Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị mèo bị lõm cột sống

Mèo là loài vật nuôi đáng yêu và là người bạn đồng hành thân thiết của nhiều gia đình. Tuy nhiên, giống như con người, mèo cũng có thể mắc phải các vấn đề về sức khỏe, trong đó có những dị tật hoặc tổn thương liên quan đến cột sống. Một trong những tình trạng mà chủ nuôi có thể gặp phải là Mèo Bị Lõm Cột Sống. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ bên ngoài mà còn có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe và khả năng vận động của mèo. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là vô cùng quan trọng để chăm sóc tốt nhất cho người bạn bốn chân của mình. Bài viết này sẽ đi sâu vào từng khía cạnh của tình trạng mèo bị lõm cột sống, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và biết cách ứng phó kịp thời.

Mèo bị lõm cột sống là gì?

Tình trạng mèo bị lõm cột sống, hay còn gọi là dị dạng cột sống ở mèo, là một thuật ngữ dùng để mô tả sự biến dạng cấu trúc của cột sống. Thay vì có một đường cong tự nhiên và thẳng khi nhìn từ trên xuống (hoặc hơi cong nhẹ ở một số đoạn khi nhìn từ bên), cột sống của mèo bị cong vào trong một cách bất thường ở một hoặc nhiều đoạn. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ phần nào của cột sống, từ cổ đến đuôi, và mức độ lõm có thể từ nhẹ, hầu như không ảnh hưởng đến chức năng, đến nghiêm trọng, gây chèn ép lên tủy sống và các dây thần kinh.

Khái niệm và các dạng lõm cột sống phổ biến ở mèo

Dị dạng cột sống ở mèo có thể là bẩm sinh (xuất hiện từ khi sinh ra do các vấn đề phát triển trong bào thai) hoặc mắc phải (do chấn thương, bệnh tật sau này). Tình trạng “lõm cột sống” cụ thể thường ám chỉ tình trạng cong bất thường theo hướng vào trong cơ thể (kyphosis – gù lưng, hoặc lordosis – ưỡn lưng, tùy theo vị trí và hướng cong, mặc dù “lõm” thường gợi ý lordosis hoặc một dạng biến dạng phức tạp hơn). Tuy nhiên, trong ngữ cảnh phổ thông, “lõm cột sống” có thể được dùng để mô tả bất kỳ sự biến dạng nhìn thấy được trên lưng mèo, bao gồm cả gù lưng hoặc vẹo cột sống (scoliosis – cong sang hai bên).

Các dạng dị dạng cột sống phổ biến ở mèo bao gồm:

• Kyphosis (Gù lưng): Cột sống cong bất thường hướng ra ngoài, tạo thành một bướu hoặc chỗ gù trên lưng. Đây là dạng thường được chủ nuôi mô tả là “lõm” theo nghĩa chỗ lưng bị “hụp” xuống so với bình thường khi nhìn từ bên cạnh, tạo cảm giác cong võng.
• Lordosis (Ưỡn lưng): Cột sống cong bất thường hướng vào trong cơ thể, khiến lưng mèo bị “õng” xuống. Đây mới đúng nghĩa là “lõm” khi nhìn từ bên cạnh.
• Scoliosis (Vẹo cột sống): Cột sống cong bất thường sang hai bên, tạo thành hình chữ S hoặc chữ C khi nhìn từ trên xuống.
• Dị tật đốt sống (Vertebral malformations): Bản thân các đốt sống có hình dạng bất thường (ví dụ: đốt sống hình nêm, đốt sống nửa, đốt sống cánh bướm). Những dị tật này có thể dẫn đến cong vẹo hoặc lõm cột sống.

Tình trạng mèo bị lõm cột sống có thể là sự kết hợp của nhiều dạng dị tật trên hoặc chỉ là một dạng đơn lẻ. Mức độ nghiêm trọng phụ thuộc vào số lượng đốt sống bị ảnh hưởng, vị trí của chúng và mức độ biến dạng.

Mức độ ảnh hưởng của dị tật cột sống

Ảnh hưởng của tình trạng mèo bị lõm cột sống rất đa dạng, từ không đáng kể đến cực kỳ nghiêm trọng.

• Mức độ nhẹ: Dị tật chỉ là một biến đổi nhỏ trong cấu trúc xương, không gây chèn ép lên tủy sống hay dây thần kinh. Mèo có thể sống cuộc sống hoàn toàn bình thường, không đau đớn, không suy giảm chức năng vận động hay các chức năng khác. Dị tật này có thể chỉ được phát hiện tình cờ khi chụp X-quang vì lý do khác.
• Mức độ trung bình: Biến dạng cột sống gây ảnh hưởng nhẹ đến dáng đi hoặc gây đau nhức không thường xuyên. Mèo có thể đi lại hơi khập khiễng, nhảy kém hơn, hoặc có vẻ khó chịu khi bị chạm vào lưng. Chèn ép thần kinh có thể xảy ra nhưng ở mức độ nhẹ.
• Mức độ nghiêm trọng: Biến dạng gây chèn ép đáng kể lên tủy sống hoặc các dây thần kinh đi ra từ tủy sống. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng như yếu, liệt chân (thường là chân sau), mất khả năng kiểm soát bàng quang và ruột (tiểu tiện/đại tiện không tự chủ), đau đớn dữ dội, và các vấn đề về chức năng nội tạng do ảnh hưởng thần kinh. Trong những trường hợp nặng nhất, chất lượng cuộc sống của mèo bị ảnh hưởng nghiêm trọng và có thể cần đến sự can thiệp y tế chuyên sâu.

Việc xác định mức độ ảnh hưởng là rất quan trọng để đưa ra kế hoạch quản lý và điều trị phù hợp cho mèo.

Nguyên nhân khiến mèo bị lõm cột sống

Tình trạng mèo bị lõm cột sống có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Việc xác định nguyên nhân giúp bác sĩ thú y đưa ra chẩn đoán chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Các nguyên nhân chính thường được phân loại thành bẩm sinh và mắc phải.

Nguyên nhân bẩm sinh

Nguyên nhân bẩm sinh là khi dị tật cột sống đã hình thành ngay từ giai đoạn phát triển phôi thai.

• Di truyền: Một số dị tật cột sống có tính chất di truyền trong các dòng mèo nhất định. Ví dụ điển hình là mèo Manx, nổi tiếng với đặc điểm không đuôi hoặc đuôi cộc do một đột biến gen ảnh hưởng đến sự phát triển của đốt sống đuôi và đôi khi cả các đốt sống thắt lưng. Đột biến này có thể gây ra một loạt các dị tật cột sống khác như spina bifida (nứt đốt sống) hoặc các biến dạng khác dẫn đến tình trạng “lõm cột sống” hoặc các vấn đề thần kinh liên quan. Tương tự, một số dòng mèo Xiêm (Siamese) cũng có thể có nguy cơ mắc các dị tật cột sống bẩm sinh.
• Dị tật phát triển phôi thai: Ngay cả ở các giống mèo không có tiền sử di truyền rõ ràng, sự phát triển không hoàn chỉnh hoặc bất thường của các đốt sống trong quá trình hình thành phôi thai cũng có thể dẫn đến dị dạng. Các yếu tố môi trường tác động lên mèo mẹ trong thời kỳ mang thai (ví dụ: thiếu hụt dinh dưỡng, nhiễm trùng, tiếp xúc với chất độc) có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và gây ra các dị tật này. Đốt sống có thể không đóng hoàn toàn, hình thành không đúng kích thước hoặc hình dạng, hoặc không liên kết đúng cách với nhau.
• Các hội chứng bẩm sinh khác: Đôi khi, mèo bị lõm cột sống là một phần của một hội chứng bẩm sinh phức tạp hơn, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan khác trong cơ thể.

Nguyên nhân mắc phải

Các nguyên nhân mắc phải là những yếu tố tác động lên cột sống của mèo sau khi sinh, dẫn đến sự biến dạng.

• Chấn thương: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các vấn đề nghiêm trọng về cột sống ở mèo trưởng thành. Mèo có thể bị chấn thương cột sống do ngã từ độ cao, bị xe đâm, bị vật nặng đè lên, hoặc bị tấn công bởi động vật khác. Chấn thương có thể gây gãy xương, trật khớp cột sống, hoặc tổn thương dây chằng, dẫn đến mất ổn định cột sống. Theo thời gian, sự mất ổn định hoặc quá trình phục hồi không đúng cách có thể dẫn đến biến dạng, bao gồm cả tình trạng “lõm” hoặc gù, tùy thuộc vào loại và vị trí chấn thương. Tổn thương tủy sống do chấn thương là một biến chứng rất nghiêm trọng.
• Nhiễm trùng: Các bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến cột sống, gây viêm xương (osteomyelitis) hoặc viêm đĩa đệm đốt sống (discospondylitis). Những tình trạng viêm nhiễm này có thể phá hủy cấu trúc xương và đĩa đệm, dẫn đến mất ổn định, biến dạng cột sống và đau đớn. Nhiễm trùng có thể do vi khuẩn hoặc nấm gây ra và thường lan đến cột sống qua đường máu hoặc từ một ổ nhiễm trùng lân cận.
• Bệnh thoái hóa: Các bệnh thoái hóa khớp cột sống (degenerative joint disease – DJD) hoặc thoái hóa đĩa đệm (intervertebral disc degeneration) có thể xảy ra ở mèo lớn tuổi, mặc dù ít phổ biến hơn ở chó. Quá trình thoái hóa này có thể làm suy yếu cấu trúc cột sống, gây chèn ép thần kinh và trong một số trường hợp hiếm hoi có thể dẫn đến sự biến dạng nhẹ theo thời gian.
• Khối u: Các khối u phát triển trên hoặc gần cột sống, bao gồm khối u xương, khối u mô mềm, hoặc khối u di căn, có thể gây áp lực lên cột sống và tủy sống. Sự phát triển của khối u có thể làm suy yếu cấu trúc xương, dẫn đến gãy xương bệnh lý hoặc biến dạng cột sống khi khối u phát triển.
• Suy dinh dưỡng nghiêm trọng: Ở mèo con đang phát triển, suy dinh dưỡng nặng, đặc biệt là thiếu hụt canxi, phốt pho hoặc vitamin D, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của xương. Mặc dù thường gây ra các vấn đề như còi xương và làm xương dễ gãy, trong một số trường hợp hiếm, nó có thể ảnh hưởng đến sự hình thành cột sống, dẫn đến các biến dạng cong vẹo.

Hiểu được nguyên nhân là bước đầu tiên để tiếp cận việc chẩn đoán và điều trị một cách có hệ thống.

Dấu hiệu nhận biết mèo bị lõm cột sống

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của tình trạng mèo bị lõm cột sống là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời, giảm thiểu đau đớn và cải thiện chất lượng cuộc sống cho mèo. Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí, mức độ nghiêm trọng của dị tật và việc có chèn ép thần kinh hay không.

Biểu hiện bên ngoài

Dấu hiệu rõ ràng nhất thường là sự biến dạng có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy trên lưng mèo.

• Chỗ lõm hoặc gù bất thường: Quan sát lưng mèo từ bên cạnh hoặc từ trên xuống, bạn có thể thấy một đoạn cột sống bị cong vào trong (lõm) hoặc cong ra ngoài (gù) một cách rõ rệt. Mức độ lõm/gù có thể từ nhẹ (chỉ nhận thấy khi vuốt ve) đến nặng (nhìn thấy bằng mắt thường ngay cả khi mèo đứng).
• Dáng đi bất thường: Mèo có thể có dáng đi không đều, khập khiễng, hoặc dáng đi cứng nhắc. Chân sau có thể không phối hợp nhịp nhàng với chân trước.
• Lưng võng hoặc căng thẳng: Lưng mèo có thể trông bị võng xuống bất thường hoặc ngược lại, cơ lưng có vẻ căng cứng và không thư giãn.
• Xương sườn nhô ra không đều: Nếu cột sống bị vẹo (scoliosis) hoặc biến dạng nghiêm trọng, các lồng ngực có thể bị đẩy lệch, khiến xương sườn ở một bên nhô ra nhiều hơn bên còn lại.

Biểu hiện về vận động

Khả năng vận động của mèo thường bị ảnh hưởng khi cột sống có vấn đề, đặc biệt nếu có chèn ép thần kinh.

• Khó khăn khi di chuyển: Mèo có thể miễn cưỡng di chuyển, chạy nhảy hoặc leo trèo. Việc nhảy lên các vị trí cao yêu thích (ghế sofa, bàn, cây leo) trở nên khó khăn hoặc không thể. Nhảy xuống cũng trở nên vụng về hoặc mèo không dám nhảy.
• Đi lại loạng choạng, mất thăng bằng: Đặc biệt nếu dị tật ảnh hưởng đến vùng tủy sống chi phối chân sau, mèo có thể đi lại không vững, dễ ngã, hoặc chân sau bị kéo lê.
• Yếu hoặc liệt chi: Trong các trường hợp nặng, chèn ép tủy sống có thể gây yếu cơ (paresis) hoặc liệt hoàn toàn (paralysis) ở một hoặc cả hai chân sau. Mèo không thể đứng hoặc đi lại bình thường.
• Giảm phản xạ: Bác sĩ thú y khi thăm khám có thể phát hiện giảm hoặc mất phản xạ ở các chi do tổn thương thần kinh.

Biểu hiện khác

Ngoài các dấu hiệu về hình dáng và vận động, mèo bị lõm cột sống còn có thể biểu hiện qua các dấu hiệu khác liên quan đến chức năng thần kinh hoặc cảm giác đau.

• Đau: Mèo có thể biểu hiện đau bằng nhiều cách khác nhau: kêu la khi bị chạm vào lưng, tránh né khi được bế, trở nên hung dữ hoặc cáu kỉnh bất thường, lẩn trốn, biếng ăn. Mèo cũng có thể liếm hoặc cắn vào vùng bị đau trên lưng.
• Thay đổi thói quen đi vệ sinh: Chèn ép dây thần kinh vùng thắt lưng và xương cùng có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát bàng quang và ruột. Mèo có thể bị tiểu tiện/đại tiện không tự chủ (rò rỉ nước tiểu/phân) hoặc ngược lại, gặp khó khăn khi đi vệ sinh (bí tiểu, táo bón) do mất khả năng rặn. Khay cát có thể bị bỏ qua.
• Tê bì, ngứa ran: Một số mèo có thể có biểu hiện tê bì hoặc cảm giác ngứa ran ở các chi, dẫn đến việc chúng liếm hoặc cắn chân một cách thái quá.
• Lờ đờ, biếng ăn: Mèo bị đau hoặc khó chịu nghiêm trọng có thể trở nên lờ đờ, mất hứng thú với môi trường xung quanh và bỏ ăn.

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về hình dáng lưng, dáng đi, hoặc các triệu chứng thần kinh ở mèo, hãy đưa chúng đến gặp bác sĩ thú y càng sớm càng tốt để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Phát hiện và can thiệp sớm có thể ngăn ngừa tình trạng xấu đi và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của mèo.

Chẩn đoán mèo bị lõm cột sống

Để xác định chính xác liệu mèo bị lõm cột sống có thực sự mắc dị tật cột sống hay không, dạng dị tật là gì, mức độ nghiêm trọng ra sao và nguyên nhân gây ra, bác sĩ thú y sẽ cần thực hiện một quy trình chẩn đoán bài bản. Quá trình này thường bao gồm thăm khám lâm sàng chi tiết và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu.

Thăm khám lâm sàng

Bước đầu tiên trong chẩn đoán là thăm khám lâm sàng toàn diện. Bác sĩ thú y sẽ thu thập tiền sử bệnh chi tiết từ chủ nuôi, bao gồm thời điểm phát hiện triệu chứng, mức độ tiến triển, bất kỳ chấn thương hoặc bệnh tật nào trước đó, và thói quen sinh hoạt của mèo.

• Quan sát: Bác sĩ sẽ quan sát dáng đi, tư thế đứng, cách mèo di chuyển, nhảy và tương tác với môi trường. Quan sát này có thể phát hiện dáng đi khập khiễng, yếu chân, hoặc bất thường về thăng bằng.
• Sờ nắn (Palpation): Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng sờ dọc theo cột sống của mèo để cảm nhận bất kỳ chỗ cong bất thường (lõm, gù, vẹo), điểm đau, hoặc căng cứng cơ. Việc sờ nắn cũng giúp đánh giá tình trạng xương và mô mềm xung quanh cột sống.
• Kiểm tra thần kinh: Một phần quan trọng của thăm khám là kiểm tra thần kinh để đánh giá chức năng của tủy sống và các dây thần kinh. Bác sĩ sẽ kiểm tra các phản xạ ở chân, cảm giác đau sâu, trương lực cơ, khả năng nhận biết vị trí của chân (proprioception), và đánh giá chức năng bàng quang/ruột nếu nghi ngờ có vấn đề. Kết quả kiểm tra thần kinh giúp xác định vị trí và mức độ tổn thương tủy sống.

Chẩn đoán hình ảnh

Chẩn đoán hình ảnh là công cụ không thể thiếu để nhìn rõ cấu trúc xương và mô mềm của cột sống.

• Chụp X-quang (Radiography): Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cơ bản và thường là bước đầu tiên. Chụp X-quang nhiều tư thế giúp bác sĩ nhìn thấy hình dạng và cấu trúc của từng đốt sống, phát hiện các dị tật bẩm sinh (đốt sống hình nêm, đốt sống nửa), gãy xương, trật khớp, dấu hiệu viêm xương hoặc khối u xương. X-quang cũng có thể cho thấy mức độ cong vẹo hoặc lõm cột sống. Tuy nhiên, X-quang không hiển thị rõ tủy sống và các dây thần kinh, nên không đánh giá được mức độ chèn ép lên cấu trúc thần kinh.
• Chụp CT (Computed Tomography): Chụp CT cung cấp hình ảnh cắt lớp chi tiết hơn nhiều so với X-quang, đặc biệt hiệu quả trong việc đánh giá cấu trúc xương. CT scan tạo ra hình ảnh 3D của cột sống, giúp xác định chính xác hình dạng, kích thước và vị trí của các dị tật đốt sống, mức độ hẹp của ống tủy sống (spinal canal stenosis), gãy xương phức tạp, và khối u xương. CT scan tốt hơn X-quang trong việc đánh giá các tổn thương xương nhưng vẫn hạn chế trong việc nhìn rõ tủy sống và rễ thần kinh.
• Chụp MRI (Magnetic Resonance Imaging): MRI là tiêu chuẩn vàng để đánh giá tủy sống, rễ thần kinh, đĩa đệm và các mô mềm xung quanh cột sống. Nếu bác sĩ nghi ngờ có chèn ép tủy sống hoặc tổn thương thần kinh do dị tật hoặc khối u, MRI là kỹ thuật được lựa chọn. MRI có thể cho thấy vị trí và mức độ chèn ép, tình trạng viêm tủy (myelitis), thoát vị đĩa đệm, và các khối u ảnh hưởng đến tủy sống. Đây là kỹ thuật đắt tiền và yêu cầu mèo phải được gây mê hoặc an thần sâu để chụp.

Các xét nghiệm khác

Tùy thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ, bác sĩ thú y có thể đề nghị các xét nghiệm bổ sung:

• Xét nghiệm máu: Tổng phân tích tế bào máu và xét nghiệm hóa sinh máu có thể giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng (bạch cầu tăng), viêm, hoặc các vấn đề sức khỏe tổng thể khác có thể liên quan hoặc ảnh hưởng đến tình trạng cột sống.
• Phân tích dịch não tủy (Cerebrospinal Fluid Analysis – CSF analysis): Nếu nghi ngờ nhiễm trùng hoặc viêm tủy sống (ví dụ do FIP – Feline Infectious Peritonitis hoặc các tác nhân khác), việc lấy và phân tích dịch não tủy có thể cung cấp thông tin chẩn đoán quan trọng.
• Sinh thiết: Nếu phát hiện khối u hoặc nghi ngờ nhiễm trùng xương, sinh thiết mô hoặc xương có thể cần thiết để xác định bản chất chính xác của tổn thương.

Dựa trên kết quả của thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ thú y sẽ đưa ra chẩn đoán cuối cùng về tình trạng mèo bị lõm cột sống, mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây ra. Từ đó, họ sẽ thảo luận với chủ nuôi về các lựa chọn điều trị phù hợp nhất.

Các phương pháp điều trị cho mèo bị lõm cột sống

Việc điều trị cho mèo bị lõm cột sống phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân gây ra, mức độ nghiêm trọng của dị tật, các triệu chứng mà mèo biểu hiện (đặc biệt là các dấu hiệu thần kinh), và sức khỏe tổng thể của mèo. Mục tiêu của điều trị là giảm đau, cải thiện chức năng thần kinh, và nâng cao chất lượng cuộc sống cho mèo. Các phương pháp điều trị có thể là nội khoa, ngoại khoa, hoặc kết hợp cả hai.

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa thường được áp dụng cho các trường hợp mèo bị lõm cột sống nhẹ, không có dấu hiệu chèn ép tủy sống hoặc chèn ép ở mức độ ít, hoặc trong các trường hợp mèo không đủ sức khỏe để phẫu thuật.

• Thuốc giảm đau và chống viêm: Đây là nền tảng của điều trị nội khoa nhằm kiểm soát cơn đau do dị tật hoặc tình trạng viêm đi kèm. Bác sĩ thú y có thể kê đơn các loại thuốc giảm đau như opioid, gabapentin, hoặc các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) dành riêng cho mèo. Điều quan trọng là KHÔNG BAO GIỜ sử dụng thuốc giảm đau của người cho mèo vì chúng có thể gây ngộ độc nghiêm trọng. Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc phải tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ thú y.
• Thuốc giãn cơ: Nếu có tình trạng căng cứng cơ xung quanh vùng cột sống bị ảnh hưởng gây đau, bác sĩ có thể xem xét sử dụng thuốc giãn cơ.
• Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu (physiotherapy) có vai trò quan trọng trong việc duy trì và cải thiện chức năng vận động, giảm đau, và ngăn ngừa teo cơ. Các bài tập có thể bao gồm xoa bóp nhẹ nhàng, vận động thụ động các khớp, các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp (dưới sự hướng dẫn của chuyên gia), và các liệu pháp như thủy trị liệu (hydrotherapy) trên máy chạy bộ dưới nước.
• Châm cứu: Châm cứu là một phương pháp y học cổ truyền có thể giúp giảm đau và cải thiện chức năng thần kinh ở một số trường hợp. Phương pháp này nên được thực hiện bởi bác sĩ thú y có chứng nhận về châm cứu.
• Quản lý cân nặng: Giữ cho mèo có cân nặng lý tưởng là cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với mèo bị các vấn đề về xương khớp hoặc cột sống. Thừa cân làm tăng áp lực lên cột sống và các khớp, khiến tình trạng đau và suy giảm vận động trở nên tồi tệ hơn. Bác sĩ thú y sẽ tư vấn về chế độ ăn phù hợp để mèo duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Bổ sung dinh dưỡng: Các chất bổ sung hỗ trợ khớp như glucosamine và chondroitin sulfate, cũng như các axit béo omega-3, có thể giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe sụn khớp, mặc dù hiệu quả đối với dị tật xương sống có thể hạn chế hơn so với bệnh thoái hóa khớp thông thường.

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật là lựa chọn điều trị cho các trường hợp mèo bị lõm cột sống nghiêm trọng, đặc biệt là khi có chèn ép đáng kể lên tủy sống gây ra các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng như liệt chi, mất kiểm soát bàng quang/ruột, hoặc đau không đáp ứng với điều trị nội khoa.

• Mục tiêu phẫu thuật: Mục tiêu chính của phẫu thuật là giải phóng chèn ép lên tủy sống hoặc rễ thần kinh và/hoặc cố định cột sống để tạo sự ổn định.
• Các loại phẫu thuật: Tùy thuộc vào dạng dị tật và vị trí, các kỹ thuật phẫu thuật khác nhau có thể được thực hiện. Ví dụ:
  • Laminectomy: Loại bỏ một phần của cung đốt sống (lamina) để giải phóng áp lực lên tủy sống.
  • Hemilaminectomy: Loại bỏ một nửa cung đốt sống.
  • Corpectomy: Loại bỏ một phần thân đốt sống.
  • Dorsal slot: Tạo một khe ở mặt lưng của thân đốt sống.
  • Cố định cột sống (Spinal fusion/Stabilization): Sử dụng các thanh, nẹp, ốc vít hoặc vật liệu cấy ghép khác để kết nối các đốt sống lại với nhau, tạo sự ổn định và ngăn ngừa sự di lệch thêm. Phẫu thuật này thường phức tạp và chỉ được thực hiện bởi bác sĩ phẫu thuật thú y chuyên khoa.
• Thời điểm phẫu thuật: Việc quyết định phẫu thuật cần được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên tình trạng của mèo, mức độ triệu chứng thần kinh, kết quả chẩn đoán hình ảnh và tiên lượng. Phẫu thuật sớm có thể mang lại kết quả tốt hơn, đặc biệt đối với các trường hợp chèn ép tủy sống cấp tính.
• Rủi ro và phục hồi: Phẫu thuật cột sống ở mèo là một thủ thuật lớn và có rủi ro (nhiễm trùng, chảy máu, tổn thương thần kinh). Giai đoạn phục hồi sau phẫu thuật đòi hỏi sự chăm sóc tích cực, quản lý đau, và vật lý trị liệu. Quá trình phục hồi có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng.

Chăm sóc hỗ trợ và phục hồi chức năng

Dù được điều trị nội khoa hay ngoại khoa, chăm sóc hỗ trợ và phục hồi chức năng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp mèo hồi phục và thích nghi với tình trạng của mình.

• Môi trường sống: Cung cấp một môi trường sống an toàn và dễ tiếp cận. Tránh để mèo leo cầu thang hoặc nhảy từ độ cao. Sử dụng thảm chống trượt trên sàn nhà trơn. Cung cấp giường nệm êm ái để tránh loét do nằm một chỗ quá lâu, đặc biệt với mèo bị liệt. Đảm bảo khay cát, thức ăn và nước uống dễ dàng tiếp cận mà không cần di chuyển nhiều.
• Hỗ trợ vận động: Đối với mèo bị yếu hoặc liệt chân sau, có thể cần sử dụng các thiết bị hỗ trợ như địu nâng đỡ (sling) hoặc xe lăn dành cho mèo để giúp chúng di chuyển và duy trì sự độc lập.
• Quản lý vệ sinh: Đối với mèo mất khả năng kiểm soát bàng quang và ruột, chủ nuôi cần học cách hỗ trợ chúng đi vệ sinh (ví dụ: nặn bàng quang) và giữ vệ sinh sạch sẽ cho mèo để tránh nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc viêm da.
• Vật lý trị liệu tại nhà: Bác sĩ thú y hoặc chuyên gia phục hồi chức năng sẽ hướng dẫn chủ nuôi các bài tập vật lý trị liệu đơn giản có thể thực hiện tại nhà để duy trì sự linh hoạt, sức mạnh cơ bắp và kích thích thần kinh.
• Theo dõi và tái khám: Theo dõi chặt chẽ các triệu chứng của mèo và tuân thủ lịch tái khám định kỳ với bác sĩ thú y. Bất kỳ dấu hiệu xấu đi nào (đau tăng, liệt nặng hơn, khó khăn khi đi vệ sinh) cần được báo cáo ngay lập tức.

Tiên lượng và quản lý lâu dài

Tiên lượng cho mèo bị lõm cột sống rất khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của dị tật, việc có hay không có tổn thương tủy sống và khả năng đáp ứng với điều trị.

• Trường hợp nhẹ: Mèo có thể sống cuộc sống bình thường, không cần điều trị đặc hiệu ngoài việc theo dõi định kỳ.
• Trường hợp trung bình: Mèo có thể cần quản lý đau lâu dài và vật lý trị liệu, nhưng vẫn có thể duy trì chất lượng cuộc sống tốt với sự chăm sóc phù hợp.
• Trường hợp nghiêm trọng: Mèo bị chèn ép tủy sống nghiêm trọng có thể cần phẫu thuật. Tiên lượng sau phẫu thuật phụ thuộc vào mức độ tổn thương tủy sống trước phẫu thuật và quá trình phục hồi. Một số mèo có thể hồi phục hoàn toàn hoặc gần hoàn toàn, trong khi những con khác có thể vẫn còn yếu liệt và cần chăm sóc hỗ trợ suốt đời. Đối với các trường hợp liệt hoàn toàn và không đáp ứng với điều trị, việc quản lý có thể rất khó khăn và đòi hỏi sự cam kết lớn từ chủ nuôi. Trong một số trường hợp không thể cải thiện và mèo chịu đựng đau đớn liên tục hoặc chất lượng cuộc sống quá thấp, quyết định nhân đạo cuối cùng có thể cần được cân nhắc.

Quản lý lâu dài cho mèo bị dị tật cột sống đòi hỏi sự kiên nhẫn, tình yêu thương và hợp tác chặt chẽ với đội ngũ thú y.

Phòng ngừa dị tật cột sống ở mèo

Việc phòng ngừa hoàn toàn các dị tật bẩm sinh là điều khó khăn vì chúng thường liên quan đến yếu tố di truyền và quá trình phát triển phôi thai phức tạp. Tuy nhiên, có một số biện pháp có thể giúp giảm thiểu nguy cơ hoặc ngăn ngừa các nguyên nhân mắc phải gây ra tình trạng mèo bị lõm cột sống.

Phòng ngừa nguyên nhân bẩm sinh

Đối với các dị tật bẩm sinh có yếu tố di truyền, trách nhiệm lớn nhất thuộc về những người nhân giống mèo.

• Chọn lọc giống: Các nhà nhân giống có đạo đức nên nhận thức về các dị tật di truyền phổ biến trong giống mèo mà họ đang nhân giống (ví dụ: dị tật cột sống ở mèo Manx). Họ nên tránh nhân giống các cá thể mang gen gây bệnh hoặc có tiền sử gia đình mắc các dị tật này.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe tổng thể và có thể cả chụp X-quang cột sống đối với mèo bố mẹ trong các dòng có nguy cơ cao có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
• Nuôi dưỡng mèo mẹ đúng cách: Đảm bảo mèo mẹ được cung cấp chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng trong suốt quá trình mang thai là quan trọng để hỗ trợ sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi.

Tuy nhiên, ngay cả với các biện pháp phòng ngừa này, dị tật bẩm sinh vẫn có thể xảy ra ngẫu nhiên.

Phòng ngừa nguyên nhân mắc phải

Các nguyên nhân mắc phải như chấn thương là những yếu tố mà chủ nuôi có thể chủ động phòng ngừa.

• Tránh chấn thương: Hạn chế tối đa nguy cơ chấn thương cho mèo. Giữ mèo ở trong nhà là cách hiệu quả nhất để tránh tai nạn giao thông, ngã từ độ cao (ban công, cửa sổ không lưới chắn), hoặc bị tấn công bởi các động vật khác. Tạo một môi trường trong nhà an toàn, tránh các vật nặng có thể rơi vào mèo.
• Đảm bảo dinh dưỡng: Cung cấp cho mèo một chế độ ăn chất lượng cao, phù hợp với lứa tuổi và tình trạng sức khỏe. Đối với mèo con đang phát triển, dinh dưỡng đầy đủ các khoáng chất (canxi, phốt pho) và vitamin (đặc biệt là vitamin D) là cần thiết cho sự phát triển xương khỏe mạnh. Tuy nhiên, tránh bổ sung quá liều lượng các chất này nếu không có chỉ định của bác sĩ thú y, vì thừa chất cũng có thể gây hại.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đưa mèo đến gặp bác sĩ thú y để kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm (hoặc thường xuyên hơn đối với mèo con và mèo già). Việc này giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, bao gồm cả các dấu hiệu sớm của nhiễm trùng hoặc bệnh thoái hóa có thể ảnh hưởng đến cột sống.
• Phòng ngừa béo phì: Giữ cân nặng lý tưởng cho mèo thông qua chế độ ăn và vận động hợp lý. Béo phì làm tăng áp lực lên cột sống và các khớp, tăng nguy cơ mắc các vấn đề về vận động và xương khớp.
• Chú ý các dấu hiệu bất thường: Quan sát mèo hàng ngày và chú ý đến bất kỳ thay đổi nào về dáng đi, hoạt động, thói quen đi vệ sinh, hoặc biểu hiện đau. Phát hiện sớm các vấn đề có thể giúp can thiệp kịp thời, trước khi tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

Phòng ngừa là chìa khóa để giữ cho mèo cưng của bạn khỏe mạnh và tránh xa các vấn đề về cột sống do nguyên nhân mắc phải.

Chăm sóc mèo bị lõm cột sống tại nhà

Chăm sóc một chú mèo bị dị tật cột sống, đặc biệt là khi dị tật gây ra các vấn đề về vận động hoặc chức năng thần kinh, đòi hỏi sự tận tâm và kiên nhẫn của chủ nuôi. Việc chăm sóc tại nhà là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng cuộc sống và sự thoải mái của mèo.

Môi trường sống an toàn và thoải mái

• Hạn chế rủi ro ngã: Nếu mèo bị yếu chân hoặc đi lại không vững, hãy ngăn chúng tiếp cận cầu thang hoặc các vị trí cao có thể ngã. Sử dụng cửa chắn hoặc rào chắn nếu cần. Cung cấp các “điểm nhảy” thấp và ổn định nếu mèo vẫn muốn lên cao nhưng không thể nhảy xa hoặc cao như trước.
• Giường nệm êm ái: Cung cấp nhiều chỗ nằm êm ái, có đệm tốt để giảm áp lực lên các điểm tỳ đè, đặc biệt quan trọng đối với mèo nằm nhiều hoặc bị liệt. Giường sưởi nhẹ có thể giúp giảm đau và cứng cơ.
• Dễ dàng tiếp cận: Đảm bảo khay cát, bát thức ăn và nước uống được đặt ở những vị trí dễ dàng tiếp cận mà mèo không cần di chuyển nhiều hoặc leo trèo. Nếu mèo gặp khó khăn khi vào khay cát tiêu chuẩn, hãy sử dụng khay có thành thấp hơn.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

• Quản lý cân nặng: Duy trì cân nặng lý tưởng là cực kỳ quan trọng. Mèo thừa cân sẽ phải chịu áp lực lớn hơn lên cột sống và các khớp đã yếu. Thảo luận với bác sĩ thú y để xây dựng một kế độ ăn kiêng nếu cần thiết.
• Hỗ trợ xương khớp: Bác sĩ thú y có thể khuyến nghị bổ sung các chất hỗ trợ xương khớp như glucosamine, chondroitin, hoặc axit béo omega-3. Những chất này có thể giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe tổng thể của hệ cơ xương, mặc dù hiệu quả trực tiếp lên dị tật xương có thể hạn chế.
• Chế độ ăn cân bằng: Đảm bảo mèo nhận đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết cho sức khỏe tổng thể thông qua một chế độ ăn chất lượng cao.

Theo dõi sức khỏe và tái khám định kỳ

• Quan sát chặt chẽ: Theo dõi sát sao các triệu chứng của mèo tại nhà. Bất kỳ dấu hiệu xấu đi nào như tăng đau, suy giảm khả năng đi lại, thay đổi thói quen ăn uống hoặc đi vệ sinh cần được thông báo cho bác sĩ thú y ngay lập tức.
• Tuân thủ lịch tái khám: Đưa mèo đi tái khám theo đúng lịch hẹn của bác sĩ thú y. Các buổi tái khám giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị, điều chỉnh thuốc (nếu cần), và theo dõi sự tiến triển hoặc xấu đi của tình trạng.
• Quản lý thuốc: Nếu mèo đang dùng thuốc giảm đau hoặc chống viêm, hãy tuân thủ đúng liều lượng và thời gian theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý thay đổi liều hoặc ngừng thuốc.

Hỗ trợ tâm lý cho mèo

Một chú mèo bị hạn chế vận động hoặc đau đớn có thể trở nên buồn bã, lo lắng hoặc dễ cáu kỉnh.

• Dành thời gian chất lượng: Dành nhiều thời gian chơi đùa nhẹ nhàng và vuốt ve mèo. Các hoạt động tương tác giúp mèo giảm căng thẳng và cảm thấy an tâm hơn.
• Đồ chơi phù hợp: Cung cấp các loại đồ chơi phù hợp với khả năng vận động của mèo. Đồ chơi cần sự tương tác nhưng không yêu cầu nhiều vận động mạnh có thể là lựa chọn tốt.
• Kiên nhẫn và thấu hiểu: Hãy kiên nhẫn và thấu hiểu với mèo. Chúng có thể cần thêm thời gian để di chuyển, hoặc có thể phản ứng khác thường do đau hoặc khó chịu.

Chăm sóc tại nhà đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo mèo bị dị tật cột sống có một cuộc sống thoải mái và ý nghĩa nhất có thể. Sự quan tâm, theo dõi sát sao và hợp tác chặt chẽ với bác sĩ thú y là chìa khóa thành công. Để tìm hiểu thêm về sức khỏe và các bệnh thường gặp ở mèo, bạn có thể tham khảo thêm thông tin tại MochiCat.vn.

Kết luận

Tình trạng mèo bị lõm cột sống, hay dị dạng cột sống, là một vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của mèo cưng. Dù là bẩm sinh hay mắc phải do chấn thương, nhiễm trùng, hoặc bệnh tật khác, dị tật cột sống có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, từ biến dạng nhẹ không ảnh hưởng đến chức năng đến đau đớn nghiêm trọng và suy giảm khả năng vận động do chèn ép thần kinh.

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, đưa mèo đến gặp bác sĩ thú y để được thăm khám lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu (X-quang, CT, MRI) là bước đi quan trọng nhất. Dựa trên chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp, có thể bao gồm quản lý đau bằng thuốc, vật lý trị liệu, và trong các trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật để giải phóng chèn ép và cố định cột sống.

Chăm sóc tại nhà, bao gồm tạo môi trường sống an toàn và thoải mái, cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp, theo dõi sát sao các triệu chứng và tuân thủ lịch tái khám, đóng vai trò then chốt trong việc quản lý lâu dài cho mèo bị dị tật cột sống. Mặc dù một số trường hợp nghiêm trọng có thể đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt và có tiên lượng dè dặt, nhiều chú mèo với dị tật cột sống vẫn có thể sống một cuộc đời hạnh phúc và trọn vẹn với sự yêu thương và chăm sóc đúng cách từ phía chủ nuôi và sự hỗ trợ y tế chuyên nghiệp. Hãy luôn là người bạn đồng hành tận tâm, mang đến cho mèo cưng của bạn cuộc sống tốt đẹp nhất có thể.