Việc chó sau khi phối giống có thể khiến nhiều chủ nuôi bối rối, đặc biệt là khi chúng xuất hiện những dấu hiệu khác thường như ra máu. Đây là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời của chó cái, đòi hỏi sự quan tâm và chăm sóc đặc biệt để đảm bảo sức khỏe cho cả chó mẹ và đàn con tương lai. Bài viết này của Mochi Cat sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về các hiện tượng sau phối giống, giải đáp thắc mắc về tình trạng ra máu, và hướng dẫn chi tiết cách chăm sóc chó cưng của bạn một cách khoa học và hiệu quả nhất.
Tưng Bừng Khai Trương
Giảm 50% Các Sản Phẩm Cho Chó Mèo Tại Đây
Hiện Tượng Ra Máu Sau Khi Chó Phối Giống: Bình Thường Hay Bất Thường?
Nhiều chủ nuôi thường lo lắng khi thấy chó sau khi phối giống vẫn ra máu từ bộ phận sinh dục. Tuy nhiên, việc ra máu trong giai đoạn này không phải lúc nào cũng là dấu hiệu đáng báo động. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần xem xét chu kỳ động dục của chó cái.
Chu Kỳ Động Dục và Mối Liên Hệ Với Việc Ra Máu
Chu kỳ động dục của chó cái bao gồm bốn giai đoạn chính:
- Giai đoạn tiền động dục (Proestrus): Giai đoạn này kéo dài khoảng 7-10 ngày (có thể từ 2-27 ngày), bắt đầu khi âm hộ sưng lên và chó cái bắt đầu ra máu hoặc dịch tiết có lẫn máu. Trong giai đoạn này, chó cái chưa sẵn sàng giao phối nhưng đã bắt đầu thu hút chó đực. Lượng máu ra có thể nhiều hoặc ít tùy thuộc vào cá thể.
- Giai đoạn động dục (Estrus): Kéo dài khoảng 5-14 ngày, đây là giai đoạn chó cái sẵn sàng chấp nhận giao phối. Lượng máu có thể giảm đi và dịch tiết trở nên nhạt màu hơn hoặc chuyển sang màu vàng rơm. Rụng trứng thường xảy ra vào giữa hoặc cuối giai đoạn này. Việc phối giống thường diễn ra trong giai đoạn estrus.
- Giai đoạn hậu động dục (Diestrus): Bắt đầu sau khi chó cái không còn chấp nhận chó đực, kéo dài khoảng 60-90 ngày. Nếu chó cái mang thai, giai đoạn này sẽ chuyển tiếp sang thai kỳ.
- Giai đoạn không động dục (Anestrus): Giai đoạn nghỉ ngơi giữa các chu kỳ động dục, kéo dài vài tháng.
Như vậy, việc chó cái ra máu trước và trong giai đoạn động dục là hoàn toàn bình thường. Nếu quá trình phối giống diễn ra khi chó cái vẫn đang trong giai đoạn tiền động dục hoặc đầu giai đoạn động dục, việc tiếp tục ra máu nhẹ sau phối giống là điều dễ hiểu. Lượng máu này thường sẽ giảm dần và chấm dứt khi chó cái chuyển sang giai đoạn hậu động dục.
Chó sau khi phối giống vẫn ra máu là hiện tượng bình thường khi chó cái động dục
Khi Nào Ra Máu Là Bất Thường và Cần Thú Y Can Thiệp?
Mặc dù ra máu nhẹ sau phối giống có thể bình thường, nhưng có những trường hợp đây là dấu hiệu của vấn đề nghiêm trọng cần được can thiệp y tế ngay lập tức. Bạn cần chú ý đến các yếu tố sau:
- Lượng máu: Nếu máu ra quá nhiều, ồ ạt, hoặc kéo dài bất thường (hơn 9-14 ngày kể từ khi bắt đầu chu kỳ động dục), đây có thể là dấu hiệu của chấn thương hoặc rối loạn đông máu.
- Màu sắc và mùi: Máu có màu đen sẫm, kèm theo dịch mủ, có mùi hôi tanh khó chịu, hoặc dịch tiết có màu xanh/vàng bất thường có thể chỉ ra nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm.
- Các triệu chứng đi kèm: Chó cưng có biểu hiện lờ đờ, mệt mỏi, bỏ ăn, sốt, nôn mửa, đau đớn khi chạm vào vùng bụng hoặc bộ phận sinh dục, hoặc liếm liên tục khu vực đó.
- Chấn thương khi giao phối: Trong một số trường hợp, nếu kích thước bộ phận sinh dục của chó đực và chó cái không tương thích, hoặc quá trình giao phối diễn ra thô bạo, có thể gây ra chấn thương, rách động mạch nhỏ ở âm hộ chó cái. Điều này có thể dẫn đến chảy máu nhiều, thậm chí đe dọa tính mạng. Nếu phát hiện chó cái ra máu quá nhiều sau phối giống, cần nhanh chóng đưa đến bác sĩ thú y để được can thiệp kịp thời.
- Các bệnh lý khác:
- Viêm âm đạo (Vaginitis): Nhiễm trùng hoặc viêm niêm mạc âm đạo có thể gây chảy máu, dịch mủ và đau.
- Khối u: Khối u lành tính hoặc ác tính ở đường sinh dục có thể gây chảy máu bất thường.
- Pyometra (Viêm tử cung mủ): Mặc dù thường xảy ra ở giai đoạn diestrus hoặc anestrus, nhưng các vấn đề về tử cung cũng có thể ảnh hưởng đến dịch tiết. Pyometra là một tình trạng nhiễm trùng tử cung nghiêm trọng, thường gây ra dịch mủ có mùi hôi.
- Rối loạn đông máu: Hiếm gặp hơn, nhưng một số rối loạn đông máu có thể khiến chó cái chảy máu kéo dài hoặc khó cầm máu.
Tóm lại, nếu bạn thấy chó sau khi phối giống vẫn ra máu nhưng lượng ít, không có mùi lạ và chó vẫn khỏe mạnh bình thường, đó có thể là một phần của chu kỳ động dục tự nhiên. Tuy nhiên, bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về lượng máu, màu sắc, mùi hoặc sức khỏe tổng thể đều cần được kiểm tra bởi bác sĩ thú y.
Quá Trình Thụ Thai và Phát Triển Thai Nhi ở Chó
Sau khi phối giống thành công, một loạt các sự kiện sinh học phức tạp sẽ diễn ra dẫn đến quá trình thụ thai và phát triển phôi thai. Hiểu rõ về quá trình này giúp chủ nuôi chuẩn bị tốt hơn cho giai đoạn mang thai của chó cưng.
Sự Giao Phối và Thụ Tinh
Quá trình phối giống ở chó có thể diễn ra trong vài phút đến hơn một giờ, bao gồm giai đoạn “khóa” (tie) khi bộ phận sinh dục của chó đực và chó cái bị giữ lại, giúp tối ưu hóa khả năng thụ tinh. Tinh trùng từ chó đực sẽ di chuyển qua âm đạo, tử cung và đến ống dẫn trứng của chó cái.
Trứng của chó cái được rụng trong giai đoạn động dục và có khả năng thụ tinh trong khoảng 2-5 ngày sau khi rụng. Sự thụ tinh xảy ra khi tinh trùng gặp trứng trong ống dẫn trứng. Các trứng đã thụ tinh sẽ trở thành hợp tử và bắt đầu phân chia tế bào.
Quá Trình Phát Triển Thai Nhi
Sau khi thụ tinh, các hợp tử sẽ di chuyển xuống tử cung và làm tổ trong niêm mạc tử cung. Quá trình làm tổ thường diễn ra khoảng 18-20 ngày sau khi phối giống. Từ đây, các phôi thai bắt đầu phát triển nhanh chóng.
Thời gian mang thai trung bình của chó là từ 58 đến 68 ngày (khoảng 9 tuần), tính từ ngày phối giống thành công. Tuy nhiên, thời gian này có thể dao động tùy thuộc vào giống chó, kích thước lứa đẻ và cá thể chó mẹ.
- Tuần 1-3: Trứng được thụ tinh và di chuyển vào tử cung, làm tổ. Sự phát triển ban đầu của phôi thai diễn ra, nhưng chưa có dấu hiệu rõ ràng bên ngoài.
- Tuần 4-6: Phôi thai phát triển các cơ quan chính, hệ thần kinh, xương và lông. Tim thai bắt đầu hình thành. Vào cuối tuần thứ 4, bác sĩ thú y có thể sờ nắn nhẹ nhàng bụng chó cái để cảm nhận các bào thai (tuyệt đối không tự ý sờ nắn nếu không có kinh nghiệm). Siêu âm có thể phát hiện túi thai và nhịp tim thai từ tuần thứ 3-4.
- Tuần 7-9: Các bào thai phát triển nhanh chóng về kích thước và trọng lượng. Xương của thai nhi bắt đầu cứng lại và có thể nhìn thấy rõ trên phim X-quang vào khoảng 45 ngày tuổi (tuần thứ 7), giúp xác định số lượng thai. Chó mẹ bắt đầu có những dấu hiệu rõ rệt của thai kỳ như bụng to lên, tuyến vú phát triển.
Chó mẹ mang thai sau khi phối giống cần được chăm sóc đặc biệt
Dấu Hiệu Chó Mang Thai
Việc xác định chó có thai hay không không phải lúc nào cũng dễ dàng trong giai đoạn đầu. Một số dấu hiệu ban đầu có thể tương tự như trạng thái mang thai giả.
- Dấu hiệu sớm (tuần 1-3):
- Mệt mỏi, ngủ nhiều hơn.
- Thay đổi khẩu vị (ăn ít hoặc ăn nhiều hơn).
- Nôn nhẹ buổi sáng (tương tự ốm nghén ở người).
- Núm vú có thể hơi sẫm màu và lớn hơn một chút.
- Dấu hiệu giữa thai kỳ (tuần 4-6):
- Bụng bắt đầu hơi to lên, đặc biệt ở chó cái gầy.
- Tuyến vú phát triển rõ rệt, quầng vú rộng hơn.
- Tăng cân nhẹ.
- Thay đổi hành vi: trở nên quấn chủ hơn hoặc có thể khó chịu hơn.
- Dấu hiệu cuối thai kỳ (tuần 7-9):
- Bụng to rõ rệt, có thể cảm nhận hoặc nhìn thấy chuyển động của thai nhi.
- Núm vú căng lớn, có thể rỉ sữa non.
- Hành vi làm ổ (nesting behavior): tìm kiếm một nơi an toàn, yên tĩnh để sinh con, có thể cào bới, tha chăn đệm.
- Giảm thân nhiệt 12-24 giờ trước khi sinh (xuống dưới 37.8°C).
- Bồn chồn, thở hổn hển, bỏ ăn.
Để xác định chính xác chó có mang thai hay không, chủ nuôi nên đưa chó đến bác sĩ thú y để được thăm khám. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:
- Siêu âm: Phát hiện túi thai và nhịp tim thai từ khoảng ngày thứ 21-28 sau phối giống.
- Sờ nắn bụng: Bác sĩ thú y có kinh nghiệm có thể sờ nắn cảm nhận các bào thai từ khoảng ngày 28-35.
- Xét nghiệm Relaxin: Một loại hormone đặc trưng cho thai kỳ ở chó, có thể phát hiện từ khoảng ngày thứ 25-30.
- X-quang: Cho phép đếm số lượng thai nhi chính xác nhất từ khoảng ngày thứ 45 trở đi khi xương thai nhi đã cứng.
Kinh Nghiệm Chăm Sóc Chó Sau Khi Phối Giống và Trong Giai Đoạn Mang Thai
Sau khi chó được phối giống, đặc biệt nếu có thai, việc chăm sóc đúng cách là yếu tố then chốt để đảm bảo sức khỏe tối ưu cho chó mẹ và sự phát triển khỏe mạnh của đàn con.
Chăm Sóc Sức Khỏe Tổng Thể
- Chế độ dinh dưỡng: Đây là yếu tố quan trọng nhất.
- Giai đoạn đầu thai kỳ (1-4 tuần): Chó mẹ không cần tăng quá nhiều calo. Duy trì khẩu phần ăn bình thường hoặc hơi tăng nhẹ nếu chó gầy. Đảm bảo thức ăn chất lượng cao, cân bằng dinh dưỡng.
- Giai đoạn giữa và cuối thai kỳ (5-9 tuần): Nhu cầu năng lượng và protein của chó mẹ tăng lên đáng kể (có thể tăng 30-50% vào cuối thai kỳ). Chia nhỏ bữa ăn thành 3-4 bữa/ngày để tránh quá tải dạ dày. Chuyển sang thức ăn chuyên dụng cho chó mang thai/cho con bú hoặc thức ăn cho chó con chất lượng cao, giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa.
- Bổ sung: Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y về việc bổ sung vitamin và khoáng chất, đặc biệt là axit folic trong giai đoạn đầu để ngăn ngừa dị tật bẩm sinh, và canxi vào cuối thai kỳ nếu cần (nhưng cần cẩn trọng vì bổ sung canxi không đúng cách có thể gây ra eclampsia). Tránh tự ý bổ sung quá liều.
- Đảm bảo chó mẹ luôn có đủ nước sạch để uống.
- Hoạt động và Vận động:
- Giai đoạn đầu: Có thể duy trì các hoạt động nhẹ nhàng, đi dạo ngắn (30 phút/lần, 3-4 lần/tuần) để duy trì sức khỏe và tuần hoàn máu.
- Giai đoạn giữa và cuối: Giảm cường độ và thời gian vận động. Tránh các hoạt động nhảy cao, chạy nhanh, va chạm mạnh hoặc quá sức. Mục tiêu là giữ chó năng động nhẹ nhàng, không để chó mẹ béo phì nhưng cũng không làm chó kiệt sức.
- Tránh stress: Tạo môi trường yên tĩnh, thoải mái, hạn chế căng thẳng cho chó mẹ.
- Vệ sinh và Tắm rửa:
- Có thể tắm cho chó mẹ như bình thường, nhưng hạn chế tắm quá thường xuyên, đặc biệt là trong giai đoạn từ 22-30 ngày sau phối giống. Đây là giai đoạn hình thành tim thai và hệ thống cơ quan quan trọng của thai nhi, tình trạng lưu thai hoặc sảy thai rất dễ xảy ra nếu chó bị sốc nhiệt hoặc căng thẳng.
- Giữ vệ sinh sạch sẽ cho khu vực sinh sống của chó để tránh nhiễm trùng.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ:
- Thăm khám bác sĩ thú y thường xuyên để theo dõi thai kỳ, kiểm tra sức khỏe chó mẹ và thai nhi.
- Thảo luận với bác sĩ thú y về lịch tiêm phòng và tẩy giun. Một số loại thuốc tẩy giun an toàn cho chó mang thai có thể được sử dụng để giảm nguy cơ lây truyền ký sinh trùng cho chó con.
- Không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào khi chó đang mang thai mà không có chỉ định của bác sĩ thú y.
Chăm sóc chó sau khi phối giống để đảm bảo sức khỏe sinh sản
Chuẩn Bị Cho Ngày Sinh Nở (Whelping)
Để đảm bảo quá trình sinh nở diễn ra an toàn và suôn sẻ, chủ nuôi cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng:
- Hộp/Ổ đẻ (Whelping Box):
- Chuẩn bị một không gian riêng tư, ấm áp, sạch sẽ, yên tĩnh và an toàn cho chó mẹ sinh con. Hộp đẻ nên đủ lớn để chó mẹ nằm duỗi thoải mái và có không gian cho chó con.
- Lót bằng chăn mềm, khăn sạch, hoặc báo cũ để dễ dàng thay đổi và vệ sinh.
- Đảm bảo nhiệt độ ổn định, khoảng 25-28°C cho chó con sơ sinh.
- Dấu hiệu sắp sinh:
- Thân nhiệt giảm xuống dưới 37.8°C (đo trực tràng) khoảng 12-24 giờ trước khi sinh.
- Chó mẹ bồn chồn, cào bới ổ đẻ, thở hổn hển, run rẩy.
- Bỏ ăn, nôn mửa.
- Liếm liên tục vùng âm hộ.
- Có thể xuất hiện dịch nhầy từ âm hộ.
- Bộ dụng cụ sinh sản: Chuẩn bị sẵn sàng một bộ dụng cụ bao gồm:
- Khăn sạch, vô trùng để lau chó con.
- Kéo y tế đã tiệt trùng để cắt rốn (nếu chó mẹ không tự cắn).
- Chỉ nha khoa hoặc chỉ khâu vô trùng để buộc rốn.
- Iodine hoặc dung dịch sát trùng nhẹ để khử trùng rốn.
- Bóng hút dịch nhầy cho chó con (nếu cần).
- Cân tiểu ly để cân chó con.
- Đèn sưởi hoặc chai nước nóng (bọc khăn) để giữ ấm cho chó con.
- Số điện thoại khẩn cấp của bác sĩ thú y.
Chăm Sóc Chó Mẹ và Chó Con Sau Sinh
Sau khi sinh, cả chó mẹ và chó con đều cần được chăm sóc đặc biệt để phục hồi sức khỏe và phát triển tốt.
- Chó mẹ:
- Dinh dưỡng: Nhu cầu năng lượng của chó mẹ cho con bú cao gấp 2-3 lần so với bình thường. Tiếp tục cho ăn thức ăn chuyên dụng cho chó mẹ đang cho con bú hoặc chó con chất lượng cao. Chia nhỏ bữa ăn và đảm bảo luôn có đủ nước sạch.
- Theo dõi sức khỏe: Quan sát chó mẹ về các dấu hiệu bất thường như sốt, bỏ ăn, liếm vùng âm hộ liên tục, dịch tiết âm đạo có mùi hôi hoặc màu lạ. Cần theo dõi các biến chứng như:
- Eclampsia (Sản giật): Thiếu canxi cấp tính, gây co giật, run rẩy. Cần cấp cứu thú y ngay lập tức.
- Viêm vú (Mastitis): Viêm tuyến vú do tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng. Vú sưng đỏ, nóng, đau.
- Viêm tử cung (Metritis): Nhiễm trùng tử cung sau sinh, gây sốt, mệt mỏi, dịch tiết hôi.
- Vệ sinh: Giữ vệ sinh khu vực ổ đẻ và chó mẹ sạch sẽ để tránh nhiễm trùng.
- Chó con:
- Đảm bảo chó con được bú sữa đầu (colostrum) trong vài giờ đầu sau sinh để nhận kháng thể cần thiết.
- Giữ ấm cho chó con, vì chúng không tự điều chỉnh thân nhiệt được.
- Theo dõi chó con bú mẹ đều đặn, ngủ yên và tăng cân mỗi ngày.
- Giữ vệ sinh rốn cho chó con nếu cần.
- Hạn chế tiếp xúc của người lạ với chó con trong những tuần đầu tiên để tránh lây bệnh và làm chó mẹ căng thẳng.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ cho chó sau khi phối giống và trong thai kỳ
Câu Hỏi Thường Gặp Về Chó Sau Khi Phối Giống
1. Sau khi phối giống bao lâu thì biết chó có thai?
Việc xác định chó có thai không thể thực hiện ngay lập tức. Các phương pháp chẩn đoán đáng tin cậy nhất là:
- Siêu âm: Từ 21-28 ngày sau phối giống.
- Sờ nắn bụng: Từ 28-35 ngày sau phối giống (do bác sĩ thú y thực hiện).
- Xét nghiệm hormone Relaxin: Từ 25-30 ngày sau phối giống.
- X-quang: Từ 45 ngày sau phối giống để đếm số lượng thai nhi.
2. Có nên tách chó đực và chó cái ngay sau khi phối giống không?
Thông thường, sau khi quá trình phối giống hoàn tất và chó đã “khóa” xong (nếu có) và tự tách ra, bạn nên tách riêng chó đực và chó cái. Việc để chúng ở gần nhau có thể dẫn đến các lần giao phối không cần thiết khác, gây căng thẳng cho chó cái và không đảm bảo tăng tỷ lệ thụ thai.
3. Chó sau khi phối giống cần tiêm phòng hay tẩy giun không?
Trước khi phối giống, chó cái cần được tiêm phòng đầy đủ và tẩy giun định kỳ. Trong thai kỳ, việc tiêm phòng và tẩy giun cần được tham khảo ý kiến bác sĩ thú y, vì không phải loại vắc-xin hay thuốc tẩy giun nào cũng an toàn cho chó mẹ mang thai. Một số loại thuốc tẩy giun an toàn có thể được chỉ định vào giai đoạn cuối thai kỳ để giảm nguy cơ lây truyền ký sinh trùng cho chó con.
4. Chó mang thai có cần thay đổi chế độ ăn uống từ sớm không?
Trong 4 tuần đầu thai kỳ, chó mẹ thường không cần thay đổi quá nhiều về khẩu phần ăn. Tuy nhiên, từ tuần thứ 5 trở đi, nhu cầu dinh dưỡng sẽ tăng lên đáng kể. Bạn nên dần chuyển sang thức ăn chất lượng cao dành cho chó mang thai/cho con bú hoặc chó con, chia nhỏ bữa ăn. Việc bổ sung dinh dưỡng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ thú y.
5. Làm thế nào để giúp chó mẹ thoải mái trong quá trình mang thai?
Cung cấp một môi trường yên tĩnh, sạch sẽ và an toàn. Hạn chế căng thẳng, giảm thiểu tiếng ồn lớn hoặc sự thay đổi đột ngột. Duy trì các hoạt động nhẹ nhàng nhưng tránh vận động quá sức. Đảm bảo chó mẹ luôn có đủ nước và thức ăn chất lượng cao. Thường xuyên vuốt ve và trò chuyện để chó mẹ cảm thấy được yêu thương và an toàn.
Việc chăm sóc chó sau khi phối giống là một hành trình đầy trách nhiệm và tình yêu thương. Từ việc hiểu rõ các hiện tượng bình thường như ra máu, đến việc nắm vững quy trình thụ thai và cách chăm sóc chó mẹ trong suốt thai kỳ, mỗi bước đều quan trọng. Hy vọng những thông tin chi tiết này sẽ giúp bạn tự tin hơn trong việc đồng hành cùng chó cưng vượt qua giai đoạn đặc biệt này, đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả mẹ và những chú chó con đáng yêu. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để có được lời khuyên chuyên nghiệp và phù hợp nhất cho thú cưng của bạn.