Nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó: Điều cần biết để phòng tránh

Bệnh ghẻ Demodex ở chó, hay còn gọi là ghẻ bao lông hoặc ghẻ lường, là một tình trạng da liễu phổ biến và gây nhiều phiền toái cho vật nuôi. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của chó. Việc tìm hiểu sâu về nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó là yếu tố then chốt để chủ nuôi có thể phòng ngừa hiệu quả và chăm sóc thú cưng của mình một cách tốt nhất. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về căn bệnh này, từ tác nhân gây bệnh đến các yếu tố thúc đẩy sự bùng phát, giúp bạn bảo vệ người bạn bốn chân của mình.

Tổng quan về bệnh ghẻ Demodex ở chó

Bệnh ghẻ Demodex là một dạng viêm da do sự phát triển quá mức của một loại ký sinh trùng ve có tên khoa học là Demodex canis. Đây là một trong những bệnh da liễu phổ biến nhất ở chó, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc từ phía chủ nuôi và sự can thiệp của bác sĩ thú y.

Ký sinh trùng Demodex Canis: Đặc điểm và vòng đời

Demodex canis là một loại ve rất nhỏ, thường có hình dạng giống điếu xì gà với 8 chân ngắn, chỉ có thể quan sát được dưới kính hiển vi. Chúng thường sống vô hại trong nang lông và tuyến bã nhờn của hầu hết các chú chó khỏe mạnh. Thực tế, ve Demodex được truyền từ chó mẹ sang chó con trong vài ngày đầu sau sinh thông qua tiếp xúc trực tiếp khi bú sữa và chăm sóc.

Vòng đời của Demodex canis bao gồm bốn giai đoạn chính: trứng, ấu trùng, nhộng và ve trưởng thành. Toàn bộ vòng đời này diễn ra hoàn toàn trên vật chủ, chủ yếu trong nang lông và tuyến bã nhờn. Thông thường, hệ miễn dịch của chó sẽ kiểm soát số lượng ve ở mức ổn định, không gây ra bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào. Tuy nhiên, khi có sự suy giảm về khả năng miễn dịch, dù là cục bộ hay toàn thân, số lượng ve này sẽ tăng lên đột biến, gây viêm nhiễm và dẫn đến các tổn thương da đặc trưng của bệnh ghẻ Demodex.

Phân biệt ghẻ Demodex với các loại ghẻ khác

Việc phân biệt ghẻ Demodex với các loại ghẻ khác là rất quan trọng để có phương pháp điều trị chính xác. Mặc dù đều là bệnh ghẻ, nhưng nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị của chúng lại khác nhau đáng kể:

• Ghẻ Sarcoptes (Ghẻ cái): Do Sarcoptes scabiei gây ra. Đặc điểm nổi bật là ngứa dữ dội và lây lan rất nhanh giữa các cá thể chó, thậm chí có thể lây sang người. Tổn thương thường gặp ở rìa tai, khuỷu chân, háng. Bệnh này được coi là rất dễ lây nhiễm.
• Ghẻ Otodectes (Ghẻ tai): Do Otodectes cynotis gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến ống tai ngoài và vành tai. Gây ngứa dữ dội ở tai, chó lắc đầu, gãi tai liên tục, dẫn đến viêm tai và tích tụ ráy tai màu đen giống bã cà phê.
• Ghẻ Demodex: Như đã đề cập, do Demodex canis gây ra. Đặc điểm chính là liên quan mật thiết đến hệ miễn dịch của chó. Nó thường không gây ngứa dữ dội ở giai đoạn đầu và khó lây lan giữa các chó khỏe mạnh thông qua tiếp xúc thông thường. Thay vào đó, nó bùng phát khi chó có hệ miễn dịch yếu.

Việc nhận biết chính xác loại ghẻ giúp bác sĩ thú y đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, tránh sử dụng các loại thuốc không cần thiết hoặc kém hiệu quả.

Các Nguyên nhân Chính Gây Bệnh Ghẻ Demodex ở Chó

Bệnh ghẻ Demodex không phải do ve lây nhiễm từ môi trường bên ngoài mà là do sự bùng phát số lượng ve Demodex canis vốn đã có sẵn trên da chó. Do đó, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó liên quan đến sự suy yếu hệ miễn dịch là cực kỳ quan trọng.

Yếu tố suy giảm hệ miễn dịch: Nền tảng cho sự bùng phát

Hệ miễn dịch đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát số lượng ve Demodex canis trên da chó. Khi hệ miễn dịch bị suy yếu, ve có cơ hội sinh sôi nảy nở không kiểm soát, dẫn đến bệnh.

• Tuổi tác:
  • Chó con: Hệ miễn dịch của chó con chưa phát triển hoàn chỉnh và còn non yếu, khiến chúng rất dễ bị bệnh ghẻ Demodex thể khu trú. Trong nhiều trường hợp, bệnh có thể tự khỏi khi hệ miễn dịch của chúng trưởng thành hơn.
  • Chó già: Tương tự, chó lớn tuổi có hệ miễn dịch suy giảm tự nhiên do quá trình lão hóa, làm tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc tái phát bệnh ghẻ Demodex.
• Bệnh lý nền: Nhiều bệnh mãn tính có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của chó, tạo điều kiện thuận lợi cho ghẻ Demodex bùng phát. Các bệnh này bao gồm:
  • Ung thư hoặc các bệnh tự miễn.
  • Rối loạn nội tiết như suy giáp, bệnh Cushing (tuyến thượng thận hoạt động quá mức).
  • Các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải.
  • Nhiễm trùng nặng hoặc các bệnh ký sinh trùng đường ruột khác cũng có thể gây căng thẳng cho hệ miễn dịch.
• Stress: Căng thẳng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hệ miễn dịch. Chó có thể bị căng thẳng do nhiều nguyên nhân:
  • Thay đổi môi trường sống đột ngột, chuyển nhà, hoặc có thêm thành viên mới (người hay vật nuôi).
  • Trải qua phẫu thuật, chấn thương hoặc các thủ thuật y tế.
  • Thiếu sự tương tác, vận động hoặc cảm thấy bị bỏ rơi.
  • Chó cái đang trong thời kỳ động dục, mang thai hoặc cho con bú cũng có thể bị suy giảm miễn dịch tạm thời.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể ức chế hệ miễn dịch của chó, làm tăng nguy cơ mắc ghẻ Demodex:
  • Corticosteroid: Sử dụng kéo dài hoặc liều cao thuốc chứa corticosteroid có thể làm suy yếu hệ miễn dịch.
  • Hóa trị: Các liệu pháp hóa trị cho bệnh ung thư cũng làm giảm khả năng miễn dịch của chó.

Yếu tố di truyền và giống chó dễ mắc bệnh

Một trong những nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó quan trọng là yếu tố di truyền. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số giống chó có khuynh hướng di truyền gen nhạy cảm với sự bùng phát của Demodex canis, ngay cả khi chúng có vẻ ngoài khỏe mạnh. Điều này có nghĩa là khả năng miễn dịch của chúng kém hiệu quả hơn trong việc kiểm soát số lượng ve.

Các giống chó được biết đến là dễ mắc ghẻ Demodex hơn bao gồm:

• Bulldog Pháp, Bulldog Anh: Với làn da nhăn nheo và hệ thống miễn dịch đặc thù, chúng có nguy cơ cao.
• Pug, Boston Terrier: Tương tự như Bulldog, đặc điểm da và di truyền khiến chúng dễ bị bệnh.
• Doberman Pinscher: Có thể có khuynh hướng di truyền về các vấn đề miễn dịch.
• Chihuahua, Dachshund: Các giống chó nhỏ này cũng nằm trong danh sách nhạy cảm.
• Shar Pei, Old English Sheepdog, Afghan Hound: Cũng là những giống chó có nguy cơ cao mắc ghẻ Demodex.

Việc chọn chó từ các nhà nhân giống có uy tín, có lịch sử rõ ràng về sức khỏe và không có tiền sử bệnh ghẻ Demodex toàn thân là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh do yếu tố di truyền.

Dinh dưỡng và tác động đến sức khỏe miễn dịch

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Một trong những nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó có thể liên quan đến việc thiếu hụt dưỡng chất.

• Chế độ ăn kém chất lượng: Thức ăn không đầy đủ protein, vitamin (đặc biệt là vitamin A, E, nhóm B) và khoáng chất (như kẽm, selen) sẽ làm suy yếu chức năng miễn dịch. Protein là thành phần cấu tạo nên các kháng thể và tế bào miễn dịch, trong khi vitamin và khoáng chất là chất xúc tác cho nhiều phản ứng miễn dịch quan trọng.
• Ảnh hưởng của dinh dưỡng: Khi chó không nhận đủ các dưỡng chất cần thiết, hàng rào bảo vệ da có thể bị tổn thương, và khả năng phản ứng của hệ miễn dịch chống lại sự gia tăng của ve Demodex sẽ giảm sút. Điều này làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh ghẻ.
• Khuyến nghị: Cung cấp chế độ ăn cân bằng, giàu dưỡng chất từ thức ăn chất lượng cao, có thể bổ sung thêm axit béo Omega-3 (EPA, DHA) giúp tăng cường sức khỏe da và lông, đồng thời hỗ trợ chức năng miễn dịch.

Môi trường sống và vệ sinh

Mặc dù môi trường sống bẩn thỉu hoặc kém vệ sinh không phải là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh ghẻ ở chó Demodex (vì ve Demodex không lây từ môi trường), nhưng chúng có thể gián tiếp làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh hoặc tạo điều kiện cho các nhiễm trùng thứ cấp bùng phát.

• Môi trường bẩn, ẩm ướt: Có thể chứa nhiều vi khuẩn, nấm gây hại khác, dễ dàng xâm nhập vào vùng da đã bị tổn thương do ghẻ Demodex, gây nhiễm trùng thứ cấp và làm bệnh phức tạp hơn.
• Vệ sinh cá nhân kém của chó: Nếu chó không được tắm rửa sạch sẽ định kỳ, lớp da chết, bụi bẩn và bã nhờn tích tụ có thể làm tắc nghẽn nang lông, tạo môi trường thuận lợi cho ve Demodex phát triển quá mức khi hệ miễn dịch suy yếu. Ngoài ra, việc này còn gây ra các bệnh da khác như viêm da do vi khuẩn hoặc nấm.

Để đảm bảo sức khỏe tối ưu cho chó, việc duy trì một môi trường sống sạch sẽ, khô ráo và chế độ vệ sinh cá nhân phù hợp là vô cùng cần thiết, dù trực tiếp hay gián tiếp, nó vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng tránh và hỗ trợ điều trị các vấn đề về da.

Triệu chứng nhận biết bệnh ghẻ Demodex ở chó: Dấu hiệu lâm sàng chi tiết

Bệnh ghẻ Demodex có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, từ những tổn thương nhỏ, khu trú cho đến khi lan rộng toàn thân với những triệu chứng nặng nề. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu lâm sàng là rất quan trọng để điều trị kịp thời.

Ghẻ Demodex khu trú: Dấu hiệu ban đầu

Đây là dạng ghẻ Demodex nhẹ nhất và thường gặp ở chó con dưới 6 tháng tuổi. Các dấu hiệu thường khu trú ở một vài vùng trên cơ thể:

• Rụng lông thành mảng nhỏ: Dấu hiệu điển hình nhất là sự xuất hiện của các mảng rụng lông hình tròn hoặc không đều. Các vị trí thường gặp là quanh mắt (tạo thành “kính Demodex”), miệng, môi, tai, và chân trước. Lông ở những vùng này trở nên thưa thớt hoặc rụng hẳn, để lộ vùng da trần.
• Da đỏ, bong vảy nhẹ: Vùng da bị ảnh hưởng có thể hơi đỏ, có vảy nhỏ li ti và sần nhẹ.
• Không ngứa hoặc ngứa ít: Ở giai đoạn khu trú, chó thường không có biểu hiện ngứa rõ ràng hoặc chỉ gãi nhẹ, khiến chủ nuôi khó nhận biết ban đầu.

Ghẻ Demodex toàn thân: Khi bệnh tiến triển

Khi bệnh ghẻ Demodex lan rộng ra nhiều vùng trên cơ thể (thường là 5 vùng trở lên hoặc ảnh hưởng đến toàn bộ một vùng cơ thể như đầu hoặc chân), nó được gọi là ghẻ Demodex toàn thân. Đây là dạng nghiêm trọng hơn và thường gặp ở chó trưởng thành có hệ miễn dịch suy yếu.

• Rụng lông lan rộng: Rụng lông không chỉ ở các vùng nhỏ mà có thể lan ra khắp cơ thể, gây hói đầu nghiêm trọng. Da ở những vùng này trở nên dày sừng, sạm màu (tăng sắc tố).
• Viêm da nặng, mẩn đỏ, sưng tấy: Vùng da bị nhiễm ve trở nên viêm nặng, đỏ ửng, sưng tấy và rất nhạy cảm khi chạm vào.
• Ngứa dữ dội, chó gãi, cọ xát liên tục: Khi tình trạng viêm tiến triển, chó sẽ cảm thấy rất khó chịu, ngứa ngáy dữ dội. Chúng liên tục gãi, cắn, liếm hoặc cọ xát vào đồ vật, gây tự tổn thương da.
• Mùi hôi khó chịu: Do sự phát triển của vi khuẩn trên vùng da bị tổn thương và viêm nhiễm, chó có thể có mùi hôi đặc trưng, khó chịu.
• Nhiễm trùng thứ cấp: Nếu không được điều trị kịp thời, vùng da bị ghẻ Demodex sẽ dễ dàng bị vi khuẩn xâm nhập, gây ra nhiễm trùng thứ cấp. Dấu hiệu bao gồm: mụn mủ, chảy dịch mủ, loét da, hình thành vảy tiết dày đặc, và thậm chí là áp xe. Các nhiễm trùng này làm cho chó đau đớn hơn, có thể sốt và suy nhược.

Ghẻ Demodex dạng bàn chân (Pododermatitis Demodicosis)

Đây là một dạng đặc biệt của ghẻ Demodex toàn thân, chỉ tập trung ảnh hưởng đến vùng bàn chân và kẽ ngón chân của chó.

• Sưng, viêm, rụng lông ở bàn chân và kẽ ngón: Bàn chân của chó sẽ sưng tấy, đỏ ửng, rụng lông và có thể xuất hiện các vết loét, chảy dịch.
• Chó liếm chân liên tục, khập khiễng: Do ngứa và đau đớn, chó thường xuyên liếm, cắn vào bàn chân. Tình trạng viêm và sưng có thể khiến chó đi lại khập khiễng, đau đớn khi di chuyển.
• Kháng trị, khó điều trị dứt điểm: Ghẻ Demodex dạng bàn chân thường rất khó điều trị dứt điểm do vùng bàn chân dễ bị nhiễm trùng thứ cấp sâu và khó tiếp cận thuốc. Nó thường là dấu hiệu của một vấn đề miễn dịch tiềm ẩn nghiêm trọng.

Các dạng bệnh ghẻ Demodex ở chó phổ biến và tiên lượng

Việc phân loại các dạng ghẻ Demodex giúp bác sĩ thú y đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh và đưa ra tiên lượng, cũng như kế hoạch điều trị phù hợp.

Ghẻ Demodex khu trú (Localized Demodicosis)

• Định nghĩa: Dạng bệnh nhẹ nhất, chỉ ảnh hưởng đến dưới 5 vùng nhỏ trên cơ thể chó. Các tổn thương thường có đường kính dưới 2.5 cm.
• Đối tượng: Thường gặp nhất ở chó con dưới 6 tháng tuổi.
• Đặc điểm: Các vùng rụng lông, da đỏ nhẹ, có vảy nhỏ, ít hoặc không ngứa. Vị trí phổ biến là quanh mắt, miệng, tai, và chân.
• Tiên lượng: Rất tốt. Khoảng 90% các trường hợp ghẻ Demodex khu trú ở chó con có thể tự khỏi khi hệ miễn dịch của chúng trưởng thành. Tuy nhiên, việc theo dõi vẫn cần thiết để đảm bảo bệnh không lan rộng. Nếu không tự khỏi, điều trị thường đơn giản và hiệu quả.

Ghẻ Demodex toàn thân (Generalized Demodicosis)

• Định nghĩa: Bệnh được coi là toàn thân khi có nhiều hơn 5 vùng tổn thương, hoặc một vùng cơ thể (ví dụ: toàn bộ đầu, một chân) bị ảnh hưởng nghiêm trọng, hoặc khi có dấu hiệu của Demodectic Pododermatitis.
• Đối tượng: Có thể gặp ở chó con với mức độ nặng hơn hoặc chó trưởng thành. Ở chó trưởng thành, dạng này thường là dấu hiệu của một bệnh lý nền làm suy yếu miễn dịch.
• Đặc điểm: Rụng lông lan rộng, da dày sừng, sạm màu, viêm nhiễm nặng, ngứa dữ dội, nhiễm trùng thứ cấp (mụn mủ, loét).
• Tiên lượng: Thận trọng. Bệnh ghẻ Demodex toàn thân cần điều trị tích cực và lâu dài. Tiên lượng phụ thuộc vào việc tìm ra và kiểm soát nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó tiềm ẩn (nếu là chó trưởng thành) và sự tuân thủ điều trị của chủ nuôi. Nguy cơ tái phát cao nếu không kiểm soát được các yếu tố gốc.

Ghẻ Demodex dạng bàn chân (Demodectic Pododermatitis)

• Định nghĩa: Một dạng đặc biệt và nghiêm trọng của ghẻ Demodex toàn thân, chỉ ảnh hưởng đến vùng bàn chân và kẽ ngón chân.
• Đặc điểm: Sưng, viêm, chảy dịch, loét, và nhiễm trùng thứ cấp sâu ở bàn chân. Thường kèm theo sưng hạch bạch huyết ở vùng đó. Chó rất đau đớn, đi lại khó khăn.
• Tiên lượng: Dè dặt. Đây là dạng bệnh khó điều trị nhất, thường kháng trị và đòi hỏi liệu pháp mạnh mẽ, kéo dài. Tiên lượng cũng phụ thuộc vào khả năng kiểm soát nhiễm trùng thứ cấp và các bệnh lý nền.

Quy trình chẩn đoán chính xác bệnh ghẻ Demodex ở chó

Việc chẩn đoán chính xác bệnh ghẻ Demodex là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả. Bác sĩ thú y sẽ kết hợp thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm chuyên biệt.

Thăm khám lâm sàng và thu thập lịch sử bệnh

Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tổng quát cho chó, quan sát các triệu chứng lâm sàng như vùng rụng lông, tình trạng da, mức độ viêm, có mủ hay không. Đồng thời, bác sĩ sẽ thu thập thông tin chi tiết từ chủ nuôi về:

• Lịch sử bệnh: Khi nào các triệu chứng bắt đầu? Mức độ ngứa? Có tiền sử bệnh ghẻ Demodex trước đó không?
• Tiền sử sức khỏe: Chó có đang mắc bệnh mãn tính nào không (tiểu đường, suy giáp, ung thư)? Có đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch nào không?
• Tiền sử di truyền: Chó thuộc giống nào? Có thành viên nào trong gia đình (chó bố mẹ, anh chị em) từng mắc ghẻ Demodex không?
• Chế độ ăn và môi trường sống: Chế độ dinh dưỡng như thế nào? Môi trường sống có sạch sẽ, khô ráo không?
• Những thông tin này giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về các nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó tiềm ẩn.

Soi mẫu da dưới kính hiển vi (Skin Scraping)

Đây là phương pháp chẩn đoán phổ biến, đơn giản và hiệu quả nhất để xác định sự hiện diện của ve Demodex canis.

• Cách lấy mẫu: Bác sĩ sẽ dùng lưỡi dao cùn (đã bôi dầu khoáng) cạo nhẹ nhàng vùng da bị tổn thương (thường là rìa tổn thương hoặc các nếp gấp da) cho đến khi thấy một ít máu mao mạch. Điều này đảm bảo lấy được ve sâu trong nang lông.
• Quan sát: Mẫu da sau đó được đặt lên lam kính, thêm một giọt dầu khoáng và soi dưới kính hiển vi. Ve Demodex có hình dạng đặc trưng (điếu xì gà, 8 chân) và dễ dàng được nhận diện.
• Độ chính xác và hạn chế: Phương pháp này rất đáng tin cậy. Tuy nhiên, đôi khi ở những vùng da quá dày sừng, nhiễm trùng sâu hoặc ở dạng ghẻ bàn chân, việc tìm thấy ve có thể khó khăn, đòi hỏi phải lấy nhiều mẫu hoặc sâu hơn.

Phân tích lông và sinh thiết da

Trong một số trường hợp, các phương pháp bổ sung có thể được thực hiện:

• Kiểm tra nang lông (Hair Pluck): Nếu việc cạo da khó khăn hoặc không cho kết quả rõ ràng (ví dụ: ở những vùng da không thể cạo được hoặc khi tổn thương rất nhỏ), bác sĩ có thể nhổ một số sợi lông từ vùng bị ảnh hưởng và kiểm tra gốc lông dưới kính hiển vi để tìm ve.
• Sinh thiết da (Skin Biopsy): Đây là thủ thuật xâm lấn hơn, lấy một mẫu mô da nhỏ để phân tích dưới kính hiển vi bởi bác sĩ giải phẫu bệnh. Sinh thiết được thực hiện khi:
  • Các phương pháp cạo da/nhổ lông không tìm thấy ve nhưng lâm sàng vẫn rất nghi ngờ ghẻ Demodex.
  • Cần loại trừ các bệnh da khác có triệu chứng tương tự.
  • Ghẻ Demodex dạng bàn chân, nơi ve thường nằm rất sâu và khó lấy bằng cách cạo.

Các xét nghiệm hỗ trợ tìm nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó

Đặc biệt ở chó trưởng thành, việc tìm ra nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó tiềm ẩn là rất quan trọng.

• Xét nghiệm máu tổng quát (CBC) và sinh hóa máu: Giúp đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể, phát hiện các dấu hiệu viêm nhiễm, thiếu máu hoặc bệnh lý về gan, thận.
• Xét nghiệm nội tiết tố: Nếu nghi ngờ các bệnh như suy giáp hoặc bệnh Cushing (dựa trên các triệu chứng lâm sàng), bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm T4 (hormone tuyến giáp) hoặc xét nghiệm kích thích ACTH để chẩn đoán.

Những xét nghiệm này giúp xác định yếu tố làm suy yếu hệ miễn dịch, từ đó có kế hoạch điều trị toàn diện không chỉ cho ghẻ mà còn cho bệnh nền.

Phương pháp điều trị bệnh ghẻ Demodex hiệu quả và toàn diện

Việc điều trị bệnh ghẻ Demodex đòi hỏi sự kiên nhẫn và tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ của bác sĩ thú y. Phác đồ điều trị sẽ phụ thuộc vào dạng bệnh (khu trú hay toàn thân), mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe tổng thể của chó.

Điều trị tại chỗ: Dành cho ghẻ khu trú hoặc hỗ trợ

Điều trị tại chỗ thường được áp dụng cho ghẻ Demodex khu trú nhẹ hoặc dùng để hỗ trợ điều trị toàn thân trong các trường hợp nặng.

• Tắm thuốc đặc trị:
  • Dầu gội Benzoyl peroxide: Giúp làm sạch da, mở nang lông, loại bỏ tế bào chết và bã nhờn, tạo điều kiện cho các loại thuốc khác thấm sâu hơn.
  • Dung dịch Amitraz: Từng là phương pháp phổ biến, Amitraz có hiệu quả cao trong việc tiêu diệt ve. Tuy nhiên, nó có độc tính cao, có thể gây tác dụng phụ như buồn ngủ, nôn mửa, hạ thân nhiệt và không an toàn cho một số giống chó hoặc chó con. Hiện nay ít được sử dụng do sự ra đời của các loại thuốc an toàn hơn.
  • Hướng dẫn sử dụng: Việc tắm thuốc cần được thực hiện cẩn thận, theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ về nồng độ và tần suất.
• Kem bôi trị ghẻ: Các loại kem, thuốc mỡ chứa hoạt chất diệt ve như Rotenone, Moxidectin có thể được chỉ định cho các tổn thương nhỏ, khu trú. Tuy nhiên, chúng cần được sử dụng dưới sự giám sát để tránh chó liếm phải.

Điều trị toàn thân: Giải pháp chủ đạo

Đối với ghẻ Demodex toàn thân hoặc dạng bàn chân, điều trị toàn thân là bắt buộc. Các loại thuốc uống hoặc tiêm hiện đại mang lại hiệu quả cao và an toàn hơn nhiều so với các phương pháp cũ.

• Thuốc diệt ve nhóm Isoxazoline: Đây là nhóm thuốc mới, được coi là tiêu chuẩn vàng trong điều trị ghẻ Demodex hiện nay. Chúng có hiệu quả vượt trội, an toàn và tiện lợi khi sử dụng (dạng viên nhai hoặc dung dịch nhỏ gáy).
  • Fluralaner (ví dụ: Bravecto): Dùng một liều duy nhất có tác dụng kéo dài 12 tuần (3 tháng).
  • Afoxolaner (ví dụ: Nexgard): Dùng hàng tháng.
  • Sarolaner (ví dụ: Simparica): Dùng hàng tháng.
  • Lotilaner (ví dụ: Credelio): Dùng hàng tháng.
  • Các loại thuốc này hoạt động bằng cách làm tê liệt hệ thần kinh của ve khi chúng cắn chó, dẫn đến ve bị chết.
• Ivermectin và Milbemycin Oxime: Là các loại thuốc cũ hơn, thuộc nhóm macrocyclic lactone. Chúng cũng có hiệu quả trong việc diệt ve nhưng có nguy cơ gây độc tính thần kinh ở một số giống chó (đặc biệt là các giống Collie, Shetland Sheepdog, Old English Sheepdog) do đột biến gen MDR1. Việc sử dụng cần được giám sát chặt chẽ và chỉ định liều lượng cẩn thận.
• Moxidectin: Cũng là một macrocyclic lactone, có thể dùng dạng uống hoặc tiêm, cũng có tác dụng diệt ve.
• Lưu ý: Tất cả các loại thuốc này đều phải được bác sĩ thú y chỉ định và theo dõi. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc cho chó tại nhà.

Điều trị nhiễm trùng thứ cấp

Hầu hết các trường hợp ghẻ Demodex toàn thân đều đi kèm với nhiễm trùng da do vi khuẩn (pyoderma). Việc kiểm soát nhiễm trùng này là rất quan trọng để bệnh có thể hồi phục.

• Kháng sinh: Bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh phù hợp dựa trên kết quả nuôi cấy vi khuẩn (nếu cần) hoặc kinh nghiệm lâm sàng. Liệu trình kháng sinh thường kéo dài và cần được hoàn thành đầy đủ.
• Thuốc kháng viêm: Trong một số trường hợp, thuốc kháng viêm có thể được sử dụng để giảm sưng, đau và ngứa, giúp chó dễ chịu hơn.

Liệu pháp hỗ trợ và tăng cường miễn dịch

Để đẩy nhanh quá trình hồi phục và ngăn ngừa tái phát, việc hỗ trợ hệ miễn dịch của chó là rất cần thiết.

• Bổ sung dinh dưỡng: Cung cấp chế độ ăn giàu protein, vitamin (A, E, C, nhóm B), khoáng chất (kẽm, selen), và axit béo Omega-3. Các chất này giúp tăng cường sức khỏe da, lông và chức năng miễn dịch.
• Kiểm soát stress: Đảm bảo chó có môi trường sống thoải mái, ít căng thẳng, có đủ thời gian vui chơi và vận động.
• Điều trị bệnh lý nền: Nếu ghẻ Demodex ở chó trưởng thành có liên quan đến bệnh lý nền (như suy giáp, bệnh Cushing), việc điều trị triệt để bệnh lý đó là cực kỳ quan trọng để kiểm soát ghẻ.
• Mochi Cat khuyến nghị chủ nuôi nên tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để lựa chọn các sản phẩm hỗ trợ miễn dịch và dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo quá trình điều trị ghẻ Demodex đạt hiệu quả tốt nhất cho thú cưng của mình.

Quản lý và theo dõi điều trị

Điều trị ghẻ Demodex không phải là một quá trình ngắn.

• Thời gian điều trị: Thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Tái khám định kỳ: Chó cần được tái khám thường xuyên để bác sĩ đánh giá tiến triển, kiểm tra ve Demodex bằng cách cạo da. Điều trị thường được tiếp tục cho đến khi kết quả cạo da âm tính với ve trong 2 lần liên tiếp, cách nhau khoảng 1 tháng.
• Tuân thủ: Việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, không ngưng thuốc giữa chừng ngay cả khi thấy chó đã khỏe hơn, là yếu tố quyết định thành công.

Biện pháp phòng ngừa và chăm sóc để giảm nguy cơ ghẻ Demodex

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Hiểu rõ các nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó sẽ giúp chủ nuôi áp dụng các biện pháp phòng ngừa chủ động, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cho thú cưng.

Duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng và chất lượng

• Thức ăn cao cấp: Cung cấp thức ăn chất lượng cao, đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết (protein, carbohydrate, chất béo, vitamin, khoáng chất).
• Bổ sung dưỡng chất: Có thể bổ sung thêm axit béo Omega-3 và Omega-6, vitamin C, E để tăng cường sức khỏe da, lông và chức năng miễn dịch. Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y trước khi bổ sung.

Giữ vệ sinh môi trường sống và cá nhân

• Môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên làm sạch và khử trùng chuồng trại, giường ngủ, đồ chơi của chó để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, nấm mốc và các ký sinh trùng khác có thể gây bệnh da liễu hoặc làm suy yếu miễn dịch.
• Tắm rửa định kỳ: Tắm cho chó định kỳ (tùy thuộc giống chó và điều kiện sống) bằng các loại sữa tắm chuyên dụng dành cho chó, giúp loại bỏ bụi bẩn, tế bào chết và bã nhờn, giữ cho da và lông luôn sạch khỏe. Tránh tắm quá thường xuyên hoặc sử dụng sữa tắm không phù hợp làm khô da chó.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ và quản lý bệnh nền

• Khám bác sĩ thú y định kỳ: Đưa chó đến bác sĩ thú y kiểm tra sức khỏe tổng quát ít nhất 1-2 lần mỗi năm. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe, bao gồm cả các bệnh lý tiềm ẩn có thể là nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó.
• Điều trị triệt để bệnh nền: Nếu chó mắc các bệnh lý mãn tính như suy giáp, tiểu đường, dị ứng hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch khác, cần điều trị triệt để để duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh.
• Tẩy giun và tiêm phòng đầy đủ: Đảm bảo chó được tẩy giun định kỳ và tiêm phòng đầy đủ theo lịch trình. Ký sinh trùng đường ruột và các bệnh truyền nhiễm cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của chó.

Tránh căng thẳng và cung cấp môi trường sống tích cực

• Vận động và vui chơi: Cung cấp đủ không gian và thời gian cho chó vận động, vui chơi. Điều này giúp giải tỏa căng thẳng, duy trì thể chất và tinh thần khỏe mạnh.
• Môi trường ổn định: Hạn chế thay đổi môi trường sống đột ngột, đảm bảo chó có một không gian an toàn, thoải mái.
• Tương tác tích cực: Dành thời gian chơi đùa, vuốt ve và huấn luyện chó, tăng cường mối liên kết và giảm bớt lo âu cho chúng.

Lựa chọn giống chó có nguồn gốc rõ ràng

• Tránh chó con từ nguồn không rõ: Khi mua chó con, hãy chọn những nhà nhân giống uy tín, có giấy tờ chứng minh nguồn gốc và lịch sử sức khỏe của chó bố mẹ.
• Không nhân giống chó bị ghẻ Demodex toàn thân: Để ngăn ngừa yếu tố di truyền, không nên nhân giống những con chó đã từng mắc ghẻ Demodex toàn thân.

Ghẻ Demodex ở chó con và chó trưởng thành: Những điểm khác biệt cần lưu ý

Mặc dù cùng là bệnh ghẻ Demodex, nhưng căn bệnh này lại có những đặc điểm riêng biệt khi xuất hiện ở chó con và chó trưởng thành. Việc nhận biết sự khác biệt này giúp chủ nuôi và bác sĩ thú y có hướng tiếp cận và điều trị hiệu quả hơn.

Ghẻ Demodex ở chó con

• Nguyên nhân chính: Chủ yếu là do hệ miễn dịch của chó con chưa hoàn thiện và còn non yếu. Chúng thường nhận ve Demodex từ chó mẹ trong những ngày đầu đời một cách tự nhiên. Khi khả năng miễn dịch chưa đủ mạnh để kiểm soát ve, bệnh sẽ bùng phát.
• Thường là dạng khu trú: Hầu hết các trường hợp ghẻ Demodex ở chó con đều là dạng khu trú, với các mảng rụng lông nhỏ ở vùng đầu, mặt, tai hoặc chân.
• Tiên lượng tốt và có thể tự khỏi: Khoảng 90% các trường hợp ghẻ khu trú ở chó con có thể tự khỏi khi hệ miễn dịch của chúng phát triển đầy đủ theo thời gian, thường là vào khoảng 6-12 tháng tuổi.
• Cần theo dõi sát sao: Tuy nhiên, không phải tất cả đều tự khỏi. Chủ nuôi cần theo dõi sát sao, và nếu bệnh lan rộng hoặc không có dấu hiệu cải thiện, cần can thiệp điều trị để tránh bệnh tiến triển thành dạng toàn thân.

Ghẻ Demodex ở chó trưởng thành

• Luôn cần tìm nguyên nhân tiềm ẩn: Khi một chú chó trưởng thành mắc bệnh ghẻ Demodex, đặc biệt là dạng toàn thân, đó gần như luôn là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn làm suy yếu hệ miễn dịch. Do đó, việc tìm ra nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó tiềm tàng này là bước điều trị quan trọng nhất. Các nguyên nhân có thể là bệnh lý nội tiết (suy giáp, bệnh Cushing), ung thư, bệnh tự miễn, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài.
• Thường là dạng toàn thân và khó điều trị hơn: Ghẻ Demodex ở chó trưởng thành thường biểu hiện dưới dạng toàn thân, lan rộng, với các triệu chứng nghiêm trọng hơn như viêm da nặng, ngứa dữ dội, và nhiễm trùng thứ cấp. Bệnh này thường khó điều trị dứt điểm hơn so với ở chó con.
• Tiên lượng phụ thuộc vào việc kiểm soát nguyên nhân gốc: Tiên lượng cho chó trưởng thành mắc ghẻ Demodex phụ thuộc rất lớn vào khả năng chẩn đoán và điều trị thành công bệnh lý nền. Nếu nguyên nhân gốc không được giải quyết, bệnh ghẻ Demodex có thể tái phát liên tục, gây khó khăn trong quản lý.

Ghẻ Demodex ở chó là một bệnh da liễu phức tạp nhưng có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và có phương pháp phù hợp. Việc hiểu rõ các nguyên nhân gây bệnh ghẻ ở chó, các triệu chứng điển hình và những phương pháp điều trị tiên tiến nhất sẽ giúp chủ nuôi trở thành người chăm sóc có trách nhiệm, mang lại sức khỏe tốt nhất cho người bạn bốn chân của mình. Chăm sóc toàn diện, từ dinh dưỡng, vệ sinh đến kiểm tra sức khỏe định kỳ và quản lý stress, là chìa khóa để phòng ngừa bệnh ghẻ Demodex cũng như duy trì một cuộc sống khỏe mạnh cho chó.

Ngày Cập Nhật: Tháng 9 30, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni