Mèo bị đái dắt: Hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý

Tình trạng Mèo Bị đái Dắt là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp ở loài vật cưng này, khiến nhiều chủ nuôi lo lắng. Đây không chỉ là biểu hiện khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng về đường tiết niệu. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm các triệu chứng đi kèm và biết cách xử lý đúng đắn là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho người bạn bốn chân của bạn. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết giúp bạn đối phó hiệu quả với tình trạng này.

Mèo bị đái dắt là gì? Hiểu đúng về triệu chứng này

Mèo bị đái dắt là thuật ngữ mô tả tình trạng mèo đi tiểu nhiều lần, mỗi lần chỉ ra một lượng rất ít nước tiểu, đôi khi kèm theo khó khăn, đau đớn hoặc tiểu không hết bãi. Đây không phải là một bệnh cụ thể, mà là một triệu chứng chỉ điểm rằng có vấn đề ở hệ thống đường tiết niệu dưới của mèo, bao gồm bàng quang và niệu đạo. Triệu chứng này thường đi kèm với những dấu hiệu khác như tiểu ngoài khay cát, kêu đau khi đi tiểu, nước tiểu có máu, hoặc liếm vùng sinh dục quá mức. Việc nhận biết sớm và chính xác tình trạng này là bước đầu tiên và quan trọng nhất để giúp mèo cưng của bạn.

Khi mèo gặp phải tình trạng đái dắt, điều đó cho thấy đường dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài đang gặp trục trặc. Có thể là do kích ứng, viêm nhiễm, tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ, hoặc do các nguyên nhân hành vi liên quan đến căng thẳng. Mức độ nghiêm trọng của đái dắt rất đa dạng, từ nhẹ nhàng do stress thoáng qua đến nguy hiểm chết người nếu có tắc nghẽn hoàn toàn đường tiểu. Chủ nuôi cần đặc biệt chú ý đến những thay đổi trong thói quen đi vệ sinh của mèo để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời. Không nên chủ quan bỏ qua các dấu hiệu tiểu lắt nhắt ở mèo.

Những dấu hiệu đi kèm khi mèo bị đái dắt

Tình trạng mèo bị đái dắt hiếm khi xảy ra đơn độc. Nó thường đi kèm với một loạt các triệu chứng khác, cung cấp thêm manh mối quan trọng để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Việc quan sát kỹ lưỡng các dấu hiệu này sẽ giúp bạn cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác cho bác sĩ thú y.

Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là sự thay đổi trong thói quen đi vệ sinh. Mèo có thể đi vào khay cát nhiều lần trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng mỗi lần chỉ tiểu ra vài giọt hoặc thậm chí không có gì. Chúng có thể ngồi trong khay cát lâu hơn bình thường, cố gắng rặn tiểu nhưng không thành công. Hành vi này cho thấy mèo đang gặp khó khăn hoặc đau đớn khi thực hiện quá trình đào thải nước tiểu. Đôi khi, bạn có thể nghe thấy tiếng kêu rên nhỏ hoặc tiếng gầm gừ khi mèo đang cố gắng đi tiểu.

Một dấu hiệu đáng báo động khác là việc mèo đi tiểu sai chỗ. Một con mèo vốn luôn đi vệ sinh đúng khay cát bỗng nhiên tè bậy lên thảm, sàn nhà, giường, hoặc thậm chí là bồn rửa mặt, bồn tắm. Hành vi này không phải là do mèo nghịch ngợm hay “trả thù”, mà là do chúng đang cảm thấy đau hoặc khó chịu khi đi tiểu trong khay cát, hoặc đơn giản là cảm giác thôi thúc đi tiểu quá mạnh khiến chúng không kịp hoặc không muốn đến khay cát. Việc đi tiểu ngoài khay cát cũng có thể là cách mèo cố gắng cho chủ nuôi biết rằng chúng đang gặp vấn đề.

Quan sát nước tiểu của mèo cũng rất quan trọng. Nước tiểu của mèo bị đái dắt có thể có màu bất thường. Phổ biến nhất là nước tiểu lẫn máu, khiến nước tiểu có màu hồng nhạt, đỏ, hoặc nâu. Sự hiện diện của máu trong nước tiểu, hay còn gọi là tiểu máu, là dấu hiệu của viêm hoặc tổn thương niêm mạc đường tiết niệu. Ngoài ra, nước tiểu có thể đục hơn bình thường do sự hiện diện của các tế bào viêm, tinh thể khoáng hoặc vi khuẩn. Mùi nước tiểu cũng có thể thay đổi, đôi khi có mùi nồng hoặc khó chịu hơn.

Mèo bị các vấn đề về đường tiết niệu dưới, bao gồm cả mèo bị đái dắt, thường có xu hướng liếm láp vùng sinh dục (bộ phận sinh dục ngoài và khu vực quanh hậu môn) nhiều hơn bình thường. Hành vi này là do cảm giác khó chịu, ngứa ngáy hoặc đau rát tại khu vực đó. Lưỡi của mèo có cấu tạo nhám có thể gây kích ứng thêm cho vùng da nhạy cảm này nếu chúng liếm quá mức, dẫn đến viêm nhiễm hoặc rụng lông ở khu vực đó.

Các triệu chứng toàn thân cũng có thể xuất hiện, đặc biệt nếu tình trạng kéo dài hoặc nghiêm trọng. Mèo có thể trở nên lờ đờ, kém hoạt bát, ăn uống kém hoặc bỏ ăn. Chúng có thể lẩn trốn, né tránh sự tiếp xúc với con người hoặc các vật nuôi khác. Nếu tình trạng đái dắt là do tắc nghẽn niệu đạo hoàn toàn, các triệu chứng sẽ trở nên cực kỳ nghiêm trọng và tiến triển nhanh chóng. Mèo sẽ có biểu hiện vật vã, kêu la đau đớn, cố gắng rặn tiểu nhưng không ra được giọt nào. Bụng dưới có thể căng và đau khi chạm vào. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa khẩn cấp và cần được đưa đến phòng khám thú y ngay lập tức.

Việc kết hợp tất cả các dấu hiệu quan sát được – tần suất đi tiểu, lượng nước tiểu, vị trí đi tiểu, màu sắc/mùi nước tiểu, hành vi liếm láp, và các triệu chứng toàn thân – sẽ giúp bạn đưa ra mô tả chi tiết và chính xác cho bác sĩ thú y, từ đó hỗ trợ quá trình chẩn đoán và điều trị cho mèo cưng.

Nguyên nhân phổ biến khiến mèo bị đái dắt

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến tình trạng mèo bị đái dắt. Các nguyên nhân này thường liên quan đến hệ thống đường tiết niệu dưới, nhưng đôi khi cũng có thể xuất phát từ các vấn đề khác hoặc do yếu tố hành vi. Việc xác định chính xác nguyên nhân là điều kiện tiên quyết để có phác đồ điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng đường tiết niệu dưới ở mèo, bao gồm cả đái dắt, là Viêm bàng quang vô căn ở mèo (Feline Idiopathic Cystitis – FIC). “Vô căn” có nghĩa là không xác định được nguyên nhân cụ thể, rõ ràng như nhiễm trùng hay sỏi. FIC thường liên quan chặt chẽ đến stress. Khi mèo bị căng thẳng (do thay đổi môi trường sống, có thêm vật nuôi mới, thay đổi lịch trình, tiếng ồn, v.v.), hệ thống thần kinh và nội tiết của chúng phản ứng, ảnh hưởng đến niêm mạc bàng quang, làm tăng tính thấm và nhạy cảm của bàng quang. Điều này dẫn đến viêm, đau và các triệu chứng như đái dắt, tiểu máu, và tiểu ngoài khay. Mèo mắc FIC thường có các triệu chứng tái phát nhiều lần trong đời, đặc biệt là khi chúng trải qua giai đoạn căng thẳng.

Sỏi và tinh thể khoáng trong đường tiết niệu là một nguyên nhân quan trọng khác. Nước tiểu của mèo chứa nhiều khoáng chất. Khi nồng độ một số khoáng chất quá cao hoặc độ pH của nước tiểu không phù hợp, chúng có thể kết tủa tạo thành các tinh thể nhỏ hoặc sỏi lớn hơn. Hai loại sỏi/tinh thể phổ biến nhất là Struvite (magiê amoni photphat) và Canxi Oxalate. Tinh thể và sỏi có thể gây kích ứng và tổn thương niêm mạc bàng quang, dẫn đến viêm và các triệu chứng như mèo bị đái dắt, tiểu máu. Sỏi lớn hơn có thể di chuyển và làm tắc nghẽn niệu đạo, đặc biệt nguy hiểm ở mèo đực do niệu đạo hẹp và dài hơn.

Nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn cũng có thể gây đái dắt, mặc dù ít phổ biến hơn FIC và sỏi ở mèo trưởng thành trẻ tuổi. Nhiễm trùng thường gặp hơn ở mèo lớn tuổi hoặc những con mèo mắc các bệnh lý khác như tiểu đường, bệnh thận, hoặc suy giáp, vì các bệnh này làm suy yếu hệ miễn dịch hoặc thay đổi thành phần nước tiểu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu từ bên ngoài và gây viêm nhiễm tại bàng quang hoặc niệu đạo, dẫn đến đau rát, tiểu lắt nhắt và các triệu chứng viêm khác.

Tắc nghẽn niệu đạo là nguyên nhân nguy hiểm nhất và là một cấp cứu y khoa. Tắc nghẽn có thể do sỏi, nút thắt (plug) bao gồm tinh thể khoáng, chất nhầy, tế bào viêm, hoặc đôi khi là do khối u hoặc hẹp niệu đạo. Khi niệu đạo bị tắc nghẽn hoàn toàn, mèo không thể thải nước tiểu ra ngoài. Nước tiểu tích tụ trong bàng quang và không thể thoát ra, dẫn đến bàng quang căng trướng và đau đớn dữ dội. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể gây suy thận cấp, mất cân bằng điện giải nghiêm trọng (đặc biệt là tăng kali máu), ngộ độc ure và cuối cùng là tử vong chỉ trong vòng 24-48 giờ. Mèo đực có nguy cơ bị tắc nghẽn cao hơn do cấu tạo niệu đạo hẹp hơn mèo cái.

Các nguyên nhân khác ít phổ biến hơn bao gồm: khối u trong bàng quang hoặc niệu đạo, chấn thương vùng chậu hoặc đường tiết niệu, dị tật bẩm sinh của hệ tiết niệu, hoặc các vấn đề thần kinh ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát bàng quang. Yếu tố chế độ ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng. Chế độ ăn khô, ít nước có thể dẫn đến nước tiểu cô đặc hơn, làm tăng nguy cơ hình thành tinh thể và sỏi. Chế độ ăn với thành phần khoáng chất không cân bằng cũng có thể ảnh hưởng đến độ pH của nước tiểu và góp phần vào sự hình thành sỏi.

Tóm lại, tình trạng mèo bị đái dắt là một dấu hiệu cảnh báo không thể bỏ qua. Dù là do stress, sỏi, nhiễm trùng hay tắc nghẽn, tất cả đều cần được đánh giá và điều trị bởi bác sĩ thú y để đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho mèo cưng của bạn.

Chẩn đoán tình trạng đái dắt ở mèo

Khi đưa mèo đến phòng khám thú y với triệu chứng đái dắt và các dấu hiệu liên quan, bác sĩ thú y sẽ tiến hành một loạt các bước để chẩn đoán nguyên nhân chính xác. Quá trình chẩn đoán thường bao gồm khám lâm sàng, hỏi bệnh sử chi tiết và thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu.

Đầu tiên, bác sĩ sẽ khám lâm sàng toàn diện cho mèo. Họ sẽ sờ nắn vùng bụng dưới để kiểm tra kích thước và độ căng của bàng quang. Một bàng quang căng, cứng và đau khi chạm vào là dấu hiệu đặc trưng của tắc nghẽn niệu đạo. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các dấu hiệu đau đớn khác, tình trạng sức khỏe tổng thể, và có thể kiểm tra vùng sinh dục ngoài.

Tiếp theo, bác sĩ thú y sẽ hỏi bạn rất kỹ về bệnh sử của mèo. Những thông tin bạn cung cấp là cực kỳ giá trị. Bác sĩ sẽ hỏi về:

• Thời điểm bắt đầu xuất hiện triệu chứng đái dắt và các dấu hiệu đi kèm.
• Tần suất và số lượng nước tiểu mỗi lần.
• Màu sắc, mùi và sự trong/đục của nước tiểu (nếu bạn quan sát được).
• Mèo có đi tiểu ngoài khay cát không, và nếu có thì ở đâu?
• Chế độ ăn hiện tại của mèo (loại thức ăn khô, ướt).
• Lượng nước mèo uống hàng ngày.
• Số lượng khay cát trong nhà và vị trí của chúng.
• Loại cát vệ sinh đang sử dụng.
• Những thay đổi gần đây trong môi trường sống hoặc lịch trình của mèo (chuyển nhà, có thêm vật nuôi/thành viên mới, thay đổi công việc của chủ, v.v.) có thể gây stress.
• Tiền sử mắc bệnh đường tiết niệu trước đây (nếu có).
• Các bệnh lý khác mà mèo đang mắc phải hoặc đã từng mắc.
• Các loại thuốc hoặc chất bổ sung mà mèo đang dùng.

Dựa trên thông tin này và kết quả khám lâm sàng, bác sĩ sẽ đề nghị các xét nghiệm cần thiết. Xét nghiệm nước tiểu (Urinalysis) là một bước chẩn đoán không thể thiếu. Mẫu nước tiểu có thể được lấy bằng nhiều cách: tiểu tự nhiên (khó lấy mẫu tươi sạch khi mèo đái dắt ít), đặt ống thông niệu đạo (có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm hoặc gây đau), hoặc chọc kim vào bàng quang qua thành bụng (cystocentesis) – đây là phương pháp lý tưởng nhất để lấy mẫu nước tiểu vô trùng cho xét nghiệm cấy vi khuẩn. Xét nghiệm nước tiểu sẽ phân tích:

• Độ pH của nước tiểu: Ảnh hưởng đến sự hình thành tinh thể.
• Trọng lượng riêng (Specific Gravity): Đo độ cô đặc của nước tiểu. Nước tiểu quá cô đặc dễ hình thành tinh thể.
• Sự hiện diện của máu, protein, glucose, thể ketone, billirubin.
• Kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm kiếm tế bào viêm (bạch cầu), hồng cầu, tế bào biểu mô, vi khuẩn, và đặc biệt là các loại tinh thể khoáng (Struvite, Calcium Oxalate).

Nếu nghi ngờ nhiễm trùng, mẫu nước tiểu vô trùng (lấy bằng cystocentesis) sẽ được gửi đi cấy và làm kháng sinh đồ (Urine Culture and Sensitivity). Kết quả này sẽ xác định loại vi khuẩn gây bệnh (nếu có) và loại kháng sinh hiệu quả nhất để tiêu diệt chúng.

Chụp X-quang vùng bụng là cần thiết để kiểm tra sự hiện diện của sỏi bàng quang hoặc niệu đạo. Sỏi Struvite thường cản quang và có thể nhìn thấy trên phim X-quang, trong khi sỏi Calcium Oxalate cũng thường nhìn thấy được. X-quang cũng giúp đánh giá kích thước bàng quang và xem có dấu hiệu tắc nghẽn hay không.

Siêu âm đường tiết niệu dưới (bàng quang và niệu đạo) cung cấp hình ảnh chi tiết hơn. Siêu âm có thể phát hiện sỏi nhỏ, tinh thể lơ lửng trong bàng quang, đánh giá độ dày thành bàng quang (dấu hiệu viêm mãn tính), tìm kiếm khối u hoặc các bất thường cấu trúc khác. Siêu âm cũng rất hữu ích trong việc đánh giá tình trạng ứ nước tiểu do tắc nghẽn.

Xét nghiệm máu (huyết học và sinh hóa máu) thường được thực hiện, đặc biệt ở mèo bị tắc nghẽn hoặc có bệnh lý nền khác. Xét nghiệm máu giúp đánh giá chức năng thận (quan trọng nếu có tắc nghẽn gây suy thận), kiểm tra tình trạng viêm nhiễm toàn thân, và phát hiện các bệnh lý khác như tiểu đường có thể là yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng đường tiết niệu.

Trong một số trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp chẩn đoán nâng cao hơn như chụp cản quang niệu đạo (Urethrogram) để xác định vị trí và bản chất của vật gây tắc nghẽn, hoặc nội soi bàng quang (Cystoscopy) để quan sát trực tiếp bên trong bàng quang và lấy mẫu sinh thiết nếu cần.

Quá trình chẩn đoán kỹ lưỡng này là nền tảng để bác sĩ thú y đưa ra chẩn đoán chính xác về nguyên nhân khiến mèo bị đái dắt và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nhất cho từng trường hợp cụ thể.

Các phương pháp điều trị khi mèo bị đái dắt

Phác đồ điều trị cho tình trạng mèo bị đái dắt phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân đã được chẩn đoán. Mỗi nguyên nhân sẽ có cách tiếp cận điều trị riêng biệt, và việc phối hợp nhiều phương pháp thường mang lại hiệu quả tốt nhất.

Nếu nguyên nhân là Viêm bàng quang vô căn (FIC) liên quan đến stress, mục tiêu điều trị chính là giảm viêm, giảm đau và kiểm soát stress. Bác sĩ thú y có thể kê đơn thuốc giảm đau và chống viêm không steroid (NSAIDs) hoặc opioid để giúp mèo bớt khó chịu. Các loại thuốc giãn cơ bàng quang cũng có thể được sử dụng để giảm co thắt và thôi thúc đi tiểu liên tục. Quan trọng nhất là các biện pháp kiểm soát stress và cải thiện môi trường sống. Điều này bao gồm việc tạo môi trường sống phong phú (Environmental Enrichment), cung cấp đủ khay cát ở những vị trí yên tĩnh, đảm bảo khay cát luôn sạch sẽ, sử dụng pheromone tổng hợp Feliway để tạo cảm giác an tâm, cho mèo chơi đùa thường xuyên để giải tỏa năng lượng và stress, và duy trì lịch trình ổn định. Chế độ ăn ướt hoặc thức ăn công thức đặc biệt dành cho mèo bị stress và bệnh tiết niệu cũng rất được khuyến khích. Trong một số trường hợp, thuốc chống lo âu có thể được xem xét.

Đối với trường hợp mèo bị đái dắt do sỏi hoặc tinh thể, phác đồ điều trị phụ thuộc vào loại sỏi/tinh thể và kích thước của chúng. Sỏi Struvite có thể được hòa tan bằng chế độ ăn kiêng đặc biệt làm thay đổi độ pH của nước tiểu và giảm nồng độ các khoáng chất tạo sỏi. Quá trình hòa tan có thể mất vài tuần đến vài tháng và cần được theo dõi bằng X-quang hoặc siêu âm. Trong khi đó, sỏi Canxi Oxalate thường không thể hòa tan bằng chế độ ăn kiêng và thường cần phải phẫu thuật để loại bỏ, đặc biệt nếu sỏi lớn hoặc gây tắc nghẽn. Các sỏi nhỏ hoặc tinh thể có thể được đẩy ra ngoài bằng phương pháp Hydropropulsion (truyền dịch nhanh vào bàng quang để tạo áp lực đẩy sỏi qua niệu đạo), nhưng phương pháp này chỉ hiệu quả với sỏi rất nhỏ và không gây tắc nghẽn nghiêm trọng. Sau khi sỏi/tinh thể đã được loại bỏ hoặc hòa tan, mèo cần duy trì chế độ ăn phòng ngừa tái phát sỏi phù hợp với loại sỏi mà chúng từng mắc.

Nếu mèo bị đái dắt do nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn, phác đồ điều trị chính là sử dụng kháng sinh. Bác sĩ thú y sẽ lựa chọn loại kháng sinh phù hợp dựa trên kết quả cấy và kháng sinh đồ (nếu có). Việc điều trị bằng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian theo chỉ định của bác sĩ, thường kéo dài từ 1 đến 4 tuần hoặc lâu hơn tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng. Sau khi kết thúc đợt điều trị, cần xét nghiệm nước tiểu lại để đảm bảo nhiễm trùng đã được loại bỏ hoàn toàn.

Tình trạng tắc nghẽn niệu đạo là một cấp cứu y khoa và cần được xử lý ngay lập tức. Mục tiêu đầu tiên là giải quyết tình trạng tắc nghẽn để nước tiểu có thể thoát ra ngoài. Điều này thường được thực hiện bằng cách đặt ống thông niệu đạo dưới sự gây mê hoặc an thần nhẹ. Bác sĩ thú y sẽ nhẹ nhàng đẩy vật gây tắc nghẽn (nút thắt hoặc sỏi nhỏ) vào bàng quang hoặc đẩy nó ra ngoài. Sau khi ống thông được đặt thành công, bàng quang sẽ được rửa sạch bằng dung dịch vô trùng để loại bỏ tinh thể, nút thắt và máu cục. Ống thông thường được lưu lại trong niệu đạo 24-72 giờ để đảm bảo niệu đạo được thông thoáng và bàng quang có thời gian phục hồi, giảm viêm. Trong thời gian này, mèo sẽ được truyền dịch tĩnh mạch để bù nước, giúp cơ thể đào thải các độc tố tích tụ do suy thận tạm thời (nếu có) và giúp nước tiểu loãng hơn. Mèo cũng được dùng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ niệu đạo, và có thể dùng kháng sinh (nếu nghi ngờ nhiễm trùng). Sau khi rút ống thông, cần theo dõi sát sao khả năng đi tiểu của mèo để phát hiện sớm nếu có tắc nghẽn tái phát. Nếu tắc nghẽn do sỏi không thể đẩy vào bàng quang hoặc ra ngoài bằng ống thông, phẫu thuật để loại bỏ sỏi là bắt buộc.

Ngoài các phương pháp điều trị trực tiếp theo nguyên nhân, chăm sóc hỗ trợ cũng đóng vai trò quan trọng. Điều này bao gồm đảm bảo mèo luôn có nước sạch để uống, khuyến khích mèo uống nhiều nước hơn (ví dụ: sử dụng bát nước lớn, đài phun nước cho mèo, thêm nước vào thức ăn ướt). Cung cấp chế độ ăn ướt thay vì thức ăn khô giúp tăng lượng nước hấp thu. Quản lý đau hiệu quả là cần thiết để mèo cảm thấy thoải mái và hồi phục nhanh hơn. Điều chỉnh môi trường sống để giảm stress cũng là một phần không thể thiếu trong điều trị, đặc biệt là với FIC.

Việc điều trị tình trạng mèo bị đái dắt đòi hỏi sự kiên nhẫn và tuân thủ chỉ định của bác sĩ thú y. Ngay cả khi các triệu chứng cải thiện, việc hoàn thành đầy đủ liệu trình thuốc và tuân thủ các khuyến nghị về chế độ ăn uống và quản lý stress là rất quan trọng để ngăn ngừa bệnh tái phát.

Chăm sóc và phòng ngừa tại nhà cho mèo bị đái dắt

Sau khi được chẩn đoán và điều trị ban đầu tại phòng khám thú y, việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục và phòng ngừa tái phát tình trạng mèo bị đái dắt. Chủ nuôi có thể thực hiện nhiều biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để hỗ trợ sức khỏe đường tiết niệu cho mèo cưng.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất là đảm bảo mèo uống đủ nước. Nước tiểu loãng giúp giảm nồng độ các khoáng chất và các chất gây kích ứng khác trong bàng quang, giảm nguy cơ hình thành tinh thể và sỏi, đồng thời giúp đào thải vi khuẩn (nếu có). Khuyến khích mèo uống nhiều nước hơn bằng cách:

• Chuyển sang chế độ ăn chủ yếu là thức ăn ướt thay vì thức ăn khô. Thức ăn ướt chứa khoảng 70-80% nước, trong khi thức ăn khô chỉ chứa khoảng 5-10%.
• Luôn có nhiều bát nước sạch ở các vị trí khác nhau trong nhà. Một số mèo thích bát nước làm bằng sứ hoặc thủy tinh hơn bát nhựa.
• Cân nhắc sử dụng đài phun nước cho mèo. Nhiều con mèo thích uống nước chảy hơn nước tĩnh.
• Thêm một chút nước ấm vào thức ăn ướt của mèo.
• Đảm bảo nước luôn tươi mới và bát sạch sẽ.

Quản lý stress cho mèo là yếu tố cực kỳ quan trọng, đặc biệt nếu nguyên nhân là FIC. Mèo là loài rất nhạy cảm với sự thay đổi trong môi trường. Để giảm stress cho mèo, bạn có thể:

• Cung cấp môi trường sống phong phú (Environmental Enrichment): Cung cấp các cây cào móng, đồ chơi, nơi ẩn náu (hộp carton, hang nhỏ), giá leo tường để mèo có thể khám phá và thể hiện hành vi tự nhiên.
• Duy trì lịch trình sinh hoạt ổn định: Cho ăn, chơi và tương tác với mèo vào cùng các thời điểm mỗi ngày.
• Cung cấp đủ khay cát: Nên có số lượng khay cát bằng số lượng mèo cộng thêm một (ví dụ: nuôi 1 mèo thì có 2 khay). Đặt khay ở những nơi yên tĩnh, dễ tiếp cận, tránh xa khu vực ồn ào, bát ăn và bát nước.
• Sử dụng pheromone tổng hợp (ví dụ: Feliway): Có sẵn dưới dạng bình xịt hoặc máy xông khuếch tán trong nhà, giúp tạo cảm giác an toàn và thư giãn cho mèo.
• Dành thời gian chơi đùa và tương tác nhẹ nhàng với mèo hàng ngày.

Vệ sinh khay cát sạch sẽ là điều kiện tiên quyết để mèo cảm thấy thoải mái khi đi vệ sinh. Dọn dẹp chất thải rắn ít nhất một lần mỗi ngày và thay toàn bộ cát, cọ rửa khay cát bằng xà phòng nhẹ hoặc baking soda hàng tuần (hoặc thường xuyên hơn nếu cần). Sử dụng loại cát mà mèo yêu thích (hầu hết thích cát dạng hạt nhỏ, không mùi). Nếu thay đổi loại cát, hãy thực hiện dần dần.

Chế độ ăn uống đóng vai trò chủ chốt trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các vấn đề đường tiết niệu, đặc biệt là sỏi. Bác sĩ thú y có thể khuyến nghị sử dụng thức ăn công thức dành riêng cho sức khỏe đường tiết niệu. Những loại thức ăn này được bào chế đặc biệt để:

• Kiểm soát nồng độ khoáng chất trong nước tiểu nhằm giảm nguy cơ hình thành tinh thể Struvite hoặc Calcium Oxalate.
• Điều chỉnh độ pH của nước tiểu để hòa tan sỏi Struvite hoặc ngăn ngừa sự hình thành sỏi Calcium Oxalate tùy thuộc vào công thức.
• Chứa thêm Omega-3 fatty acids giúp giảm viêm niêm mạc bàng quang.
• Có thể chứa các thành phần hỗ trợ giảm stress.
• Thường có hàm lượng nước cao hơn so với thức ăn khô thông thường.

Việc sử dụng thức ăn công thức này cần theo chỉ định của bác sĩ thú y vì mỗi loại sỏi/tinh thể cần một công thức khác nhau, và đôi khi việc thay đổi độ pH nước tiểu không đúng cách có thể tạo điều kiện cho loại sỏi khác hình thành.

Ngoài ra, việc theo dõi sức khỏe định kỳ với bác sĩ thú y là rất quan trọng. Đối với những con mèo có tiền sử bị bệnh đường tiết niệu, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm nước tiểu định kỳ để kiểm tra độ pH, trọng lượng riêng và sự hiện diện của tinh thể hoặc máu nhỏ. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn trước khi chúng trở nên nghiêm trọng.

Cuối cùng, hãy luôn theo dõi hành vi đi vệ sinh của mèo. Bất kỳ sự thay đổi nào về tần suất, lượng nước tiểu, vị trí đi tiểu, hoặc dấu hiệu khó chịu đều nên được chú ý. Việc phát hiện sớm và tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời là yếu tố then chốt để xử lý hiệu quả tình trạng mèo bị đái dắt và các vấn đề sức khỏe liên quan. Để tìm hiểu thêm thông tin về chăm sóc và sức khỏe mèo, bạn có thể truy cập MochiCat.vn.

Khi nào cần đưa mèo bị đái dắt đi cấp cứu?

Trong hầu hết các trường hợp mèo bị đái dắt, việc đưa mèo đến gặp bác sĩ thú y là cần thiết để chẩn đoán nguyên nhân và bắt đầu điều trị. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cảnh báo cho thấy tình trạng của mèo là một cấp cứu y khoa khẩn cấp và cần được đưa đến phòng khám thú y hoặc bệnh viện thú y ngay lập tức mà không chậm trễ.

Dấu hiệu nguy hiểm nhất là khi mèo cố gắng đi tiểu nhưng không ra được giọt nước tiểu nào. Mèo có thể liên tục vào khay cát, ngồi xổm trong tư thế đi tiểu, rặn mạnh, kêu la đau đớn, nhưng hoàn toàn không có nước tiểu thoát ra. Đây là biểu hiện của tắc nghẽn niệu đạo hoàn toàn, một tình trạng đe dọa tính mạng. Tắc nghẽn khiến bàng quang không thể giải phóng áp lực, nước tiểu chứa các chất độc hại sẽ tích tụ trong cơ thể, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thận, tim và các cơ quan khác. Bàng quang căng trướng quá mức cũng có thể bị vỡ, gây viêm phúc mạc.

Các dấu hiệu đi kèm với tắc nghẽn niệu đạo bao gồm:

• Vật vã, bồn chồn hoặc ngược lại, trở nên lờ đờ, yếu ớt, hôn mê.
• Nôn mửa.
• Chán ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
• Đau dữ dội ở vùng bụng dưới. Bạn có thể cảm nhận bàng quang căng tròn, cứng như quả bóng nhỏ khi sờ nhẹ vùng bụng dưới (nhưng hãy cẩn thận để không làm mèo đau hơn).
• Run rẩy.
• Thở gấp hoặc khó thở (ở giai đoạn muộn do tích tụ độc tố ảnh hưởng đến tim mạch).

Nếu bạn quan sát thấy bất kỳ dấu hiệu nào của việc mèo không thể đi tiểu, dù chỉ là nghi ngờ, hãy đưa mèo đến bác sĩ thú y ngay lập tức. Đừng chờ đợi, đừng cố gắng tự chữa trị tại nhà, và đừng nghĩ rằng “có thể ngày mai sẽ khá hơn”. Tắc nghẽn niệu đạo là một cuộc đua với thời gian. Mỗi giờ chậm trễ đều có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thận vĩnh viễn, rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng (do tăng kali máu), và giảm cơ hội hồi phục của mèo.

Ngay cả khi mèo vẫn đi tiểu được một ít nhưng có các dấu hiệu nghiêm trọng khác như lờ đờ, bỏ ăn, nôn mửa liên tục, hoặc có vẻ rất đau đớn, bạn cũng nên đưa mèo đến bác sĩ thú y càng sớm càng tốt. Những dấu hiệu này có thể cho thấy bệnh đang tiến triển nặng hoặc có biến chứng.

Tóm lại, tình trạng mèo bị đái dắt cần được bác sĩ thú y kiểm tra. Tuy nhiên, nếu mèo không thể đi tiểu được chút nào, đó là TÌNH TRẠNG CẤP CỨU KHẨN CẤP và cần được xử lý ngay lập tức để cứu sống mèo cưng của bạn.

Tình trạng mèo bị đái dắt là một vấn đề sức khỏe không thể chủ quan. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân tiềm ẩn và kịp thời đưa mèo đến bác sĩ thú y là yếu tố quyết định sự hồi phục của chúng. Bằng cách cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo mèo uống đủ nước, quản lý căng thẳng và duy trì vệ sinh khay cát sạch sẽ, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý đường tiết niệu. Hãy luôn quan sát người bạn bốn chân của mình để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào và mang lại cho chúng cuộc sống khỏe mạnh, thoải mái nhất.