Nhiều người vẫn còn giữ quan niệm sai lầm rằng chỉ chó hoang mới có khả năng lây truyền bệnh dại, trong khi chó nhà được chăm sóc cẩn thận thì an toàn. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh rằng điều này hoàn toàn không đúng. Chó cắn có sao không nếu đó là chó nhà? Câu trả lời là CÓ, và thậm chí còn rất nguy hiểm, với nguy cơ lây nhiễm virus dại tiềm tàng, một căn bệnh gần như luôn dẫn đến tử vong nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách. Việc hiểu rõ về các nguy cơ, dấu hiệu nhận biết, và các biện pháp xử lý, phòng ngừa là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Tìm hiểu tổng quan về bệnh dại và cơ chế lây truyền
Bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do virus dại (Rabies lyssavirus) gây ra, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương của động vật máu nóng và con người. Đây là một trong những bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất thế giới, gần như 100% khi các triệu chứng lâm sàng đã xuất hiện. Virus dại lây truyền chủ yếu qua vết cắn, vết cào hoặc khi nước bọt của động vật mắc dại tiếp xúc với vết thương hở hoặc niêm mạc của người.
Virus dại và tác động lên cơ thể
Virus dại thuộc họ Rhabdoviridae, có hình dạng viên đạn đặc trưng. Khi xâm nhập vào cơ thể, virus sẽ di chuyển dọc theo các dây thần kinh ngoại biên đến hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống). Tại đây, chúng nhân lên nhanh chóng, gây viêm não tủy cấp tính, dẫn đến các rối loạn chức năng thần kinh nghiêm trọng. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, thậm chí có thể lên đến nhiều năm, tùy thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết cắn, cũng như số lượng virus xâm nhập. Vết cắn càng gần não hoặc càng sâu, thời gian ủ bệnh càng ngắn và nguy cơ bệnh phát nhanh càng cao.
Tình hình bệnh dại tại Việt Nam và trên thế giới
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại vẫn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng ở nhiều quốc gia, đặc biệt là ở châu Á và châu Phi. Hàng năm, có hàng chục nghìn ca tử vong do dại trên toàn cầu, chủ yếu ở trẻ em. Tại Việt Nam, tình hình bệnh dại vẫn diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng ở một số địa phương. WHO tại Việt Nam đã khẳng định rằng chó nhà nuôi là nguyên nhân hàng đầu, chiếm đến 99% trong tổng số các trường hợp lây truyền virus dại từ chó sang người tại Việt Nam [1]. Điều này cho thấy sự chủ quan của cộng đồng trong việc phòng ngừa bệnh dại ở vật nuôi có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Các trường hợp tử vong do dại vẫn được ghi nhận đều đặn, chủ yếu do người dân chưa có ý thức tiêm vắc xin phòng dại đầy đủ cho chó, mèo và còn chậm trễ trong việc tiêm phòng sau khi bị phơi nhiễm.
Chó nhà nuôi có thể bị dại không? Sự thật đáng lo ngại
Thực tế đáng báo động là CÓ, chó nhà nuôi hoàn toàn có thể bị dại. Quan niệm rằng chó nhà sạch sẽ, được chăm sóc kỹ lưỡng nên không mắc bệnh dại là một hiểu lầm nguy hiểm. Rất nhiều trường hợp chó nhà, dù đã được tiêm phòng một hoặc hai mũi vắc xin, nhưng nếu không được tiêm đủ liều hoặc tiêm nhắc lại đúng lịch, vẫn có thể nhiễm virus dại.
Nguồn lây nhiễm virus dại cho chó nhà
Ngay cả một con chó con mới sinh hoặc mới mua về cũng có thể đang trong giai đoạn ủ bệnh dại nếu mẹ chúng hoặc chúng đã tiếp xúc với virus. Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi Hội truyền nhiễm TP.HCM, đã nhấn mạnh rằng một con chó dù mới mua về hoặc mới sinh ra vẫn có thể đang ủ bệnh dại [2].
Chó nhà, với bản tính năng động và tò mò, thường thích khám phá môi trường bên ngoài. Điều này khiến chúng dễ dàng tiếp xúc với các động vật hoang dã mang mầm bệnh dại như chồn, cáo, dơi, hoặc những con chó, mèo hoang khác chưa được tiêm phòng. Chỉ cần một vết cắn nhỏ từ động vật mắc dại cũng đủ để virus xâm nhập và bắt đầu quá trình ủ bệnh.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ ghi nhận khoảng 60-70 trường hợp chó nhà nuôi mắc bệnh dại mỗi năm, cùng với khoảng 250 báo cáo về mèo nhà nuôi mắc bệnh dại. Hầu hết các vật nuôi này đều chưa được tiêm phòng đầy đủ hoặc bị lây nhiễm từ động vật hoang dã. Sự gần gũi, thân thiện của vật nuôi thường khiến chủ nuôi chủ quan trong việc phòng ngừa bệnh dại, biến chúng thành một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh dại ở người hàng năm.
Bị chó nhà cắn có sao không? Nguy cơ lây nhiễm bệnh dại từ chó nhà là rất cao nếu chó mắc bệnh.
Dấu hiệu nhận biết chó nhà bị bệnh dại
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu chó bị bệnh dại là rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời, bảo vệ bản thân và những người xung quanh. Bệnh dại ở chó thường biểu hiện qua hai thể chính: thể dại điên cuồng và thể dại câm (bại liệt).
Thể dại điên cuồng
Đây là thể bệnh phổ biến và dễ nhận biết nhất, thường diễn ra qua ba giai đoạn:
- Thời kỳ thay đổi thói quen (tiền triệu): Kéo dài từ 1-3 ngày. Chó có thể thay đổi hành vi rõ rệt, từ lo lắng, bứt rứt, cau có, giận dữ đến tâm trạng vui vẻ bất thường hoặc buồn bã, trốn vào nơi kín đáo. Chó có thể trở nên bồn chồn, tìm kiếm sự chú ý hoặc ngược lại, sợ hãi, ẩn mình. Chú ý đến những thay đổi bất thường trong thói quen ăn uống, ngủ nghỉ.
- Thời kỳ kích thích: Kéo dài từ 2-4 ngày. Chó trở nên hoảng loạn, dễ bị kích động và thể hiện sự hung dữ bất thường, thậm chí tấn công người lạ, vật nuôi khác hoặc các đồ vật xung quanh. Chúng có thể sủa liên tục, tru tréo với âm thanh khàn đặc. Chó gặp tình trạng sốt cao, mắt đỏ, đồng tử giãn, sợ ánh sáng và tiếng động. Khó nuốt hoặc không chịu ăn, nước dãi tiết ra nhiều hơn thông thường, có bọt quanh mép. Chó có thể có hành vi cắn phá dữ dội, liếm láp liên tục, hoặc tự cắn vào vết thương của mình.
- Thời kỳ bại liệt: Kéo dài từ 1-7 ngày. Chó bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu liệt, thường bắt đầu từ vùng hàm và cổ họng. Hàm trễ xuống, lưỡi thè ra, nước dãi chảy không kiểm soát. Chó không thể nuốt thức ăn và nước uống, gầy gò, yếu ớt nhanh chóng. Liệt có thể lan ra toàn thân, đặc biệt là hai chân sau, khiến chó mất khả năng di chuyển. Cuối cùng, chó sẽ suy kiệt và tử vong.
Thể dại câm (bại liệt)
Thể dại câm ít phổ biến hơn nhưng cũng rất nguy hiểm vì các triệu chứng không rõ ràng như thể điên cuồng, dễ gây chủ quan cho chủ nuôi.
- Biểu hiện: Chó thường buồn bã, ủ rũ, thích nằm trong bóng tối, không sủa hoặc sủa yếu ớt, không cắn phá. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể cắn người nếu bị kích thích. Các dấu hiệu đặc trưng bao gồm hàm trễ xuống, lưỡi thè ra, nước dãi chảy không kiểm soát. Chó có cảm giác suy nhược toàn thân, thể lực giảm sút nhanh chóng. Liệt nửa thân hoặc liệt hai chân sau là những dấu hiệu thường thấy. Chó sẽ dần lịm đi và cuối cùng tử vong trong vài ngày.
Để phân biệt và chẩn đoán bệnh dại, cần theo dõi sát sao biểu hiện và sự thay đổi tính tình, thói quen của chó trong ít nhất 10 ngày sau khi xảy ra vụ việc. Nếu chó có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, cần cách ly ngay lập tức và thông báo cho cơ quan thú y địa phương.
Chó nhà cắn có sao không? Hãy chú ý đến những dấu hiệu chó bị bệnh dại để phòng tránh nguy hiểm.
Bị chó nhà cắn có sao không? Nguy cơ thực sự và hậu quả
CÓ, bị chó nhà cắn có sao không là một câu hỏi mà mọi người cần đặc biệt lưu tâm, vì nguy hiểm là RẤT LỚN. Như đã đề cập, chó nhà hoàn toàn có thể mắc bệnh dại. Nếu chẳng may bị chó nhà nuôi mắc bệnh dại cắn, nạn nhân có thể bị lây nhiễm virus dại thông qua vết thương hở hoặc vết trầy xước trên da, thậm chí cả khi nước bọt của chó tiếp xúc với niêm mạc.
Nguy cơ lây nhiễm và diễn biến bệnh dại ở người
Sau một khoảng thời gian ủ bệnh, virus dại tấn công và gây rối loạn chức năng tế bào của hệ thống thần kinh trung ương. Khi đó, bệnh dại phát ra với các biểu hiện điển hình của hội chứng viêm não tủy cấp tính. Các triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu, bao gồm sốt, đau đầu, mệt mỏi, và cảm giác ngứa hoặc tê bì tại vị trí vết cắn. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng đặc trưng như sợ nước (hydrophobia), sợ gió (aerophobia), sợ ánh sáng, co thắt cơ, tăng động, dễ bị kích thích, và thay đổi tính tình. Giai đoạn cuối, người bệnh sẽ bị liệt, hôn mê và tử vong trong vòng 7-10 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng. Tỷ lệ tử vong là 100% nếu bệnh đã phát.
Các trường hợp thực tế và cảnh báo
Trên thực tế, đã có rất nhiều báo cáo về các trường hợp vật nuôi mắc bệnh dại, tấn công người và lây truyền bệnh dại. CDC Hoa Kỳ ghi nhận khoảng 5.000 trường hợp mắc bệnh dại hàng năm tại Hoa Kỳ, trong đó có đến 10% trường hợp tử vong do bệnh dại có trung gian lây truyền được xác định là vật nuôi tại nhà [3].
Tại Việt Nam, các trường hợp tử vong do chó nhà cắn cũng không hiếm. Ví dụ, vào tháng 5/2023, một phụ nữ 38 tuổi tại Vĩnh Phúc đã phát bệnh dại và tử vong sau 3 tháng bị chó nhà nuôi cắn khi đang cho chó ăn [4]. Một trường hợp khác được Sở Y tế Đồng Nai ghi nhận vào tháng 7/2023, một người đàn ông 36 tuổi phát bệnh dại và tử vong sau 6 tháng bị con chó nhà nuôi cắn [5]. Những trường hợp này là minh chứng rõ ràng cho việc sự chủ quan đối với chó nhà có thể dẫn đến hậu quả chết người.
Các yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ lây nhiễm
- Vị trí và độ sâu của vết cắn: Vết cắn ở những vùng gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, hoặc các vết cắn sâu, nhiều vết, có nguy cơ lây nhiễm cao hơn và thời gian ủ bệnh ngắn hơn.
- Tình trạng tiêm phòng của chó: Chó chưa tiêm phòng hoặc tiêm không đầy đủ có nguy cơ mang mầm bệnh cao hơn.
- Số lượng virus: Vết cắn càng nặng, lượng virus xâm nhập càng nhiều, nguy cơ mắc bệnh càng cao.
- Sức đề kháng của người bị cắn: Người có sức đề kháng yếu có thể phát bệnh nhanh hơn.
Để đảm bảo an toàn, cần theo dõi sát sao biểu hiện và sự thay đổi tính tình, thói quen của chó nhà để kịp thời nhận biết chó bị bệnh dại.
Xử lý và theo dõi sau khi bị chó nhà cắn: Các bước cần thiết
Khi bị chó cắn có sao không là điều khiến bạn lo lắng, việc xử lý vết thương và theo dõi y tế đúng cách là yếu tố quyết định để ngăn chặn bệnh dại.
Sơ cứu vết thương ngay lập tức
Ngay sau khi bị chó cắn, dù là chó nhà hay chó hoang, cần nhanh chóng xử lý vết thương tại chỗ theo các bước sau:
- Rửa sạch vết thương: Đây là bước quan trọng nhất. Rửa kỹ vết thương dưới vòi nước chảy mạnh và xà phòng hoặc các dung dịch sát khuẩn chuyên dụng (như cồn 45-70 độ, dung dịch iodine) liên tục trong ít nhất 15 phút. Việc này giúp loại bỏ phần lớn virus dại bám trên vết thương, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Nếu không có dung dịch sát khuẩn chuyên dụng, có thể sử dụng các chất khử trùng thông thường như rượu, xà phòng, dầu gội, sữa tắm, nước rửa tay.
- Tránh làm dập nát vết thương: Trong quá trình rửa và sát khuẩn, tuyệt đối không chà xát mạnh hoặc làm vết thương bị dập nát, khiến tổn thương lan rộng.
- Sát khuẩn bổ sung: Sau khi rửa, dùng bông hoặc gạc sạch thấm khô nhẹ nhàng và sát khuẩn lại bằng cồn 70 độ hoặc dung dịch povidone-iodine.
- Không khâu kín vết thương ngay lập tức: Tránh khâu kín vết thương ngay sau khi bị chó cắn. Việc khâu kín có thể tạo môi trường kỵ khí thuận lợi cho virus dại phát triển. Trong trường hợp miệng vết thương to, cần phải khâu để cầm máu và hạn chế nhiễm trùng, nên trì hoãn khâu sau vài giờ đến 3 ngày sau khi đã tiêm điều trị dự phòng sau phơi nhiễm và tiêm huyết thanh kháng dại vào tất cả các vết thương.
- Không tự điều trị bằng phương pháp dân gian: Tuyệt đối không nên tự điều trị bằng các cây thuốc nam, phương pháp điều trị Đông y và các phương pháp dân gian truyền miệng không có cơ sở khoa học về hiệu quả và tính an toàn tại nhà. Những phương pháp này không có khả năng tiêu diệt virus dại và chỉ làm mất thời gian quý báu cho việc tiêm phòng.
Đến cơ sở y tế gần nhất
Sau khi sơ cứu, cần đến ngay các cơ sở y tế, trung tâm tiêm phòng dại uy tín gần nhất để được khám, đánh giá nguy cơ và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm. Bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng vết thương, tình hình sức khỏe của người bị cắn, và tình trạng của con chó để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, bao gồm tiêm vắc xin phòng dại, tiêm huyết thanh kháng dại (nếu cần), và tiêm phòng uốn ván.
Theo dõi con vật cắn
Sau khi bị chó cắn, cần theo dõi con vật cắn trong vòng 10 ngày.
- Nếu chó vẫn khỏe mạnh sau 10 ngày: Nguy cơ mắc dại thấp. Tuy nhiên, vẫn cần tuân thủ lịch tiêm phòng theo chỉ định của bác sĩ.
- Nếu chó chết, bệnh hoặc mất tích trong vòng 10 ngày: Nguy cơ mắc dại cao. Cần thông báo ngay cho cơ sở y tế để được tư vấn và tiếp tục phác đồ điều trị dự phòng cấp tốc.
Chăm sóc y tế đặc biệt và phòng ngừa lây lan
Trong quá trình điều trị, nếu bệnh nhân phát bệnh, cần cách ly và chăm sóc y tế đặc biệt. Chú ý sát trùng các đồ vật bị nhiễm chất tiết của bệnh nhân bằng hóa chất diệt khuẩn chuyên dụng để hạn chế tối đa trường hợp virus khu trú trên các bề mặt, ngăn chặn nguy cơ mầm bệnh lây lan cho người khác.
Khi bị chó nhà nuôi cắn có sao không? Cần thực hiện đầy đủ và tuân thủ nghiêm túc những khuyến cáo và hướng dẫn điều trị, chăm sóc của các chuyên gia y tế.
Phác đồ tiêm phòng sau khi bị chó cắn và phòng ngừa bệnh dại
Phòng bệnh dại bao gồm tiêm phòng trước phơi nhiễm và tiêm phòng sau phơi nhiễm. Việc tuân thủ phác đồ tiêm phòng là yếu tố sống còn để ngăn chặn bệnh dại phát tác.
Phác đồ tiêm phòng sau khi bị chó cắn (Dự phòng sau phơi nhiễm – PEP)
1. Đối với người chưa tiêm dự phòng dại trước đó hoặc tiêm chưa đủ liều:
Tiêm bắp:
- Tiêm 3 liều (): vào các ngày N0 – N3 – N7. (Áp dụng khi con vật sống khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi).
- Tiêm 5 liều (): vào các ngày N0 – N3 – N7 – N14 – N28. (Áp dụng khi con vật chết, bệnh, không theo dõi được trong vòng 10 ngày).
- Lịch tiêm đặc biệt: 4 liều theo lịch: 2 mũi N0 (ở 2 bên chi) – N7 – N21. Lịch tiêm đặc biệt này áp dụng trong trường hợp không có sẵn huyết thanh kháng dại tại điểm tiêm vắc xin và xa nơi tiêm huyết thanh kháng dại mà người bị thương chưa thể tiếp cận ngay.
- Liều lượng: 0,5 ml/1 mũi.
Tiêm trong da:
- Tiêm 2 mũi/1 lần x 3 lần (): vào các ngày N0 – N3 – N7.
- Tiêm 2 mũi/1 lần x 4 lần (): vào các ngày N0 – N3 – N7 – N28.
- Liều lượng: 0,1 ml/1 mũi.
Lưu ý quan trọng:
- Đi tiêm vắc xin dại ngay sau khi bị động vật cắn hoặc càng sớm càng tốt.
- Có thể phải kết hợp tiêm vắc xin dại với huyết thanh kháng dại (tùy thuộc vào vết thương, tình trạng sức khỏe của người bị cắn, tình trạng con vật tại thời điểm cắn và trong vòng 10 ngày theo dõi).
- Cần tiêm huyết thanh kháng dại nếu bị cắn tại một trong các vị trí sau: vết cắn/cào sâu, nhiều vết; gần thần kinh trung ương (đầu, mặt, cổ); vết thương ở vùng có nhiều dây thần kinh như đầu chi, bộ phận sinh dục; niêm mạc bị nhiễm nước dãi của chó khi liếm; con vật tại thời điểm cắn có triệu chứng dại hoặc không theo dõi được.
- Cần kiểm tra dị ứng với huyết thanh. Nếu kết quả dương tính, tiến hành tiêm huyết thanh dại tại vị trí vết thương theo cách giải mẫn cảm.
- Bệnh dại sẽ diễn tiến tử vong với tỷ lệ 100% nên không có chống chỉ định dự phòng sau phơi nhiễm, kể cả điều trị dự phòng sau phơi nhiễm bằng huyết thanh kháng dại. Chỉ không sử dụng huyết thanh kháng dại sau khi đã tiêm vắc xin dại mũi đầu tiên (N0) được 7 ngày.
2. Đối với người đã tiêm dự phòng đủ liều trước phơi nhiễm hoặc sau phơi nhiễm ít nhất 3 mũi vắc xin dại công nghệ tế bào:
- Tiêm 2 mũi vào các ngày N0 – N3.
- Có thể tiêm đường bắp (0,5 ml/1 mũi) hoặc tiêm trong da (0,1 ml/1 mũi).
Có thể thấy, đối với người đã hoàn thành lịch tiêm dự phòng dại trước phơi nhiễm, sẽ sử dụng ít liều vắc xin điều trị dự phòng sau phơi nhiễm hơn và đặc biệt không cần sử dụng huyết thanh/globulin phòng bệnh dại, vừa tiết kiệm chi phí tiêm phòng, vừa giảm số lần tiêm và cảm giác đau khi tiêm.
Phòng ngừa bệnh dại chủ động
Phòng ngừa bệnh dại là trách nhiệm của mỗi cá nhân và cả cộng đồng. Các biện pháp sau đây cần được thực hiện đồng bộ:
Tiêm vắc xin phòng dại cho người (Dự phòng trước phơi nhiễm – PrEP): Chủ động tạo miễn dịch đặc hiệu với virus dại bằng cách tiêm vắc xin phòng dại đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế. Đây là biện pháp chủ động, hiệu quả, đơn giản và tiết kiệm nhất trong việc bảo vệ sức khỏe con người trước nguy cơ lây nhiễm bệnh và tử vong do bệnh dại. Lịch tiêm PrEP thường gồm 3 mũi vào các ngày N0, N7, N21 hoặc N28. Việc tiêm PrEP đặc biệt quan trọng với những người có nguy cơ cao như bác sĩ thú y, nhân viên kiểm lâm, người làm việc trong phòng thí nghiệm virus dại, hoặc những người thường xuyên tiếp xúc với động vật.
Tiêm phòng đầy đủ cho chó mèo nuôi: Tiêm phòng đầy đủ cho chó mèo nuôi trong nhà và chủ động tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến nghị của Tổ chức Thú y Thế giới (OIE) nhằm ngăn chặn sự lây lan của bệnh dại, bảo vệ sức khỏe của vật nuôi và cả cộng đồng. Đây là biện pháp cốt lõi để loại trừ bệnh dại tại nguồn.
Quản lý vật nuôi chặt chẽ: Hạn chế việc thả rông chó, mèo và chú ý đeo rọ mõm cẩn thận cho vật nuôi khi ra đường. Việc này giúp hạn chế nguy cơ lây nhiễm thông qua vết cắn của các loài vật khác và ngăn ngừa tình trạng vật nuôi tấn công người khác.
Tránh tiếp xúc nguy hiểm: Tránh đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo hoặc các động vật khác, đặc biệt là những con có dấu hiệu lạ, hung dữ hoặc đang bị ốm.
Báo cáo động vật nghi dại: Nếu phát hiện động vật nghi ngờ mắc bệnh dại, cần báo cáo ngay với cơ quan thú y địa phương để có biện pháp xử lý con vật và ổ dại kịp thời, tránh lây lan trong cộng đồng.
Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tuyên truyền giáo dục sức khỏe, cập nhật và cung cấp thông tin cần thiết cùng những hướng dẫn khoa học về cách phòng chống bệnh dại cho mọi người dân.
Dự phòng dại trước phơi nhiểm vừa mang lại hiệu quả bảo vệ cao, vừa mang lại hiệu quả kinh tế tối ưu.
Những hiểu lầm thường gặp về chó cắn và bệnh dại
Có nhiều hiểu lầm phổ biến khiến người dân chủ quan trước nguy cơ bệnh dại, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
“Chó nhà cắn không sao đâu vì nó sạch”
Đây là hiểu lầm nguy hiểm nhất. Chó nhà, dù được chăm sóc sạch sẽ, vẫn có thể nhiễm virus dại nếu chúng tiếp xúc với động vật mắc dại (ví dụ: đánh nhau với chó hoang, bắt chuột, chim mang mầm bệnh). Virus dại không liên quan đến vấn đề vệ sinh mà là do lây truyền từ động vật mắc bệnh.
“Chó đã tiêm phòng thì không thể lây dại”
Việc tiêm phòng vắc xin dại cho chó là rất quan trọng nhưng không phải là tuyệt đối 100%. Hiệu quả bảo vệ của vắc xin phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
- Tiêm đủ liều và đúng lịch: Chó phải được tiêm đủ số mũi vắc xin theo khuyến cáo và tiêm nhắc lại hàng năm.
- Chất lượng vắc xin: Vắc xin phải đảm bảo chất lượng và được bảo quản đúng cách.
- Hệ miễn dịch của chó: Một số trường hợp chó có hệ miễn dịch yếu có thể không tạo đủ kháng thể.
- Thời gian tiêm: Miễn dịch không có ngay sau khi tiêm mà cần thời gian để cơ thể tạo kháng thể. Nếu chó bị cắn ngay sau khi tiêm, vẫn có nguy cơ mắc bệnh.
Do đó, ngay cả khi chó đã tiêm phòng, vẫn cần thận trọng và theo dõi kỹ lưỡng nếu bị chúng cắn.
“Chỉ cần theo dõi chó 10 ngày, nếu không chết thì an toàn”
Quy tắc 10 ngày theo dõi chó có giá trị trong việc đánh giá nguy cơ, nhưng không phải là tuyệt đối cho mọi trường hợp.
- Nếu chó vẫn khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi, nguy cơ lây nhiễm virus dại cho người là rất thấp. Tuy nhiên, nếu vết cắn sâu, nhiều vết, hoặc ở vị trí nguy hiểm, các chuyên gia y tế vẫn khuyến cáo nên tiêm phòng dự phòng.
- Thời gian ủ bệnh của virus dại ở chó có thể kéo dài, đôi khi vượt quá 10 ngày trước khi các triệu chứng rõ rệt xuất hiện. Hơn nữa, virus dại có thể tồn tại trong nước bọt của chó ủ bệnh vài ngày trước khi chó biểu hiện triệu chứng lâm sàng.
“Bệnh dại có thể chữa được bằng thuốc nam/phương pháp dân gian”
Hoàn toàn không có bằng chứng khoa học nào cho thấy các bài thuốc nam, phương pháp dân gian có thể chữa được bệnh dại. Bệnh dại là bệnh không có thuốc chữa khi đã phát triệu chứng. Cách duy nhất để phòng bệnh là tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại kịp thời sau khi phơi nhiễm. Việc tin tưởng vào các phương pháp không khoa học có thể trì hoãn việc điều trị y tế, dẫn đến tử vong.
Kết luận
Thắc mắc “Chó cắn có sao không?” đã được giải đáp một cách rõ ràng. Hoàn toàn trái ngược với những ý kiến cho rằng chỉ có chó hoang mới có thể gây ra bệnh dại, chó nhà nuôi hoàn toàn có thể mắc bệnh dại và lây truyền dại cho con người thông qua các vết cắn/cào hoặc liếm lên niêm mạc. Thậm chí, chó nhà nuôi còn được xác định là nguyên nhân trung gian hàng đầu gây ra bệnh dại ở người hàng năm trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng bởi sự chủ quan khi tiếp xúc với vật nuôi và thiếu kiến thức dự phòng bệnh dại của người nuôi. Để bảo vệ bản thân và gia đình, hãy luôn ghi nhớ tầm quan trọng của việc tiêm phòng đầy đủ cho cả người và vật nuôi, cùng với việc xử lý vết thương đúng cách và kịp thời tìm đến cơ sở y tế khi cần thiết. Việc cập nhật kiến thức và hành động có trách nhiệm là chìa khóa để kiểm soát và tiến tới loại bỏ căn bệnh nguy hiểm này. Để tìm hiểu thêm về cách chăm sóc vật nuôi và các vấn đề sức khỏe khác, hãy truy cập Mochi Cat.
Thời gian ủ bệnh dại ở cả động vật và người đều có thể lên đến nhiều năm mới phát bệnh và tử vong, do đó cần chủ động tiêm ngừa vắc xin phòng dại càng sớm càng tốt.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 22, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
