Việc lựa chọn một người bạn bốn chân để bầu bạn là niềm vui của nhiều gia đình, nhưng không phải giống chó nào cũng phù hợp với mọi môi trường sống hay kinh nghiệm của chủ nuôi. Trên thực tế, nhiều giống chó tuy có vẻ ngoài oai phong, mạnh mẽ nhưng lại tiềm ẩn rủi ro nếu không được chăm sóc, huấn luyện đúng cách. Bài viết này sẽ đi sâu vào những loại chó không nên nuôi đối với những người chưa có kinh nghiệm, phân tích đặc điểm của chúng, và làm rõ các quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam nhằm đảm bảo an toàn cho cộng đồng và chính vật nuôi.
Tưng Bừng Khai Trương
Giảm 50% Các Sản Phẩm Cho Chó Mèo Tại Đây
Những Giống Chó Được Khuyến Cáo Không Nên Nuôi
Trong số hàng trăm giống chó trên thế giới, có một số được xếp vào nhóm “nguy hiểm tiềm tàng” do đặc tính về thể chất, sức mạnh hàm, bản năng bảo vệ lãnh thổ hoặc mức độ hung hăng nếu không được xã hội hóa và huấn luyện đầy đủ. Dưới đây là các giống chó mà các chuyên gia thường khuyến cáo những người mới bắt đầu không nên nuôi.
Pitbull: Vẻ Đẹp Sức Mạnh và Bản Năng Chiến Đấu
Chó Pitbull là một trong những loại chó không nên nuôi nếu bạn thiếu kinh nghiệm. Chúng nổi tiếng với sức mạnh phi thường, cơ bắp cuồn cuộn và hàm răng cực khỏe. Có nguồn gốc từ việc lai tạo giữa chó Bull và Terrier ở Anh vào thế kỷ 19, Pitbull ban đầu được dùng trong các cuộc đấu chó, điều này đã định hình một phần bản năng chiến đấu và lì lợm của chúng. Mặc dù có khả năng trở thành những người bạn trung thành, trìu mến với gia đình, Pitbull đòi hỏi một chủ nuôi có kiến thức sâu rộng, kinh nghiệm huấn luyện chuyên nghiệp và khả năng xã hội hóa chúng từ khi còn nhỏ để kiểm soát bản năng mạnh mẽ này. Nếu không được huấn luyện đúng cách, sự hung hăng tiềm tàng có thể bộc phát, gây nguy hiểm cho người và các vật nuôi khác.
Rottweiler: Người Vệ Sĩ Trung Thành Đầy Sức Mạnh
Rottweiler là một giống chó có kích thước lớn, cơ bắp, và sở hữu bản năng bảo vệ cực kỳ mạnh mẽ. Nguồn gốc từ Đức, chúng từng được sử dụng để chăn gia súc và kéo xe, thể hiện sức bền và sự dẻo dai. Rottweiler rất thông minh và có thể huấn luyện, nhưng cần một chủ nuôi quyết đoán, kiên định và có kinh nghiệm. Việc xã hội hóa sớm và huấn luyện vâng lời là cực kỳ quan trọng để chúng học cách tương tác an toàn với người lạ và các động vật khác. Thiếu sự huấn luyện và kiểm soát phù hợp, Rottweiler có thể trở nên quá bảo vệ, thậm chí hung dữ, và là một trong những loại chó không nên nuôi cho người mới.
Ngao Brazil (Fila Brasileiro): Bản Năng Canh Gác Bẩm Sinh
Ngao Brazil, hay Fila Brasileiro, là một giống chó khổng lồ có nguồn gốc từ Brazil, nổi tiếng với bản năng canh gác mạnh mẽ và lòng dũng cảm. Chúng có khả năng theo dõi tuyệt vời và rất cảnh giác với người lạ. Fila Brasileiro không dành cho những chủ nuôi thiếu kinh nghiệm vì chúng đòi hỏi một môi trường sống rộng rãi, huấn luyện chuyên nghiệp và một người lãnh đạo “bầy đàn” vững vàng. Tính cách độc lập, sự thận trọng cực độ với người lạ và khả năng bảo vệ lãnh thổ một cách quyết liệt khiến chúng trở thành giống chó khó kiểm soát nếu không được nuôi dạy đúng cách.
Ngao Tây Tạng (Tibetan Mastiff): Khổng Lồ và Độc Lập
Ngao Tây Tạng là một giống chó cổ xưa có kích thước khổng lồ, bộ lông dày và tính cách độc lập, kiên định. Chúng được nuôi dưỡng để bảo vệ gia súc và tu viện ở vùng núi Himalaya khắc nghiệt. Ngao Tây Tạng có thể rất trung thành và bảo vệ gia đình, nhưng lại rất dè dặt với người lạ và thường không dễ dàng vâng lời. Nhu cầu về không gian lớn, khả năng tự ra quyết định và bản tính khó huấn luyện khiến Ngao Tây Tạng trở thành một trong những loại chó không nên nuôi cho những người không am hiểu sâu sắc về hành vi của chó lớn và không có đủ thời gian cũng như kinh nghiệm huấn luyện.
Những Giống Chó Khác Cần Cân Nhắc Kỹ Lưỡng
Ngoài các giống chó trên, có một số giống khác cũng yêu cầu kinh nghiệm nhất định từ chủ nuôi để đảm bảo an toàn và hạnh phúc cho cả chó lẫn người.
Doberman Pinscher: Sự Nhanh Nhẹn và Tính Cảnh Giác
Doberman Pinscher là giống chó thông minh, nhanh nhẹn và có bản năng bảo vệ cao. Chúng rất tận tâm với gia đình nhưng cần được xã hội hóa và huấn luyện từ nhỏ để tránh sự hung hăng không đáng có. Doberman cần nhiều hoạt động thể chất và tinh thần để duy trì sức khỏe và trạng thái cân bằng. Một chủ nuôi thiếu kinh nghiệm có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát năng lượng và bản năng bảo vệ mạnh mẽ của chúng.
German Shepherd: Thông Minh và Cần Thiết Lập Vai Trò
German Shepherd, hay chó Béc-giê Đức, là một trong những giống chó thông minh và dễ huấn luyện nhất. Tuy nhiên, chúng cũng rất mạnh mẽ, có bản năng bảo vệ và cần một chủ nuôi biết cách thiết lập vai trò lãnh đạo rõ ràng. Nếu không được huấn luyện và vận động đầy đủ, German Shepherd có thể phát triển các vấn đề về hành vi như lo âu chia ly hoặc trở nên phá phách. Sự thông minh của chúng đòi hỏi chủ phải cung cấp đủ các bài tập thể chất và thử thách tinh thần.
Akita: Trung Thành Nhưng Khó Tính
Akita là giống chó có nguồn gốc từ Nhật Bản, nổi tiếng với sự trung thành tuyệt đối với gia đình. Tuy nhiên, chúng cũng rất độc lập, bướng bỉnh và có thể hung hăng với những con chó khác hoặc người lạ. Akita đòi hỏi sự kiên nhẫn, huấn luyện kiên định và xã hội hóa sớm. Chúng không phù hợp với những người lần đầu nuôi chó hoặc những người không có đủ thời gian để đầu tư vào việc huấn luyện và xã hội hóa cần thiết.
Chow Chow: Vẻ Ngoài Dễ Thương Nhưng Tính Cách Độc Lập
Chow Chow nổi bật với bộ lông dày mượt và vẻ ngoài giống sư tử. Dù đáng yêu, chúng lại có tính cách khá độc lập, xa cách và không thích bị làm phiền. Chow Chow cần một chủ nuôi có kinh nghiệm, biết cách tôn trọng không gian riêng của chúng và huấn luyện kiên định nhưng nhẹ nhàng. Chúng không phải là giống chó dễ gần với người lạ và cần được xã hội hóa từ sớm để tránh các vấn đề về hành vi.
Husky Siberia: Nhu Cầu Vận Động Cao và Bản Năng Săn Mồi
Husky Siberia là giống chó đẹp, tràn đầy năng lượng và có bản năng săn mồi mạnh mẽ. Chúng được nuôi để kéo xe trượt tuyết và có nhu cầu vận động cực kỳ cao. Nếu không được cung cấp đủ bài tập thể chất và tinh thần, Husky có thể trở nên phá phách, đào bới, hoặc bỏ nhà đi. Mặc dù thân thiện, chúng có thể khó huấn luyện do bản tính độc lập và bướng bỉnh. Chủ nuôi cần có thời gian và khả năng đáp ứng nhu cầu vận động lớn của chúng.
Tầm Quan Trọng Của Việc Hiểu Tâm Lý Chó và Huấn Luyện
Dù là giống chó nào, việc hiểu rõ tâm lý của chúng và thực hiện huấn luyện đúng cách là chìa khóa để đảm bảo an toàn và một mối quan hệ hòa thuận.
Huấn Luyện Từ Nhỏ và Xã Hội Hóa Sớm
Mọi chuyên gia về chó đều đồng ý rằng việc huấn luyện và xã hội hóa nên bắt đầu từ khi chó còn nhỏ. Huấn luyện vâng lời cơ bản giúp chó hiểu các lệnh cơ bản, xây dựng sự tin tưởng giữa chó và chủ. Xã hội hóa sớm, bằng cách cho chó tiếp xúc an toàn với nhiều người, môi trường và vật nuôi khác nhau, giúp chúng phát triển khả năng thích nghi và giảm thiểu nguy cơ hung hăng.
Vai Trò Của Chủ Nuôi Trong Việc Định Hình Hành Vi
Người chủ đóng vai trò quan trọng nhất trong việc định hình tính cách và hành vi của chó. Một chủ nuôi có kiến thức, kiên nhẫn và nhất quán trong huấn luyện có thể biến ngay cả những giống chó có bản năng mạnh mẽ thành những người bạn hiền lành, dễ bảo. Ngược lại, một chủ nuôi thiếu kinh nghiệm, không quan tâm đến huấn luyện và xã hội hóa có thể vô tình làm bộc lộ hoặc gia tăng các hành vi tiêu cực. Như ông Nguyễn Mạnh Hà, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện chó nghiệp vụ PDS Việt Nam, đã nhận định: “Hầu hết những vụ bị chó tấn công là do lỗi của chủ nuôi chứ không phải do con chó.”
Nguyên Nhân Chó Cắn Người: Không Chỉ Do Giống
Mặc dù một số giống chó có xu hướng mạnh mẽ hơn, nhưng nguyên nhân chính dẫn đến việc chó cắn người thường xuất phát từ nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm:
- Thiếu xã hội hóa: Chó không quen với người lạ hoặc môi trường mới.
- Huấn luyện không đúng cách: Không có giới hạn rõ ràng, hoặc huấn luyện bạo lực.
- Thiếu vận động: Năng lượng tích tụ không được giải tỏa.
- Bệnh tật hoặc đau đớn: Chó có thể trở nên hung dữ khi bị bệnh hoặc đau.
- Bảo vệ lãnh thổ/nguồn lực: Bản năng bảo vệ thức ăn, đồ chơi, hoặc lãnh thổ.
- Sợ hãi: Chó bị dồn vào đường cùng hoặc cảm thấy bị đe dọa.
Huấn luyện viên đang hướng dẫn chó nghiệp vụ trên sân tập, thể hiện quy trình huấn luyện chuyên nghiệp cho các giống chó lớn.
Quy Định Pháp Luật Về Việc Nuôi Chó Tại Việt Nam
Tại Việt Nam, mặc dù chưa có quy định cấm nuôi những loại chó không nên nuôi cụ thể, nhưng đã có các quy định rõ ràng về quản lý chó, mèo nhằm phòng chống bệnh dại và đảm bảo an toàn công cộng.
Tổng Quan Về Các Quy Định Hiện Hành
Theo Phụ lục 15 ban hành kèm theo Thông tư số 07/2016/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT (quy định về phòng chống dịch bệnh động vật trên cạn), các chủ nuôi chó, mèo cần tuân thủ những điều sau:
- Đăng ký nuôi chó: Chủ nuôi chó tại các đô thị, nơi đông dân cư phải đăng ký việc nuôi chó với UBND cấp xã.
- Kiểm soát chó nơi công cộng: Khi đưa chó ra nơi công cộng, chủ nuôi phải đảm bảo an toàn cho người xung quanh bằng cách đeo rọ mõm cho chó hoặc xích giữ chó và có người dắt. Điều này là tối quan trọng để ngăn chặn các sự cố đáng tiếc, đặc biệt với những loại chó không nên nuôi nếu thiếu kiểm soát.
- Tiêm phòng dại: Chủ nuôi phải chấp hành tiêm vaccine phòng bệnh dại cho chó, mèo theo quy định. Đây là biện pháp bắt buộc để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
- Vệ sinh môi trường: Các trường hợp nuôi chó tập trung phải đảm bảo điều kiện vệ sinh thú y, không gây ồn ào, ảnh hưởng xấu tới những người xung quanh.
- Trách nhiệm tài chính: Chủ nuôi phải chịu mọi chi phí trong trường hợp chó thả rông bị bắt giữ, kể cả chi phí cho việc nuôi dưỡng và tiêu hủy chó.
Trách Nhiệm Pháp Lý Của Chủ Nuôi
Luật sư Nguyễn Đức Chánh, Đoàn Luật sư TP.HCM, đã phân tích rõ về trách nhiệm pháp lý của chủ nuôi chó khi xảy ra sự cố.
Bồi Thường Thiệt Hại
Trong trường hợp chó, mèo cắn, cào người, chủ vật nuôi phải bồi thường vật chất cho người bị hại theo quy định của pháp luật. Việc bồi thường có thể bao gồm chi phí y tế, thu nhập bị mất do không đi làm được, và các thiệt hại khác theo quy định.
Xử Phạt Hành Chính
Nếu chủ nuôi không thực hiện các quy định như không đeo rọ mõm khi đưa chó ra nơi công cộng, có thể bị xử phạt hành chính theo quy định. Cụ thể, hành vi không đeo rọ mõm hoặc không xích giữ chó khi đưa chó ra nơi công cộng có thể bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thú y.
Truy Cứu Trách Nhiệm Hình Sự
Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, khi chủ nuôi chó vi phạm các quy định về quản lý vật nuôi (như không đeo rọ mõm, thả rông chó) dẫn đến việc chó cắn chết người, chủ nuôi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tùy thuộc vào mức độ lỗi và hậu quả xảy ra, chủ nuôi có thể bị xử lý về tội Vô ý làm chết người hoặc Vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, an toàn ở những nơi công cộng, gây thiệt hại nghiêm trọng.
Quy Định Cấm Nuôi Chó Nguy Hiểm Ở Các Quốc Gia Khác
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng các quy định nghiêm ngặt, thậm chí cấm nuôi một số giống chó nhất định vì những lo ngại về an toàn cộng đồng. Điều này thường áp dụng cho những loại chó không nên nuôi mà bài viết đã đề cập.
Theo banpitbulls.org, có khoảng 39 quốc gia hoặc một số tỉnh/bang của các quốc gia đã cấm nuôi chó Pitbull trên toàn quốc hoặc trong phạm vi địa phương. Các quốc gia như Argentina, Đan Mạch, Ecuador, Pháp, Phần Lan, Ireland, Israel, Ý, Malaysia, New Zealand, Na Uy, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Singapore, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ, Vương quốc Anh, Venezuela và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) là một trong số những nơi đã thực hiện lệnh cấm này. Lý do chính là để giảm thiểu rủi ro từ các giống chó có lịch sử liên quan đến các vụ tấn công nghiêm trọng.
Việc Việt Nam chưa có quy định cấm cụ thể cho thấy tầm quan trọng của ý thức tự giác và trách nhiệm từ phía chủ nuôi trong việc kiểm soát vật nuôi của mình, đặc biệt là với Mochi Cat và các vật nuôi khác trong cộng đồng.
Cách Ứng Phó Khi Bị Chó Tấn Công
Mặc dù việc phòng ngừa luôn là tốt nhất, nhưng việc biết cách ứng phó khi bị chó tấn công có thể cứu sống bạn. Ông Nguyễn Mạnh Hà cũng đưa ra lời khuyên hữu ích:
- Giữ bình tĩnh: Điều đầu tiên và quan trọng nhất là phải hết sức bình tĩnh, không nên hoảng sợ mà bỏ chạy. Chó dữ có tập tính săn mồi, nếu bạn càng bỏ chạy, chúng càng hung hăng hơn và xem bạn như con mồi.
- Không bỏ chạy (nếu có thể): Tránh quay lưng và chạy trốn, thay vào đó, hãy từ từ lùi lại trong khi vẫn giữ ánh mắt không trực tiếp nhưng vẫn nhận biết được hành vi của chó.
- Tư thế tự vệ: Trong trường hợp bạn bị ngã hoặc chó đã bắt đầu tấn công, hãy nằm úp xuống, hai tay nắm chặt che gáy và cổ. Tư thế này giúp bảo vệ các vùng cơ thể quan trọng, hạn chế độ sát thương khi bị chó cắn.
- Tránh gây hấn: Không nên nhìn chằm chằm vào mắt chó hoặc có những hành động gây hấn như la hét, vung tay.
- Tìm nơi an toàn: Nếu có thể, hãy từ từ tìm đến một nơi an toàn như bên trong một tòa nhà hoặc lên cao.
Tuy nhiên, những cách trên chỉ là cách xử trí bất đắc dĩ. Cách tốt nhất vẫn là nên tránh xa những con chó không rõ nguồn gốc hoặc có dấu hiệu hung hăng, và không nên gây sự với chúng.
Lời Khuyên Chọn Giống Chó Phù Hợp
Để tránh trở thành chủ nuôi thiếu kinh nghiệm của những loại chó không nên nuôi, hãy cân nhắc kỹ các yếu tố sau khi chọn một người bạn bốn chân:
- Kinh nghiệm của chủ nuôi: Nếu bạn là người lần đầu nuôi chó, hãy chọn những giống hiền lành, dễ huấn luyện và có tính cách thân thiện như Golden Retriever, Labrador Retriever, hoặc Beagle.
- Môi trường sống: Cân nhắc không gian sống của bạn. Các giống chó lớn hoặc rất năng động cần một không gian rộng rãi để vận động. Sống trong căn hộ nhỏ không phù hợp với Husky hay Ngao Tây Tạng.
- Thời gian chăm sóc: Bạn có bao nhiêu thời gian để huấn luyện, xã hội hóa và vận động cho chó? Một số giống chó đòi hỏi sự tương tác và tập luyện nhiều hơn những giống khác.
- Khả năng tài chính: Việc nuôi chó tốn kém, đặc biệt là các giống chó lớn. Chi phí thức ăn, khám bệnh, tiêm phòng và huấn luyện có thể đáng kể.
- Tính cách của giống chó: Nghiên cứu kỹ về tính cách đặc trưng của từng giống. Một số giống rất hiếu động, một số khác lại điềm tĩnh hơn. Chọn giống có tính cách phù hợp với lối sống và mong muốn của gia đình bạn.
Nuôi chó là một trách nhiệm lớn, đòi hỏi sự cam kết về thời gian, công sức và tài chính. Việc lựa chọn giống chó phù hợp với kinh nghiệm, điều kiện sống và khả năng huấn luyện của bản thân là yếu tố tiên quyết để đảm bảo một cuộc sống an toàn, hạnh phúc cho cả chủ và chó.
Việc sở hữu một chú chó mang lại niềm vui lớn, nhưng đi kèm với đó là trách nhiệm to lớn đối với vật nuôi và cộng đồng. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn sâu sắc về những loại chó không nên nuôi nếu thiếu kinh nghiệm, cùng với các quy định pháp luật liên quan và lời khuyên hữu ích. Hãy luôn là một chủ nuôi có trách nhiệm để đảm bảo sự an toàn và hạnh phúc cho mọi người và mọi vật nuôi xung quanh.