Khi bị chó dại cắn, sự lo lắng và hoang mang là điều khó tránh khỏi bởi đây là một trong những tình huống nguy hiểm nhất có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng. Bệnh dại, do virus Lyssavirus gây ra, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính ở động vật có vú và có thể lây sang người. Khi đã có triệu chứng lâm sàng, bệnh dại gần như 100% gây tử vong. Do đó, việc hiểu rõ các dấu hiệu nhận biết chó dại, cách xử lý vết thương kịp thời và các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng để bảo vệ bản thân và cộng đồng. Bài viết này của Mochi Cat sẽ cung cấp thông tin chi tiết và toàn diện về vấn đề này, giúp bạn trang bị kiến thức cần thiết để ứng phó hiệu quả.
Hiểu Rõ Về Bệnh Dại: Nguy Cơ Và Cơ Chế Lây Nhiễm
Bệnh dại là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu, đặc biệt là ở các khu vực mà việc tiêm phòng cho vật nuôi chưa được kiểm soát chặt chẽ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng chục nghìn người tử vong mỗi năm do bệnh dại, và phần lớn các ca bệnh này là do chó nhà truyền sang. Hiểu rõ về virus dại, cơ chế lây nhiễm và các yếu tố nguy cơ là bước đầu tiên để phòng tránh hiệu quả khi bị chó dại cắn.
Virus dại thuộc họ Rhabdoviridae, chi Lyssavirus. Đây là loại virus có ái tính đặc biệt với các tế bào thần kinh. Chúng tồn tại và nhân lên chủ yếu trong nước bọt của động vật mắc bệnh. Ổ chứa tự nhiên của virus dại là các loài thú có vú hoang dã như dơi, chồn, cáo, và mèo. Tuy nhiên, chó nhà lại là nguồn lây nhiễm phổ biến nhất sang người, chiếm tới 99% các trường hợp tử vong do dại ở người. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát bệnh dại ở chó.
Con người bị lây nhiễm virus dại chủ yếu qua các con đường sau:
- Vết cắn: Đây là đường lây truyền phổ biến nhất. Virus từ nước bọt của động vật mắc dại xâm nhập vào cơ thể người qua vết cắn, ngay cả khi vết cắn không sâu.
- Vết cào: Nếu móng của động vật mang virus dại dính nước bọt có virus và cào vào da người gây trầy xước, virus cũng có thể xâm nhập.
- Liếm: Động vật dại liếm vào vùng da bị tổn thương, niêm mạc (mắt, miệng, mũi) hoặc vết thương hở của người cũng có thể truyền virus.
- Tiếp xúc gián tiếp: Các trường hợp lây nhiễm gián tiếp qua đường hô hấp (trong hang dơi chứa nồng độ virus cao) hoặc cấy ghép nội tạng từ người hiến tạng mắc dại rất hiếm gặp nhưng vẫn có thể xảy ra.
Sau khi xâm nhập vào cơ thể qua vết thương, virus dại không đi vào máu mà gắn vào các đầu tận thần kinh ngoại biên. Từ đó, chúng di chuyển ngược chiều dòng axonal (dọc theo sợi trục thần kinh) về phía hệ thần kinh trung ương (tủy sống và não). Tốc độ di chuyển này thường chậm, khoảng 8-20 mm mỗi ngày, nhưng có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí vết cắn (vết cắn càng gần não, virus càng di chuyển nhanh) và lượng virus. Thời gian ủ bệnh ở người rất đa dạng, từ vài ngày đến vài năm, nhưng phổ biến nhất là từ 1 đến 3 tháng. Trong giai đoạn ủ bệnh, người bệnh thường không có bất kỳ triệu chứng nào, nhưng virus đã âm thầm tiến triển. Khi virus đã đến não và bắt đầu gây tổn thương, các triệu chứng lâm sàng mới xuất hiện, và đến lúc đó, việc điều trị gần như không còn hiệu quả.
Biểu Hiện Của Chó Bị Dại Sau Khi Cắn Người
Việc nhận biết sớm các biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người là yếu tố then chốt để đánh giá nguy cơ và đưa ra quyết định xử lý y tế kịp thời. Bệnh dại ở chó tiến triển qua các giai đoạn lâm sàng rõ rệt, mỗi giai đoạn mang đặc điểm riêng biệt về hành vi và thần kinh.
1. Giai đoạn ủ bệnh ở chó
Ở giai đoạn này, chó chưa có biểu hiện rõ ràng ra bên ngoài, là thời kỳ virus dại đã xâm nhập vào cơ thể chó nhưng vẫn đang trên đường di chuyển dọc theo dây thần kinh để đến não. Thời gian ủ bệnh ở chó thường dao động từ 2 tuần đến 4 tháng, nhưng cũng có thể kéo dài hơn hoặc ngắn hơn, phụ thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết nhiễm, cũng như lượng virus mà chó tiếp nhận.
Trong thời gian ủ bệnh, chó vẫn có thể sinh hoạt, ăn uống và tương tác bình thường với môi trường xung quanh, khiến chủ nuôi rất khó để phát hiện bất thường. Điều nguy hiểm là, mặc dù không có triệu chứng lâm sàng, virus dại đã có thể hiện diện trong nước bọt của chó khoảng 3-7 ngày trước khi các dấu hiệu bệnh đầu tiên xuất hiện. Do đó, nếu chó cắn người trong giai đoạn này, nguy cơ lây nhiễm virus là hoàn toàn có thể xảy ra, mặc dù con vật vẫn có vẻ bình thường.
2. Giai đoạn tiền triệu (Prodromal Stage)
Đây là giai đoạn chuyển tiếp ngắn, thường kéo dài từ 1-3 ngày, trước khi các triệu chứng dại thể điên hoặc dại thể liệt phát triển hoàn toàn. Chó có thể bắt đầu thể hiện những thay đổi hành vi tinh vi mà chỉ những người quen thuộc mới có thể nhận ra.
Các dấu hiệu có thể bao gồm:
- Thay đổi tính cách: Một con chó vốn hiền lành có thể trở nên bồn chồn, lo lắng, hoặc ngược lại, một con chó năng động có thể trở nên rụt rè, ẩn mình.
- Kích ứng tại vết cắn: Chó có thể liếm, cắn hoặc gãi liên tục vào vị trí vết cắn ban đầu, ngay cả khi vết thương đã lành.
- Sốt nhẹ, ăn uống kém: Chó có thể kém ăn, mệt mỏi hoặc có biểu hiện sốt nhẹ.
3. Giai đoạn dại thể điên (Furious Rabies)
Khi virus tấn công mạnh vào hệ thần kinh trung ương, chó sẽ bộc lộ những biểu hiện bất thường rõ rệt về hành vi, thường được biết đến là dại thể điên. Giai đoạn này thường kéo dài từ 1 đến 7 ngày và là giai đoạn mà nguy cơ lây truyền virus sang người là cực kỳ cao.
Các biểu hiện điển hình bao gồm:
- Hung dữ tột độ: Chó trở nên kích động, hung hăng bất thường, không kiểm soát được bản thân. Chúng có thể cắn, gầm gừ, tấn công bất kỳ ai hoặc bất cứ vật gì cản đường, kể cả người quen hoặc chủ.
- Kích động và cắn phá: Chó có thể cắn phá đồ vật trong nhà, nuốt dị vật (đá, gỗ, vải) một cách vô thức. Chúng có thể chạy điên cuồng, không có mục đích, cắn xé mọi thứ trên đường.
- Sợ nước (Hydrophobia): Đây là một trong những dấu hiệu đặc trưng. Chó có biểu hiện sợ hãi, co giật hoặc nôn ói khi nhìn thấy nước hoặc khi cố gắng uống nước.
- Sợ ánh sáng, tiếng động: Chó trở nên nhạy cảm với ánh sáng chói và tiếng động lớn, dễ bị giật mình.
- Chảy nước dãi: Tăng tiết nước bọt dẫn đến chảy dãi liên tục, bộ lông ẩm ướt, đôi khi kèm theo sùi bọt mép.
- Mắt đỏ ngầu, nét mặt hoảng loạn: Đồng tử giãn, ánh mắt thất thần, nét mặt biểu lộ sự hoảng sợ hoặc đau đớn.
4. Giai đoạn dại thể liệt (Paralytic Rabies hay Dumb Rabies)
Sau giai đoạn hung dữ, hoặc đôi khi có thể xuất hiện trực tiếp mà không qua giai đoạn điên loạn, chó sẽ chuyển nhanh sang tình trạng suy kiệt thần kinh nghiêm trọng. Giai đoạn này thường kéo dài không quá 48 giờ trước khi chó tử vong. Dại thể liệt thường ít nguy hiểm hơn về mặt hành vi bạo lực nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm virus cao.
Các biểu hiện chính:
- Liệt dần: Bắt đầu từ hàm dưới, khiến chó không thể ngậm miệng lại được, chảy nước dãi liên tục. Sau đó liệt lan dần đến các chi, vùng mặt và cổ.
- Khó nuốt, mất tiếng sủa: Do liệt cơ họng, chó không thể nuốt thức ăn hoặc nước, dẫn đến khát nước nhưng không thể uống. Tiếng sủa thay đổi thành tiếng gầm gừ khàn khàn hoặc mất tiếng hoàn toàn.
- Mệt mỏi, suy kiệt: Chó trở nên yếu ớt, uể oải, di chuyển khó khăn, có thể nằm liệt một chỗ.
- Hôn mê và tử vong: Cuối cùng, chó sẽ rơi vào trạng thái hôn mê sâu và tử vong do ngừng hô hấp và suy tuần hoàn.
Dù ở giai đoạn nào, việc chó mắc bệnh dại luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm virus sang người nếu có tiếp xúc. Vì vậy, bất kỳ thay đổi bất thường nào về hành vi của chó sau khi cắn người đều cần được xem xét nghiêm túc và báo cáo ngay lập tức cho cơ quan y tế hoặc thú y. (1)
Chó Sau Khi Cắn Người Vẫn Bình Thường Thì Có Thể Bị Dại Không?
Một trong những câu hỏi thường gặp nhất khi bị chó dại cắn là “chó sau khi cắn người vẫn bình thường thì có thể bị dại không?”. Câu trả lời là CÓ THỂ. Đây là một điểm cực kỳ quan trọng và thường bị hiểu lầm, dẫn đến việc chủ quan trong xử lý y tế. Chó có thể mang virus dại trong cơ thể và bài tiết virus qua nước bọt mà chưa hề có bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào.
Chuyên gia y tế và thú y đều khẳng định rằng, thời gian ủ bệnh của virus dại ở chó có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, trung bình từ 2 tuần đến 4 tháng. Trong suốt giai đoạn ủ bệnh này, chó vẫn có vẻ ngoài hoàn toàn khỏe mạnh, ăn uống bình thường và không có bất kỳ biểu hiện bất thường nào. Tuy nhiên, virus dại đã có thể xuất hiện trong nước bọt của chó khoảng 3 đến 7 ngày trước khi các dấu hiệu bệnh dại đầu tiên xuất hiện rõ rệt.
Điều này có nghĩa là, nếu một con chó đang trong thời kỳ ủ bệnh nhưng đã có virus trong nước bọt, khi nó cắn người, người bị cắn hoàn toàn có thể bị lây nhiễm virus dại. Sau đó, trong vòng vài ngày hoặc vài tuần tiếp theo, con chó mới bắt đầu bộc lộ các triệu chứng bệnh dại và cuối cùng tử vong.
Tốc độ phát triển các dấu hiệu lâm sàng của bệnh dại ở chó phụ thuộc vào ba yếu tố chính:
- Vị trí nhiễm trùng ban đầu: Vết cắn càng gần não và tủy sống (ví dụ: cắn ở vùng đầu, mặt, cổ), virus càng nhanh chóng di chuyển đến hệ thần kinh trung ương và gây ra triệu chứng.
- Mức độ nghiêm trọng của vết cắn: Vết cắn sâu, rộng sẽ đưa một lượng lớn virus vào cơ thể, làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh.
- Tải lượng virus xâm nhập: Số lượng virus dại mà chó tiếp nhận qua vết cắn ban đầu.
Do đó, việc chỉ dựa vào tình trạng “bình thường” của chó sau khi cắn để đánh giá nguy cơ là không chính xác và rất nguy hiểm. Bất kỳ vết cắn nào từ động vật, đặc biệt là chó, mèo chưa được tiêm phòng đầy đủ hoặc không rõ nguồn gốc, đều phải được xem xét là một tình huống nguy cơ cao và cần xử lý y tế khẩn cấp theo phác đồ phòng dại.
Theo Dõi Chó Sau Khi Cắn Người: Quy Trình & Lưu Ý
Việc theo dõi chó sau khi cắn người là một phần quan trọng trong quá trình đánh giá nguy cơ mắc bệnh dại và quyết định phương án xử lý y tế cho người bị cắn. Quy trình theo dõi cần được thực hiện một cách cẩn trọng và tuân thủ đúng khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
1. Thời gian và cách thức theo dõi
Theo WHO, thời gian theo dõi chó (hoặc mèo) sau khi cắn người là 10 ngày, tính từ thời điểm cắn. Đây là khoảng thời gian mà các triệu chứng bệnh dại ở động vật thường sẽ biểu hiện rõ ràng nếu chúng thực sự mang virus và có khả năng lây truyền.
Trong 10 ngày này, người chủ cần quan sát chặt chẽ các hành vi và sức khỏe của con vật, bao gồm:
- Hành vi: Chó có trở nên hung dữ, bồn chồn, sợ hãi, hay cáu kỉnh bất thường không? Có cắn phá đồ vật, bỏ ăn hoặc uống không?
- Sức khỏe: Có sốt, chảy nước dãi liên tục, khó nuốt, co giật, hoặc liệt không? Chó có thay đổi tiếng sủa hoặc mất tiếng không?
- Tình trạng chung: Chó có còn sống và sinh hoạt bình thường hay không?
Nếu trong vòng 10 ngày theo dõi, chó vẫn khỏe mạnh, không xuất hiện bất kỳ dấu hiệu lâm sàng nào của bệnh dại và còn sống, thì khả năng người bị cắn nhiễm virus dại từ con chó đó là cực kỳ thấp. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp này, việc tham vấn ý kiến bác sĩ vẫn được khuyến nghị để đưa ra quyết định cuối cùng về việc có cần tiếp tục phác đồ tiêm phòng hay không.
Nếu chó có các triệu chứng như thay đổi hành vi, mất kiểm soát, chảy dãi, hoặc liệt, người bị cắn cần ngay lập tức tìm kiếm sự can thiệp y tế và tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ tiêm phòng dại.
2. Trường hợp chó bỏ trốn hoặc chết sau khi cắn người
Trường hợp chó bỏ trốn hoặc chết sau khi cắn người được xem là tình huống nguy cơ cao và bắt buộc phải xử lý y tế ngay lập tức. Khi không thể theo dõi tình trạng sức khỏe của con vật trong vòng 10 ngày sau khi cắn, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo phải khởi động phác đồ tiêm phòng dại càng sớm càng tốt, không chờ đợi dấu hiệu lâm sàng.
Lý do cho khuyến cáo này là:
- Không có thông tin về tình trạng sức khỏe: Nếu chó bỏ trốn, không có cách nào để xác định nó có mắc bệnh dại hay không. Việc chờ đợi chỉ làm tăng nguy cơ phát bệnh ở người.
- Chó chết có thể do dại: Nếu con vật chết sau khi cắn, rất có thể nguyên nhân là do bệnh dại. Virus đã có thể được bài tiết qua nước bọt trước đó vài ngày, và nguy cơ lây truyền sang người là hoàn toàn có thật.
Trong mọi trường hợp không thể giám sát con vật sau khi cắn, tiêm phòng chủ động là biện pháp duy nhất để bảo vệ tính mạng. Không nên trì hoãn việc tiêm phòng trong các tình huống này, bởi vì một khi triệu chứng dại đã xuất hiện ở người, bệnh luôn gây tử vong.
Người Bị Chó Cắn Nên Làm Gì Để Phòng Bệnh Dại?
Khi bị chó dại cắn hoặc nghi ngờ bị cắn bởi động vật dại, việc xử lý đúng cách ngay từ đầu có thể quyết định sự sống còn. Thời gian là yếu tố then chốt trong phòng ngừa bệnh dại. Mọi vết cắn, vết cào hoặc liếm từ động vật có khả năng mang mầm bệnh đều cần được xử lý khẩn cấp và đúng quy trình y tế.
1. Xử lý vết thương tại chỗ ngay lập tức
Bước đầu tiên và quan trọng nhất khi bị chó cắn là xử lý vết thương đúng cách tại chỗ. Hành động này có thể làm giảm đáng kể lượng virus dại xâm nhập vào cơ thể, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm.
- Rửa vết thương bằng xà phòng và nước sạch: Ngay lập tức và rửa thật kỹ vết thương dưới vòi nước chảy mạnh và xà phòng hoặc các chất sát khuẩn khác (như Povidone-Iodine, cồn 70%) liên tục trong ít nhất 15 phút. Mục đích là để rửa trôi virus ra khỏi vết thương. Việc này cần được thực hiện cẩn thận để không làm vết thương lan rộng hoặc chảy máu nhiều hơn.
- Sát trùng: Sau khi rửa sạch, dùng các dung dịch sát khuẩn mạnh như cồn iod, cồn 70 độ hoặc dung dịch Povidone-Iodine để sát trùng lại vết thương.
- Không băng kín, không khâu vết thương ngay: Tránh băng kín vết thương hoặc khâu kín vết thương ngay lập tức, đặc biệt là các vết thương sâu. Việc để vết thương hở có thể giúp virus thoát ra ngoài và hạn chế sự phát triển của chúng trong môi trường kỵ khí. Bác sĩ sẽ đánh giá và quyết định việc khâu vết thương sau khi đã tiêm huyết thanh kháng dại (nếu cần) hoặc sau một thời gian theo dõi.
- Không áp dụng các biện pháp dân gian: Tuyệt đối không đắp các loại lá cây, thuốc bột gia truyền hoặc các chất lạ lên vết thương. Những biện pháp này không chỉ không có tác dụng diệt virus dại mà còn có thể gây nhiễm trùng, làm tình trạng vết thương trở nên nghiêm trọng hơn và cản trở việc xử lý y tế chuyên nghiệp.
2. Đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn
Sau khi sơ cứu ban đầu, người bị chó cắn bắt buộc phải đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt, bất kể vết cắn lớn hay nhỏ, nông hay sâu. Bác sĩ sẽ là người đánh giá chính xác nguy cơ phơi nhiễm dựa trên các yếu tố như:
- Loại động vật cắn: Chó, mèo, hoặc động vật hoang dã khác.
- Tình trạng tiêm phòng của động vật: Đã tiêm phòng dại chưa? Có đầy đủ lịch không?
- Tình trạng sức khỏe của động vật sau khi cắn: Có biểu hiện dại không? Có đang được theo dõi không?
- Vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết thương: Vết cắn sâu, rộng, gần đầu, mặt, cổ, ngón tay, bộ phận sinh dục là những vị trí nguy cơ cao.
- Tiền sử tiêm phòng dại của người bị cắn: Đã từng tiêm phòng trước phơi nhiễm chưa?
Dựa trên đánh giá này, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ tiêm vắc xin phòng dại và/hoặc huyết thanh kháng dại phù hợp.
3. Tiêm phòng vắc xin và huyết thanh kháng dại
Tiêm phòng vắc xin và huyết thanh kháng dại là biện pháp hiệu quả duy nhất để phòng ngừa bệnh dại ở người sau khi bị phơi nhiễm. Việc tiêm càng sớm, hiệu quả phòng ngừa càng cao.
Vắc xin phòng dại
Vắc xin dại hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch của cơ thể sản xuất kháng thể chống lại virus dại. Tại Việt Nam, hiện có hai loại vắc xin dại phổ biến được Bộ Y tế cấp phép lưu hành là Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Cả hai loại vắc xin này đều được sản xuất bằng công nghệ hiện đại, không chứa tế bào thần kinh, đảm bảo an toàn cho người sử dụng, không gây ảnh hưởng đến trí nhớ hay hệ thần kinh, và có hiệu quả cao nếu sử dụng đúng và đủ phác đồ.
Phác đồ tiêm vắc xin dại sau phơi nhiễm thường được áp dụng như sau:
- Đối với người chưa từng tiêm phòng dại trước đó:
- Tiêm bắp: 5 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28 sau khi bị phơi nhiễm.
- Tiêm trong da: 8 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 28 (chia liều tại 2 vị trí khác nhau trong mỗi lần tiêm).
- Đối với người đã tiêm phòng dại trước phơi nhiễm (PEP):
- Nếu đã tiêm đủ phác đồ dự phòng trước phơi nhiễm (Pre-exposure Prophylaxis – PrEP), khi bị cắn lại, chỉ cần tiêm 2 mũi vào các ngày 0 và 3. Không cần tiêm huyết thanh kháng dại.
- Nếu chỉ tiêm một phần phác đồ PrEP hoặc đã tiêm quá lâu và không rõ tình trạng kháng thể, bác sĩ có thể xem xét phác đồ đầy đủ hơn.
Huyết thanh kháng dại (Human Rabies Immune Globulin – HRIG)
Huyết thanh kháng dại chứa kháng thể trực tiếp chống lại virus dại, cung cấp miễn dịch thụ động ngay lập tức. HRIG được chỉ định trong các trường hợp phơi nhiễm nghiêm trọng hoặc nguy cơ cao:
- Vết cắn sâu, rộng, đa vết cắn.
- Vết cắn ở các vị trí nguy hiểm như đầu, mặt, cổ, ngón tay, bộ phận sinh dục.
- Vết cắn từ động vật nghi dại hoặc không thể theo dõi.
- Vết cắn ở người có hệ miễn dịch suy giảm.
HRIG được tiêm càng sớm càng tốt sau phơi nhiễm, thường là cùng lúc hoặc ngay sau mũi vắc xin đầu tiên. Nó được tiêm càng nhiều càng tốt vào và xung quanh vết thương.
4. Các biện pháp phòng ngừa bệnh dại chủ động khác
Ngoài việc xử lý khẩn cấp khi bị cắn, việc chủ động phòng ngừa là cách tốt nhất để tránh nguy cơ bệnh dại.
- Tiêm phòng dại cho vật nuôi: Đây là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất. Đảm bảo chó và mèo của bạn được tiêm vắc xin dại đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của thú y. Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ vật nuôi mà còn bảo vệ cả gia đình và cộng đồng.
- Quản lý vật nuôi có trách nhiệm: Không thả rông chó mèo. Luôn giữ vật nuôi trong tầm kiểm soát, đặc biệt khi ra ngoài. Rọ mõm chó khi đưa ra nơi công cộng để tránh các sự cố không mong muốn.
- Tránh tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc động vật lạ: Không nên chạm vào hoặc cho ăn các động vật hoang dã hoặc động vật lạ, ngay cả khi chúng có vẻ thân thiện, vì chúng có thể mang virus dại.
- Tiêm phòng dại dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho người có nguy cơ cao: Những người có nguy cơ cao tiếp xúc với virus dại như bác sĩ thú y, nhân viên kiểm lâm, người làm việc tại trại chăn nuôi, người đi du lịch đến vùng có dịch dại, hoặc trẻ em sống ở khu vực có nguy cơ cao nên cân nhắc tiêm phòng dại dự phòng. Phác đồ PrEP giúp tạo ra miễn dịch cơ bản, rút ngắn phác đồ tiêm sau phơi nhiễm và loại bỏ nhu cầu tiêm HRIG.
- Giáo dục cộng đồng: Nâng cao nhận thức về bệnh dại, cách phòng tránh và xử lý khi bị cắn là điều cần thiết để giảm thiểu số ca mắc và tử vong do dại.
Các Quan Niệm Sai Lầm Phổ Biến Về Bệnh Dại
Những quan niệm sai lầm về bệnh dại có thể dẫn đến những quyết định sai lầm trong việc xử lý khi bị chó dại cắn, gây nguy hiểm đến tính mạng.
- “Chó nhà, chó quen thì không bị dại”: Bất kỳ con chó nào, dù là chó nhà hay chó hoang, chó quen hay lạ, đều có thể mắc bệnh dại nếu không được tiêm phòng hoặc tiếp xúc với virus. Chủ quan với chó nhà là nguyên nhân của nhiều ca tử vong đáng tiếc.
- “Chó cắn không chảy máu thì không sao”: Ngay cả vết cắn nhẹ, vết cào xước da hoặc động vật liếm vào vết thương hở cũng có thể truyền virus dại. Virus không cần máu để xâm nhập mà chỉ cần tiếp xúc với da bị tổn thương.
- “Nếu chó cắn đã chết thì không cần tiêm phòng”: Ngược lại, việc chó cắn chết sau đó là một dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm. Nó cho thấy con chó gần như chắc chắn đã mắc bệnh dại và đã có virus trong nước bọt trước khi chết. Trong trường hợp này, việc tiêm phòng là bắt buộc và cần thực hiện khẩn cấp.
- “Tiêm vắc xin dại ảnh hưởng đến trí nhớ”: Đây là một lầm tưởng từ các loại vắc xin dại thế hệ cũ (vắc xin thần kinh) đã bị loại bỏ từ lâu. Vắc xin dại thế hệ mới (Verorab, Abhayrab) được sản xuất trên tế bào vero hoặc tế bào phôi gà, hoàn toàn an toàn, không chứa tế bào thần kinh và không gây ảnh hưởng đến trí nhớ hay sức khỏe.
- “Chờ đợi để theo dõi chó trong 10 ngày”: Mặc dù việc theo dõi chó rất quan trọng, nhưng trong nhiều trường hợp (chó bỏ trốn, chó chết, vết cắn nghiêm trọng), việc chờ đợi 10 ngày là quá nguy hiểm. Quyết định tiêm phòng phải được đưa ra dựa trên đánh giá rủi ro của bác sĩ.
- “Bệnh dại có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm”: Đáng tiếc, một khi các triệu chứng lâm sàng của bệnh dại đã xuất hiện ở người, bệnh gần như 100% gây tử vong, không có phương pháp điều trị đặc hiệu. Chỉ có thể phòng ngừa bằng cách tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại trước khi triệu chứng khởi phát.
Việc loại bỏ những quan niệm sai lầm này và tuân thủ các hướng dẫn y tế là yếu tố quan trọng để phòng chống bệnh dại hiệu quả.
Mochi Cat là thương hiệu cam kết cung cấp thông tin đáng tin cậy và hữu ích về chăm sóc sức khỏe cho vật nuôi và các vấn đề liên quan đến động vật, giúp chủ nuôi có cái nhìn đúng đắn và hành động kịp thời.
Kết Luận
Khi bị chó dại cắn, việc hiểu rõ về bệnh dại, nhận biết các biểu hiện của chó dại, và hành động đúng đắn, kịp thời là yếu tố quyết định để bảo vệ tính mạng. Bệnh dại là một căn bệnh nguy hiểm chết người, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng các biện pháp y tế hiện đại. Đừng bao giờ chủ quan hay trì hoãn việc xử lý vết thương và tiêm phòng dại theo chỉ định của bác sĩ. Chủ động tiêm phòng cho vật nuôi, quản lý chúng một cách có trách nhiệm và nâng cao nhận thức cộng đồng là những bước đi quan trọng để đẩy lùi nguy cơ từ căn bệnh đáng sợ này. Hãy luôn tìm kiếm sự tư vấn chuyên nghiệp từ cơ sở y tế ngay lập tức để được hỗ trợ tốt nhất khi cần thiết.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 30, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
