Giải mã hiện tượng mỡ dưới bụng mèo bị căng

Khi vuốt ve chú mèo yêu quý, bạn có thể cảm thấy một vùng mỡ lỏng lẻo dưới bụng chúng, gần phía sau chân sau. Đây là điều hoàn toàn bình thường ở hầu hết các loài mèo và được gọi là túi tiền nguyên thủy (primordial pouch). Tuy nhiên, nếu bạn phát hiện vùng Mỡ Dưới Bụng Mèo Bị Căng hoặc cứng lại, điều này có thể là dấu hiệu cho thấy có điều gì đó không ổn. Hiện tượng bụng căng cứng, đặc biệt là ở vùng mỡ này hoặc toàn bộ bụng, cần được chủ nuôi quan tâm đúng mức và tìm hiểu nguyên nhân. Bài viết này sẽ đi sâu vào vấn đề mỡ dưới bụng mèo bị căng, giúp bạn phân biệt giữa trạng thái bình thường và các dấu hiệu đáng lo ngại, cũng như cung cấp thông tin cần thiết về cách xử lý.

Túi tiền nguyên thủy ở mèo: Khi nào là bình thường?

Túi tiền nguyên thủy, hay còn gọi là túi bụng, là một lớp da và mỡ thừa chạy dọc theo phần dưới bụng của mèo, thường thấy rõ nhất ở phần phía sau. Đây không phải là dấu hiệu của béo phì, mặc dù nó có thể nổi bật hơn ở những chú mèo thừa cân. Túi này có mục đích tiến hóa. Người ta tin rằng nó giúp mèo di chuyển linh hoạt hơn khi chạy hoặc nhảy, cho phép phần thân dưới giãn ra thêm. Nó cũng có thể đóng vai trò bảo vệ các cơ quan nội tạng trong những cuộc chiến tranh giành lãnh thổ hoặc khi bị tấn công. Hầu hết các loài mèo, bất kể giới tính hay giống loài, đều có túi tiền nguyên thủy, dù kích thước có thể khác nhau. Một số giống mèo như Bengal, Ai Cập (Egyptian Mau) hay Pixie-bob có túi này rất rõ rệt.

Túi tiền nguyên thủy thường có cảm giác mềm mại, lủng lẳng và di động khi mèo đứng hoặc đi lại. Khi mèo nằm sấp, nó có thể trải rộng ra. Sờ vào túi này lúc bình thường sẽ không khiến mèo khó chịu hay đau đớn. Nó chỉ đơn giản là một phần cấu trúc cơ thể của chúng. Đôi khi, khi mèo vừa ăn xong một bữa no hoặc mới uống nước, vùng bụng nói chung và túi mỡ này nói riêng có thể cảm giác đầy hơn một chút, nhưng không đến mức căng cứng và gây đau. Việc hiểu rõ túi tiền nguyên thủy trông và cảm giác như thế nào khi mèo khỏe mạnh là bước đầu tiên quan trọng để nhận biết khi nào mỡ dưới bụng mèo bị căng là bất thường.

Kích thước và sự rõ ràng của túi tiền nguyên thủy có thể thay đổi theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe của mèo. Mèo già có thể có túi này lỏng lẻo và chảy xệ hơn. Mèo đã triệt sản, cả đực và cái, cũng có xu hướng phát triển túi này lớn hơn do sự thay đổi nội tiết tố và đôi khi là tăng cân nhẹ sau triệt sản. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là sự hiện diện của túi tiền nguyên thủy không tự nó là một vấn đề sức khỏe. Vấn đề nảy sinh khi vùng này, hoặc toàn bộ bụng, đột ngột thay đổi tính chất, trở nên căng, cứng hoặc gây đau cho mèo.

Tại sao mỡ dưới bụng mèo lại bị căng?

Hiện tượng mỡ dưới bụng mèo bị căng hay toàn bộ vùng bụng trở nên cứng, phình to không phải là một bệnh cụ thể, mà là một triệu chứng có thể chỉ ra nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Việc xác định nguyên nhân chính xác đòi hỏi phải xem xét các dấu hiệu đi kèm và thăm khám bởi bác sĩ thú y. Dưới đây là những lý do phổ biến khiến vùng bụng của mèo có thể trở nên căng cứng:

Tăng cân hoặc béo phì

Như đã đề cập, túi tiền nguyên thủy có thể rõ hơn ở mèo thừa cân. Tuy nhiên, nếu mèo tăng cân nhanh chóng hoặc trở nên béo phì toàn thân, lớp mỡ tổng thể dưới da, bao gồm cả vùng bụng, có thể trở nên dày và săn chắc hơn. Khi sờ vào, thay vì cảm giác lỏng lẻo, bạn có thể thấy vùng này có vẻ “đầy đặn” và hơi căng hơn do lượng mỡ tích tụ nhiều. Mặc dù không phải là “căng cứng” theo nghĩa bệnh lý, nhưng nó khác với cảm giác mềm mại của túi mỡ ở mèo có cân nặng lý tưởng. Béo phì ở mèo là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, dẫn đến nhiều nguy cơ như tiểu đường, bệnh tim mạch, viêm khớp, và các vấn đề về hô hấp. Do đó, nếu sự “căng” này là do mỡ thừa, việc quản lý cân nặng là cần thiết.

Việc phân biệt giữa túi tiền nguyên thủy lớn và béo phì toàn thân rất quan trọng. Túi tiền nguyên thủy chỉ là một lớp da và mỡ ở phần dưới bụng. Mèo béo phì sẽ có mỡ tích tụ khắp cơ thể: trên lưng, hai bên sườn, gốc đuôi, và cả vùng ngực. Khi nhìn từ trên xuống, mèo béo phì sẽ không có eo rõ rệt, mà thân hình thường tròn trịa hơn. Sờ vào xương sườn sẽ khó cảm nhận được do lớp mỡ dày bao phủ. Việc kiểm tra chỉ số thể trạng (Body Condition Score – BCS) sẽ giúp xác định mèo có thừa cân hay béo phì hay không. Bác sĩ thú y có thể hướng dẫn bạn cách đánh giá BCS cho mèo.

Nếu mèo của bạn được chẩn đoán béo phì, bác sĩ thú y sẽ khuyến nghị một kế hoạch giảm cân an toàn và hiệu quả, bao gồm điều chỉnh chế độ ăn (thường là chuyển sang thức ăn dành cho mèo giảm cân, có hàm lượng calo thấp và chất xơ cao) và tăng cường vận động. Giảm cân từ từ là chìa khóa để tránh các biến chứng nguy hiểm như bệnh gan nhiễm mỡ. Việc giảm cân không chỉ giúp vùng bụng bớt “căng” do mỡ thừa mà quan trọng hơn là cải thiện sức khỏe tổng thể và kéo dài tuổi thọ cho mèo.

Táo bón hoặc tích tụ phân

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến bụng mèo bị căng cứng, đặc biệt là ở phần sau (gần khu vực túi tiền nguyên thủy), là do tích tụ phân trong đại tràng. Khi mèo bị táo bón, phân trở nên khô và cứng, di chuyển chậm hoặc bị kẹt lại trong ruột già. Điều này khiến đại tràng giãn ra và căng lên, gây cảm giác cứng và đầy khi sờ vào bụng mèo, đôi khi cả vùng túi tiền nguyên thủy cũng có vẻ căng hơn do áp lực từ bên trong. Táo bón có thể khiến mèo khó chịu, đau đớn và căng thẳng khi cố gắng đi vệ sinh.

Các dấu hiệu đi kèm của táo bón bao gồm: đi vệ sinh ít hơn bình thường hoặc ngừng đi vệ sinh, ngồi lâu trong khay cát nhưng không đi được, kêu meo meo khi cố gắng rặn, phân khô cứng hoặc có lẫn máu tươi (do rặn quá sức), bỏ ăn, nôn mửa, và lờ đờ. Việc sờ vào bụng mèo bị táo bón có thể khiến chúng phản ứng đau hoặc khó chịu. Nguyên nhân gây táo bón ở mèo rất đa dạng, từ mất nước, chế độ ăn thiếu chất xơ, nuốt phải lông (búi lông), ít vận động, đến các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như bệnh thận, viêm khớp (gây đau khi vào khay cát), bệnh thần kinh, hoặc các vấn đề ở đại tràng (ví dụ: phình đại tràng – megacolon).

Nếu nghi ngờ mèo bị táo bón, bạn nên đưa mèo đi khám bác sĩ thú y. Bác sĩ sẽ khám lâm sàng, có thể sờ nắn bụng và chụp X-quang để xác định mức độ tích tụ phân. Điều trị táo bón tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Các biện pháp có thể bao gồm: truyền dịch để bù nước, dùng thuốc làm mềm phân hoặc thuốc nhuận tràng, thuốc kích thích nhu động ruột, hoặc trong trường hợp nặng có thể cần thụt tháo. Thay đổi chế độ ăn sang loại có nhiều chất xơ hoặc bổ sung chất xơ, khuyến khích mèo uống nhiều nước hơn cũng là những biện pháp hỗ trợ quan trọng để phòng ngừa táo bón tái phát.

Đầy hơi hoặc tích tụ dịch trong bụng (Ascites)

Tích tụ dịch trong khoang bụng (cổ trướng – ascites) là một nguyên nhân nghiêm trọng khiến bụng mèo phình to và căng cứng. Dịch có thể là máu, mủ, dịch thấm, dịch tiết hoặc dịch dưỡng chấp (chyle). Khi lượng dịch lớn tích tụ, bụng mèo sẽ giãn ra, trở nên căng tròn và cứng khi sờ nắn. Không giống như mỡ chỉ tập trung ở lớp dưới da, dịch lỏng nằm trong khoang phúc mạc, bao quanh các cơ quan nội tạng, khiến bụng mèo căng đều và có thể tạo cảm giác sóng vỗ khi vỗ nhẹ vào hai bên.

Các nguyên nhân gây tích tụ dịch trong bụng rất đa dạng và thường là dấu hiệu của các bệnh lý nặng, bao gồm:

• Bệnh viêm phúc mạc truyền nhiễm ở mèo (Feline Infectious Peritonitis – FIP): Đặc biệt là thể “ướt” (wet FIP), gây viêm và tích tụ lượng lớn dịch vàng, nhớt trong khoang bụng hoặc ngực. Bụng mèo mắc FIP thể ướt thường phình to và căng rõ rệt. FIP là một bệnh nguy hiểm và từng được coi là gần như vô phương cứu chữa, dù hiện nay đã có những phương pháp điều trị mới đầy hứa hẹn.
• Bệnh tim: Suy tim có thể gây ứ dịch, dẫn đến tích tụ dịch trong các khoang cơ thể, bao gồm cả khoang bụng.
• Bệnh gan: Các bệnh lý về gan có thể làm giảm khả năng sản xuất protein (albumin), dẫn đến giảm áp lực keo trong máu và gây rò rỉ dịch ra khỏi mạch máu vào khoang bụng.
• Bệnh thận: Mặc dù ít phổ biến hơn, bệnh thận nghiêm trọng đôi khi cũng có thể liên quan đến tích tụ dịch.
• Ung thư: Khối u trong bụng có thể gây viêm, chèn ép mạch bạch huyết hoặc mạch máu, hoặc bản thân khối u tiết dịch, dẫn đến cổ trướng.
• Nhiễm trùng/Viêm phúc mạc: Nhiễm trùng trong khoang bụng (ví dụ: do vỡ ruột, viêm tụy nặng) có thể gây viêm phúc mạc và tích tụ dịch mủ hoặc dịch viêm.
• Chấn thương: Chấn thương bụng nghiêm trọng có thể gây chảy máu nội tạng và tích tụ máu trong khoang bụng.

Ngoài bụng căng cứng, mèo bị tích tụ dịch thường có các dấu hiệu toàn thân khác như: lờ đờ, bỏ ăn, sụt cân, khó thở (nếu có dịch ở ngực), nôn mửa, tiêu chảy, hoặc các triệu chứng đặc trưng của bệnh lý nền. Việc chẩn đoán nguyên nhân gây tích tụ dịch đòi hỏi phải lấy mẫu dịch bụng để phân tích và thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu khác (xét nghiệm máu, nước tiểu, chụp X-quang, siêu âm). Điều trị tập trung vào giải quyết bệnh lý nền, và đôi khi cần chọc hút dịch để giảm bớt sự khó chịu cho mèo.

Mặc dù đầy hơi quá mức (tích tụ khí trong ruột) ít gặp ở mèo đến mức gây căng cứng bụng nghiêm trọng như ở chó (ví dụ: bệnh xoắn dạ dày), nhưng nó vẫn có thể xảy ra, gây khó chịu và bụng chướng. Nguyên nhân có thể do nuốt phải không khí quá nhiều khi ăn nhanh, thay đổi chế độ ăn đột ngột, hoặc các vấn đề về tiêu hóa. Tuy nhiên, khi bụng mèo căng cứng rõ rệt và kèm theo các dấu hiệu bệnh lý khác, tích tụ dịch (ascites) là một khả năng đáng lo ngại hơn cần được loại trừ.

Khối u hoặc sưng các cơ quan nội tạng (Organomegaly or Masses)

Sự hiện diện của khối u (lành tính hoặc ác tính) hoặc sự sưng to bất thường của một hoặc nhiều cơ quan nội tạng trong ổ bụng (gan, lách, thận, ruột, bàng quang, tử cung ở mèo cái chưa triệt sản, tuyến tụy…) cũng có thể khiến bụng mèo trở nên căng và cứng khi sờ nắn. Tùy thuộc vào vị trí và kích thước của khối u/cơ quan bị sưng, sự căng cứng có thể khu trú ở một vùng nhất định hoặc lan rộng khắp bụng. Đôi khi, bạn có thể cảm nhận được một khối cứng rõ ràng dưới lớp da và cơ bụng.

Nguyên nhân gây sưng cơ quan hoặc hình thành khối u rất đa dạng:

• Viêm nhiễm: Nhiễm trùng hoặc viêm mãn tính có thể khiến các cơ quan như gan, lách, thận sưng lên. Ví dụ, bệnh thận mãn tính giai đoạn cuối có thể khiến thận teo nhỏ, nhưng ở giai đoạn đầu hoặc các dạng bệnh thận khác, thận có thể sưng to.
• Khối u (Neoplasia): Các khối u có thể phát triển từ bất kỳ cơ quan nào trong ổ bụng (u gan, u lách, u thận, u ruột, u tụy, u hạch bạch huyết…) hoặc là khối u di căn từ nơi khác đến. Kích thước và tốc độ phát triển của khối u ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ căng cứng của bụng.
• Tích tụ chất: Một số bệnh chuyển hóa có thể gây tích tụ chất bất thường trong các cơ quan, khiến chúng sưng to (ví dụ: gan nhiễm mỡ).
• Pyometra (Viêm tử cung tích mủ): Ở mèo cái chưa triệt sản, nhiễm trùng tử cung có thể dẫn đến tích tụ lượng lớn mủ bên trong, khiến tử cung sưng to đáng kể và gây căng cứng vùng bụng dưới. Đây là một cấp cứu thú y.
• Phình bàng quang: Bàng quang căng đầy nước tiểu do tắc nghẽn đường tiểu (thường gặp ở mèo đực) cũng khiến vùng bụng dưới căng cứng và rất đau đớn. Đây cũng là một tình trạng cấp cứu nghiêm trọng.

Các dấu hiệu đi kèm khi bụng mèo căng cứng do khối u hoặc sưng cơ quan phụ thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng và tính chất của bệnh lý. Chúng có thể bao gồm: sụt cân không rõ nguyên nhân, bỏ ăn, lờ đờ, nôn mửa, tiêu chảy, thay đổi thói quen đi tiểu hoặc đi ngoài, đau bụng (mèo gù lưng, né tránh khi sờ bụng), hoặc cảm nhận được khối bất thường khi nắn. Chẩn đoán thường dựa vào khám lâm sàng, xét nghiệm máu (tìm dấu hiệu viêm nhiễm, chức năng cơ quan bất thường), chụp X-quang và đặc biệt là siêu âm bụng. Siêu âm là công cụ hữu ích để đánh giá kích thước, cấu trúc của các cơ quan và phát hiện khối u. Đôi khi cần sinh thiết hoặc chọc hút tế bào từ khối u/cơ quan sưng để chẩn đoán xác định. Điều trị tùy thuộc vào chẩn đoán, có thể bao gồm phẫu thuật cắt bỏ khối u, điều trị nhiễm trùng, hoặc điều trị bệnh lý nền.

Viêm phúc mạc (Peritonitis)

Viêm phúc mạc là tình trạng viêm lớp màng mỏng lót mặt trong khoang bụng và bao phủ các cơ quan nội tạng. Đây là một tình trạng rất nghiêm trọng, thường gây đau đớn dữ dội và khiến bụng mèo căng cứng do phản xạ bảo vệ cơ bụng hoặc do tích tụ dịch viêm. Viêm phúc mạc có thể xảy ra đột ngột (cấp tính) hoặc từ từ (mãn tính).

Các nguyên nhân phổ biến gây viêm phúc mạc bao gồm:

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn xâm nhập vào khoang bụng, thường là do vỡ ống tiêu hóa (ví dụ: do vật lạ, khối u), vỡ bàng quang, nhiễm trùng từ các cơ quan khác (ví dụ: viêm tụy nặng), hoặc do vết thương xuyên thấu.
• Viêm vô trùng: Không phải do nhiễm trùng, ví dụ như viêm phúc mạc do hóa chất (ví dụ: rò rỉ mật, nước tiểu), viêm tụy nặng gây giải phóng enzyme tiêu hóa vào khoang bụng, hoặc phản ứng viêm do các bệnh lý miễn dịch.
• Bệnh FIP thể ướt: Gây ra một dạng viêm phúc mạc đặc trưng và tích tụ dịch.

Mèo bị viêm phúc mạc thường có các triệu chứng rất rõ ràng của bệnh nặng: sốt, bỏ ăn hoàn toàn, lờ đờ nghiêm trọng, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng dữ dội (mèo gù lưng, không cho chạm vào bụng, thở gấp), và bụng căng cứng rõ rệt. Đây là một cấp cứu thú y. Chẩn đoán dựa vào khám lâm sàng, xét nghiệm máu (thường có dấu hiệu viêm nhiễm nặng), chụp X-quang, siêu âm và phân tích dịch bụng (nếu có). Điều trị thường bao gồm truyền dịch mạnh, dùng kháng sinh (nếu do nhiễm trùng), thuốc giảm đau và điều trị nguyên nhân gốc rễ nếu có thể. Tiên lượng cho viêm phúc mạc thường rất dè dặt, đặc biệt nếu do nhiễm trùng nặng.

Chấn thương hoặc đau bụng

Ngay cả khi không có chảy máu nội tạng hoặc tổn thương cơ quan nghiêm trọng, một chấn thương nhẹ ở vùng bụng cũng có thể khiến mèo cảm thấy đau và căng cứng cơ bụng như một phản xạ bảo vệ. Mèo là bậc thầy trong việc che giấu cơn đau, nhưng nếu bạn sờ vào vùng bụng bị đau, chúng có thể phản ứng rất dữ dội: kêu meo meo, gầm gừ, cắn hoặc cào, cố gắng bỏ chạy, hoặc đơn giản là gồng cứng người lại và không cho bạn chạm vào.

Đau bụng không do chấn thương cũng có thể gây căng cứng cơ bụng. Ví dụ, viêm tụy nhẹ hoặc vừa, viêm ruột cấp tính, hoặc các vấn đề về đường tiết niệu (viêm bàng quang, sỏi niệu) đều có thể gây đau bụng và khiến mèo có tư thế gù lưng, thu mình lại và có phản xạ căng cơ khi sờ bụng. Việc vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng trong trường hợp này không phải do mỡ bị căng, mà là do lớp cơ bụng bên dưới co cứng lại để bảo vệ các cơ quan bị đau, khiến toàn bộ vùng đó cảm giác cứng.

Các dấu hiệu đi kèm với đau bụng có thể bao gồm: thay đổi hành vi (hung hăng hoặc thu mình bất thường), bỏ ăn, nôn mửa, lờ đờ, thay đổi thói quen đi vệ sinh. Nếu bạn nghi ngờ mèo bị đau ở vùng bụng hoặc có tiền sử bị ngã, va đập, hoặc có dấu hiệu bệnh khác, hãy đưa mèo đến bác sĩ thú y để được thăm khám và chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau và căng bụng.

Các nguyên nhân ít phổ biến khác

Ngoài các nguyên nhân chính đã nêu, còn có một số tình trạng ít gặp hơn có thể khiến vùng bụng mèo cảm giác căng cứng:

• Thoát vị: Ruột hoặc các cơ quan khác chui qua một điểm yếu ở thành bụng (thoát vị bẹn, thoát vị rốn) có thể tạo thành một khối sưng và cứng.
• Mang thai: Ở mèo cái chưa triệt sản, bụng sẽ dần to và căng lên trong quá trình mang thai, mặc dù sự căng này là đều và phát triển từ từ.
• Tắc nghẽn đường ruột: Vật lạ, búi lông quá lớn, hoặc khối u làm tắc nghẽn ruột có thể gây tích tụ dịch và khí phía trước chỗ tắc, dẫn đến bụng chướng và căng cứng. Đây là một cấp cứu thú y.

Nhận biết dấu hiệu bất thường kèm theo

Việc mỡ dưới bụng mèo bị căng đơn thuần, không kèm theo bất kỳ triệu chứng nào khác và mèo vẫn hoàn toàn khỏe mạnh, vui vẻ, ăn uống bình thường, có thể chỉ là sự khác biệt về cấu trúc hoặc cảm giác của túi tiền nguyên thủy ở chú mèo đó. Tuy nhiên, nếu sự căng cứng ở vùng bụng đi kèm với một hoặc nhiều các dấu hiệu sau, bạn cần phải coi đó là tín hiệu cảnh báo và đưa mèo đi khám bác sĩ thú y ngay lập tức:

• Đau đớn rõ rệt: Mèo kêu meo meo, gầm gừ, gù lưng, né tránh hoặc phản ứng dữ dội (cắn, cào) khi bạn cố gắng chạm vào vùng bụng căng cứng. Đây là dấu hiệu quan trọng nhất cho thấy có vấn đề nghiêm trọng.
• Thay đổi hành vi: Trở nên lờ đờ, yếu ớt, bỏ ăn hoặc giảm hứng thú với thức ăn đột ngột, trốn tránh, ít vận động, hoặc thay đổi tính nết (hung hăng bất thường).
• Vấn đề tiêu hóa: Nôn mửa liên tục hoặc nôn ra máu, tiêu chảy dữ dội hoặc tiêu chảy ra máu, thay đổi tần suất hoặc tính chất phân (phân lỏng, khô cứng, có máu, có chất nhầy), khó khăn hoặc đau đớn khi đi ngoài, không đi ngoài được trong hơn 24-48 giờ.
• Vấn đề tiết niệu: Đi tiểu nhiều lần nhưng chỉ ra ít hoặc không có nước tiểu, kêu đau khi đi tiểu, có máu trong nước tiểu, hay ngồi vào khay cát nhưng không đi được. Tắc nghẽn đường tiểu là một cấp cứu.
• Bụng phình to rõ rệt: Bụng trông căng tròn như quả bóng, phát triển nhanh chóng trong vài giờ hoặc vài ngày, khác với sự mềm mại và lủng lẳng của túi tiền nguyên thủy bình thường.
• Khó thở: Bụng căng lớn có thể chèn ép cơ hoành, gây khó khăn khi hít thở, thở hổn hển hoặc thở bằng miệng (là dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm ở mèo).
• Sụt cân không giải thích được: Nếu mèo bị sụt cân toàn thân nhưng vùng bụng lại căng cứng hoặc phình to, điều này đặc biệt đáng lo ngại (ví dụ: trong bệnh FIP thể ướt, ung thư).
• Sốt: Nhiệt độ cơ thể tăng cao có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc viêm nghiêm trọng.
• Lợi nhợt nhạt hoặc vàng: Dấu hiệu của thiếu máu hoặc bệnh gan nghiêm trọng.

Khi phát hiện vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng kèm theo bất kỳ dấu hiệu nào trong danh sách trên, bạn không nên trì hoãn việc đưa mèo đến phòng khám thú y. Tự ý chẩn đoán hoặc dùng thuốc tại nhà có thể làm tình trạng xấu đi và lãng phí thời gian quý báu cho việc chẩn đoán và điều trị.

Khi nào cần đưa mèo đến bác sĩ thú y?

Bất cứ khi nào bạn nhận thấy sự thay đổi bất thường ở mèo, đặc biệt là các triệu chứng liên quan đến đau đớn, thay đổi hành vi, ăn uống, bài tiết hoặc sự thay đổi hình dạng/cảm giác của cơ thể như vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng và cứng lại, việc tham khảo ý kiến bác sĩ thú y là cần thiết.

Bạn nên đưa mèo đi khám bác sĩ thú y ngay lập tức (cấp cứu) nếu nhận thấy sự căng cứng ở bụng kèm theo các dấu hiệu sau:

• Mèo có biểu hiện đau đớn dữ dội (kêu la, né tránh, gầm gừ khi chạm vào bụng).
• Bụng căng tròn và phình to lên nhanh chóng trong vài giờ.
• Khó thở.
• Nôn mửa liên tục.
• Lờ đờ nghiêm trọng, không phản ứng.
• Không đi tiểu được trong 24 giờ.
• Không đi ngoài được trong 48 giờ và có dấu hiệu khó chịu, cố rặn.
• Lợi nhợt nhạt hoặc xanh tím.
• Có tiền sử bị chấn thương ở bụng.

Trong các trường hợp khác, khi vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng nhưng mèo vẫn ăn uống tương đối bình thường và không có dấu hiệu đau đớn cấp tính, bạn vẫn nên đặt lịch hẹn với bác sĩ thú y trong vòng 24-48 giờ để được kiểm tra. Việc chẩn đoán sớm giúp xác định nguyên nhân và có kế hoạch điều trị kịp thời, tăng cơ hội phục hồi cho mèo. Đừng bao giờ chủ quan với triệu chứng bụng căng cứng ở mèo, vì nó có thể là biểu hiện của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần can thiệp chuyên môn.

Quá trình chẩn đoán tại phòng khám thú y

Khi bạn đưa mèo đến khám vì lo ngại vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng, bác sĩ thú y sẽ tiến hành các bước sau để chẩn đoán nguyên nhân:

1. Hỏi bệnh sử (Anamnesis): Bác sĩ sẽ hỏi bạn rất kỹ về các dấu hiệu bạn nhận thấy (mỡ bụng căng như thế nào, từ bao giờ, căng liên tục hay lúc có lúc không), các triệu chứng khác đi kèm (ăn uống, nôn mửa, đi ngoài, đi tiểu, mức độ hoạt động, hành vi), tiền sử sức khỏe của mèo (đã từng bị bệnh gì chưa, đã triệt sản chưa, chế độ ăn uống, đã tẩy giun sán định kỳ chưa, có tiếp xúc với mèo khác không), và bất kỳ sự kiện nào bạn nghĩ có liên quan (ngã, tai nạn, ăn phải vật lạ). Thông tin bạn cung cấp là vô cùng quan trọng để định hướng chẩn đoán.
2. Khám lâm sàng (Physical Examination): Bác sĩ sẽ kiểm tra thể trạng tổng quát của mèo (nhiệt độ, nhịp tim, nhịp thở, màu sắc lợi, tình trạng mất nước). Sau đó, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng sờ nắn vùng bụng mèo (palpation). Đây là bước quan trọng để cảm nhận kích thước, hình dạng, độ cứng mềm của các cơ quan nội tạng, phát hiện khối bất thường, mức độ căng cứng, và phản ứng đau của mèo khi bị chạm vào. Dựa vào cảm giác khi nắn, bác sĩ có thể phân biệt được giữa tích tụ mỡ, tích tụ phân, tích tụ dịch, sưng cơ quan hay khối u.
3. Xét nghiệm chẩn đoán (Diagnostic Tests): Tùy thuộc vào kết quả khám lâm sàng và các triệu chứng đi kèm, bác sĩ thú y có thể đề nghị các xét nghiệm để xác định nguyên nhân:
   • Xét nghiệm máu (Bloodwork): Bao gồm công thức máu toàn phần (CBC) để kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng, viêm, thiếu máu; và xét nghiệm sinh hóa máu để đánh giá chức năng các cơ quan (gan, thận, tụy), mức độ protein, đường huyết… Kết quả xét nghiệm máu có thể cung cấp nhiều thông tin về tình trạng sức khỏe tổng thể và gợi ý các bệnh lý nền.
   • Xét nghiệm nước tiểu (Urinalysis): Kiểm tra tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu, chức năng thận, và các bất thường khác.
   • Xét nghiệm phân (Fecal Test): Tìm kiếm ký sinh trùng đường ruột hoặc dấu hiệu nhiễm trùng.
   • Chụp X-quang (Radiography): Hình ảnh X-quang ổ bụng giúp đánh giá kích thước, vị trí của các cơ quan nội tạng, phát hiện khối u lớn, tích tụ phân, khí bất thường, hoặc đôi khi là vật lạ.
   • Siêu âm bụng (Abdominal Ultrasound): Đây là một công cụ chẩn đoán hình ảnh rất hữu ích. Siêu âm cho phép bác sĩ nhìn rõ cấu trúc bên trong của từng cơ quan, phát hiện khối u nhỏ, đánh giá lượng dịch trong khoang bụng, kiểm tra lưu thông máu, và phát hiện các thay đổi tinh tế mà X-quang không thấy được. Siêu âm đặc biệt quan trọng trong việc chẩn đoán các bệnh lý như FIP, khối u nhỏ, bệnh gan, bệnh thận, bệnh tụy, hoặc các vấn đề về tử cung/buồng trứng.
   • Chọc hút/lấy mẫu (Aspiration/Biopsy): Nếu phát hiện dịch trong khoang bụng, bác sĩ có thể chọc hút một lượng nhỏ dịch để phân tích (ví dụ: xét nghiệm dịch bụng tìm tế bào viêm, tế bào ung thư, xác định loại dịch). Nếu phát hiện khối u hoặc cơ quan sưng bất thường, có thể cần chọc hút kim nhỏ (Fine Needle Aspirate – FNA) để lấy mẫu tế bào hoặc sinh thiết (Biopsy) để lấy mẫu mô nhỏ để gửi đi xét nghiệm giải phẫu bệnh. Đây là cách chính xác nhất để chẩn đoán ung thư.

Dựa trên kết quả của các bước chẩn đoán này, bác sĩ thú y sẽ đưa ra chẩn đoán xác định về nguyên nhân khiến vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng và xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp.

Điều trị các nguyên nhân gây căng bụng

Việc điều trị vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nó. Không có một phương pháp điều trị duy nhất cho triệu chứng này.

• Nếu do béo phì: Kế hoạch giảm cân được kiểm soát chặt chẽ bởi bác sĩ thú y, bao gồm thay đổi chế độ ăn và tăng cường vận động.
• Nếu do táo bón: Điều trị có thể bao gồm truyền dịch, thuốc làm mềm phân, thuốc nhuận tràng, thuốc tăng cường nhu động ruột, và có thể cần thụt tháo. Về lâu dài, điều chỉnh chế độ ăn uống (thêm chất xơ, thức ăn ướt) và đảm bảo mèo uống đủ nước là quan trọng.
• Nếu do tích tụ dịch (Ascites): Điều trị hướng đến bệnh lý nền gây ra tích tụ dịch (ví dụ: điều trị suy tim, bệnh gan, hoặc các phác đồ điều trị FIP mới). Đôi khi cần chọc hút dịch để giảm áp lực và giúp mèo dễ chịu hơn, nhưng đây không phải là biện pháp điều trị dứt điểm mà chỉ mang tính hỗ trợ.
• Nếu do khối u hoặc sưng cơ quan: Điều trị tùy thuộc vào loại khối u (lành tính hay ác tính), vị trí, kích thước và mức độ di căn. Các phương pháp có thể bao gồm phẫu thuật cắt bỏ khối u, hóa trị, xạ trị, hoặc điều trị hỗ trợ để giảm nhẹ triệu chứng. Với các cơ quan sưng do viêm nhiễm, điều trị bằng kháng sinh hoặc thuốc chống viêm là cần thiết.
• Nếu do viêm phúc mạc: Điều trị là một thách thức lớn, bao gồm truyền dịch tích cực, kháng sinh liều cao (nếu do nhiễm trùng), thuốc giảm đau, và điều trị hỗ trợ. Tiên lượng thường xấu, đặc biệt với viêm phúc mạc nhiễm trùng.
• Nếu do chấn thương hoặc đau: Điều trị bao gồm kiểm soát cơn đau bằng thuốc giảm đau, điều trị nguyên nhân gây đau (ví dụ: phẫu thuật sửa chữa tổn thương nội tạng nếu có), và chăm sóc hỗ trợ.
• Nếu do Pyometra hoặc tắc nghẽn đường tiểu: Đây là các trường hợp cấp cứu cần phẫu thuật khẩn cấp (cắt bỏ tử cung chứa mủ) hoặc can thiệp y tế ngay lập tức (thông tắc đường tiểu).

Trong mọi trường hợp, việc tuân thủ chỉ định của bác sĩ thú y là cực kỳ quan trọng. Bác sĩ sẽ theo dõi sát sao tình trạng của mèo và điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần. Việc chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ, cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và tạo môi trường thoải mái cho mèo cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi.

Phòng ngừa và quản lý sức khỏe bụng mèo

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn tất cả các nguyên nhân khiến vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng do bệnh lý, nhưng việc chăm sóc sức khỏe tổng thể tốt cho mèo có thể giúp giảm thiểu nguy cơ và giúp bạn phát hiện sớm các vấn đề.

• Chế độ ăn uống cân bằng: Cung cấp cho mèo thức ăn chất lượng cao, phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe của chúng. Tránh cho ăn quá nhiều hoặc thức ăn không phù hợp, điều này có thể dẫn đến béo phì hoặc các vấn đề tiêu hóa như táo bón. Đảm bảo mèo luôn có đủ nước sạch để uống. Thức ăn ướt có thể giúp tăng lượng nước thu nạp và hỗ trợ hệ tiêu hóa.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng lý tưởng cho mèo là rất quan trọng. Theo dõi cân nặng của mèo định kỳ và điều chỉnh lượng thức ăn nếu cần. Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y về cân nặng mục tiêu và chế độ ăn phù hợp nếu mèo thừa cân.
• Vận động thường xuyên: Khuyến khích mèo vận động thông qua các buổi chơi đùa hàng ngày. Vận động giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh, tăng cường nhu động ruột và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Chăm sóc lông: Chải lông cho mèo thường xuyên để giảm lượng lông chúng nuốt phải khi tự liếm láp, giúp phòng ngừa búi lông và táo bón.
• Theo dõi thói quen đi vệ sinh: Quan sát tần suất và tính chất của phân và nước tiểu của mèo hàng ngày. Bất kỳ sự thay đổi nào về thói quen này có thể là dấu hiệu sớm của vấn đề sức khỏe.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đưa mèo đến bác sĩ thú y khám sức khỏe tổng quát ít nhất mỗi năm một lần (hoặc hai lần mỗi năm đối với mèo già hoặc mèo có bệnh mãn tính). Bác sĩ thú y có thể phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn thông qua khám lâm sàng và các xét nghiệm định kỳ.
• Quan sát và vuốt ve mèo thường xuyên: Dành thời gian vuốt ve và tương tác với mèo không chỉ giúp gắn kết tình cảm mà còn là cơ hội tốt để bạn kiểm tra cơ thể chúng, phát hiện sớm bất kỳ khối bất thường, sưng tấy, hoặc phản ứng đau ở vùng bụng hay bất kỳ bộ phận nào khác. Nếu bạn cảm thấy mỡ dưới bụng mèo bị căng khi vuốt ve, hãy ghi nhận lại và theo dõi các dấu hiệu khác.
• Triệt sản: Triệt sản cho mèo không chỉ giúp kiểm soát dân số mà còn loại bỏ nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến cơ quan sinh sản như viêm tử cung tích mủ (pyometra) ở mèo cái.

Việc chăm sóc sức khỏe mèo đòi hỏi sự chú ý và quan sát tỉ mỉ từ chủ nuôi. Bằng cách hiểu rõ cơ thể mèo khi khỏe mạnh và theo dõi các dấu hiệu bất thường, bạn có thể kịp thời nhận biết khi có vấn đề xảy ra. Để tìm hiểu thêm thông tin hữu ích về sức khỏe và hành vi của mèo, bạn có thể truy cập MochiCat.vn.

Trong trường hợp bạn phát hiện vùng mỡ dưới bụng mèo bị căng và có bất kỳ lo ngại nào, hành động tốt nhất và an toàn nhất cho mèo của bạn là tham khảo ý kiến và đưa mèo đến khám tại phòng khám thú y càng sớm càng tốt. Chỉ có bác sĩ thú y mới có đủ kiến thức và công cụ để chẩn đoán chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, đảm bảo sức khỏe và sự thoải mái cho người bạn bốn chân của bạn.