đích sinh sản, trong thời gian mang thai hoặc cho chó đang cho con bú, chưa được đánh giá. Chủ nuôi cần tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng và thời gian sử dụng theo chỉ định của bác sĩ thú y.
Thuốc uống toàn thân
Trong trường hợp nhiễm trùng nặng, đã lan vào tai giữa hoặc tai trong, hoặc khi thuốc nhỏ tai không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống toàn thân:
- Kháng sinh uống: Để tiêu diệt vi khuẩn từ bên trong cơ thể. Loại kháng sinh sẽ được chọn dựa trên kết quả kháng sinh đồ.
- Thuốc chống viêm: Bao gồm thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) hoặc corticosteroid để giảm viêm, đau và sưng trên toàn cơ thể. Các thuốc này giúp chó cảm thấy dễ chịu hơn trong quá trình hồi phục.
Phẫu thuật (trong trường hợp nghiêm trọng)
Phẫu thuật là lựa chọn cuối cùng khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc khi có các vấn đề cấu trúc nghiêm trọng. Phẫu thuật có thể bao gồm:
- Phẫu thuật lấy bỏ khối u hoặc polyp: Khi các khối u gây tắc nghẽn hoặc viêm nhiễm mãn tính.
- Phẫu thuật làm sạch ống tai (Total Ear Canal Ablation – TECA): Đây là một phẫu thuật phức tạp để loại bỏ hoàn toàn ống tai bị tổn thương nặng. Phẫu thuật này thường dành cho các trường hợp viêm tai mãn tính, tái phát không đáp ứng với bất kỳ phương pháp điều trị nào khác và đã gây ra tổn thương vĩnh viễn cho tai. Mục tiêu là loại bỏ nguồn nhiễm trùng và giảm đau đớn cho chó, dù có thể dẫn đến mất thính lực ở tai đó.
Phòng Ngừa Viêm Tai Giữa Ở Chó
Phòng ngừa là chìa khóa để giữ cho đôi tai của chó luôn khỏe mạnh và tránh xa các vấn đề về viêm tai giữa ở chó. Một chế độ chăm sóc tai định kỳ và đúng cách có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
Vệ sinh tai định kỳ
Việc vệ sinh tai thường xuyên giúp loại bỏ ráy tai, bụi bẩn và các mảnh vụn, ngăn chặn sự tích tụ tạo môi trường cho vi khuẩn và nấm men phát triển. Tần suất vệ sinh tùy thuộc vào giống chó và hoạt động của chúng, nhưng thường là 1-2 lần mỗi tuần đối với chó có tai cụp hoặc nhiều lông, và ít thường xuyên hơn đối với chó tai dựng. Sử dụng dung dịch vệ sinh tai chuyên dụng dành cho chó, nhỏ vào ống tai, nhẹ nhàng xoa bóp gốc tai và sau đó dùng bông gòn sạch lau khô dịch thừa. Luôn đảm bảo tai khô ráo sau khi vệ sinh.
Kiểm tra tai thường xuyên
Ngoài việc vệ sinh, chủ nuôi nên dành thời gian kiểm tra tai chó định kỳ, đặc biệt là sau khi tắm, đi bơi hoặc đi dạo ở những nơi nhiều bụi bẩn, cỏ cây. Quan sát màu sắc da bên trong tai, kiểm tra xem có mùi lạ, dịch tiết bất thường, sưng đỏ hay bất kỳ dấu hiệu kích ứng nào không. Nếu bạn thấy lông quá nhiều trong ống tai, hãy nhờ bác sĩ thú y hoặc thợ cắt tỉa lông chuyên nghiệp nhổ bớt để tăng cường sự thông thoáng. Việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề và can thiệp kịp thời.
Chế độ dinh dưỡng và quản lý dị ứng
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch của chó, bao gồm cả sức khỏe tai. Cung cấp thức ăn chất lượng cao, giàu dinh dưỡng và phù hợp với từng giai đoạn phát triển của chó. Nếu chó của bạn có tiền sử dị ứng, hãy làm việc với bác sĩ thú y để xác định và loại bỏ các yếu tố gây dị ứng trong thức ăn hoặc môi trường. Quản lý dị ứng hiệu quả có thể giảm đáng kể nguy cơ viêm tai tái phát.
Khám sức khỏe định kỳ
Việc đưa chó đi khám sức khỏe định kỳ tại phòng khám thú y ít nhất một lần mỗi năm là rất quan trọng. Trong các buổi khám này, bác sĩ thú y sẽ kiểm tra tai chó một cách chuyên nghiệp, phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn mà chủ nuôi có thể bỏ qua. Họ cũng có thể đưa ra lời khuyên cá nhân về cách chăm sóc tai tốt nhất dựa trên giống chó, lối sống và tiền sử sức khỏe của thú cưng. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề nhỏ có thể ngăn chặn chúng trở thành tình trạng viêm tai giữa ở chó nghiêm trọng hơn.
Những Sai Lầm Thường Gặp Khi Điều Trị Viêm Tai Giữa Ở Chó Tại Nhà
Khi chó bị viêm tai, nhiều chủ nuôi thường mắc phải một số sai lầm phổ biến khi cố gắng điều trị tại nhà, điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh hoặc gây ra các biến chứng không mong muốn.
- Tự ý dùng thuốc nhỏ tai của người hoặc thuốc không kê đơn: Tai chó có độ pH và cấu trúc khác biệt so với tai người. Việc sử dụng thuốc nhỏ tai dành cho người hoặc các loại thuốc không rõ nguồn gốc có thể gây kích ứng, phản ứng phụ hoặc thậm chí làm hỏng tai chó. Một số thành phần trong thuốc của người có thể độc hại đối với chó.
- Ngừng thuốc quá sớm khi triệu chứng thuyên giảm: Nhiều chủ nuôi có xu hướng dừng việc sử dụng thuốc ngay khi thấy chó bớt gãi hoặc tai có vẻ đỡ hơn. Tuy nhiên, nhiễm trùng có thể chưa được loại bỏ hoàn toàn, và việc ngừng thuốc sớm có thể dẫn đến tái phát, thậm chí tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng thuốc. Luôn tuân thủ hết liệu trình mà bác sĩ thú y đã kê đơn, ngay cả khi triệu chứng đã biến mất.
- Không làm sạch tai trước khi nhỏ thuốc: Như đã đề cập, việc làm sạch tai là cần thiết để thuốc nhỏ tai tiếp xúc trực tiếp với vùng bị viêm. Nếu ống tai đầy dịch tiết hoặc ráy tai, thuốc sẽ không thể phát huy hiệu quả tối đa. Luôn làm sạch tai theo hướng dẫn của bác sĩ trước khi nhỏ thuốc.
- Không đưa chó đi khám bác sĩ thú y: Đây là sai lầm nghiêm trọng nhất. Viêm tai ở chó có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ ve tai, dị ứng, vi khuẩn đến nấm men hoặc thậm chí là vật lạ. Chỉ có bác sĩ thú y mới có thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Việc tự ý điều trị mà không có chẩn đoán đúng có thể khiến bệnh kéo dài, gây đau đớn cho chó và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm tai giữa hoặc tai trong.
Viêm tai giữa ở chó là một bệnh lý cần được quan tâm và điều trị đúng cách. Việc hiểu rõ về các nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng ngừa, điều trị sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho người bạn bốn chân của mình. Luôn chủ động trong việc chăm sóc tai định kỳ và tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp từ bác sĩ thú y khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Sức khỏe và sự thoải mái của chó cưng là ưu tiên hàng đầu của mỗi chủ nuôi.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 23, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
