Chó bị ngứa gãi chảy máu là một tình trạng da liễu phổ biến, gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của thú cưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiện tượng này thường là dấu hiệu của các vấn đề tiềm ẩn như ký sinh trùng, dị ứng môi trường hoặc thức ăn, hay nhiễm trùng da do vi khuẩn hoặc nấm. Việc gãi quá mức không chỉ làm tổn thương da, gây chảy máu mà còn mở đường cho các nhiễm trùng thứ phát, khiến tình trạng bệnh trở nên phức tạp và khó chữa trị hơn. Chủ nuôi cần trang bị kiến thức vững chắc để nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp, mang lại cuộc sống thoải mái cho người bạn bốn chân của mình.
Tại sao chó bị ngứa gãi chảy máu? Các nguyên nhân chính
Tình trạng chó bị ngứa gãi chảy máu là một trong những vấn đề da liễu hàng đầu mà chó cưng thường gặp phải. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này, từ những tác nhân bên ngoài đến các yếu tố bên trong cơ thể, đòi hỏi sự quan sát kỹ lưỡng và chẩn đoán chính xác từ bác sĩ thú y.
Dị ứng (Viêm da dị ứng)
Dị ứng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng ngứa ngáy dữ dội ở chó, thường được gọi là viêm da dị ứng. Khi chó tiếp xúc với các chất gây dị ứng (dị nguyên), hệ miễn dịch của chúng phản ứng quá mức, dẫn đến viêm và ngứa.
- Dị ứng môi trường (Viêm da cơ địa): Đây là loại dị ứng phổ biến nhất, gây ra bởi các dị nguyên trong không khí như phấn hoa (từ cỏ, cây, hoa), bào tử nấm mốc, bụi nhà hoặc protein từ côn trùng. Các dị nguyên này có thể xâm nhập cơ thể qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với da. Phản ứng thường nặng hơn theo mùa hoặc khi chó tiếp xúc nhiều với môi trường có dị nguyên. Các giống chó như Pug, Golden Retriever, Labrador, Terrier và Bulldog thường có khuynh hướng di truyền mắc viêm da cơ địa.
- Dị ứng thức ăn: Một số chó có thể phản ứng với protein có trong thức ăn, phổ biến nhất là thịt bò, thịt gà, sữa, đậu nành hoặc lúa mì. Dị ứng thức ăn thường gây ngứa quanh năm, không theo mùa, và có thể kèm theo các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy hoặc nôn mửa.
- Viêm da tiếp xúc: Xảy ra khi da chó tiếp xúc trực tiếp với các chất gây kích ứng như hóa chất trong sản phẩm tẩy rửa, thảm, thuốc diệt côn trùng, hoặc một số loại cây. Vết ngứa thường xuất hiện ở những vùng da ít lông như bụng, nách, bẹn.
Khi chó bị dị ứng, chúng sẽ cảm thấy rất ngứa, dẫn đến hành vi gãi, liếm, cắn liên tục vào các vùng da bị ảnh hưởng. Nếu tình trạng này kéo dài, da sẽ bị tổn thương, đỏ tấy, viêm nhiễm, thậm chí chảy máu và hình thành các vết loét.
Ký sinh trùng
Ký sinh trùng là thủ phạm hàng đầu gây ra ngứa dữ dội và tổn thương da ở chó. Sự hiện diện của chúng trên da và lông chó không chỉ gây khó chịu mà còn dẫn đến các bệnh lý da nghiêm trọng.
- Bọ chét: Là loài ký sinh trùng phổ biến nhất, chúng hút máu vật chủ và tiết ra nước bọt chứa chất gây dị ứng. Chỉ cần một vết cắn của bọ chét cũng có thể gây phản ứng dị ứng nghiêm trọng ở những chó nhạy cảm, dẫn đến viêm da dị ứng bọ chét (FAD). Vùng ngứa thường tập trung ở gốc đuôi, háng và bụng.
- Ve: Ve bám vào da chó để hút máu, gây ngứa và viêm tại chỗ cắn. Ve còn có thể truyền nhiều bệnh nguy hiểm như bệnh Lyme, sốt Rocky Mountain hoặc bệnh Ehrlichia, khiến sức khỏe chó suy yếu đáng kể.
- Ghẻ: Ghẻ là do các loại ve cực nhỏ gây ra, sống ký sinh trong hoặc trên da chó.
- Ghẻ Sarcoptes (ghẻ cái): Gây ngứa dữ dội, không ngừng, thường bắt đầu ở tai, khuỷu chân, háng và sau đó lan ra toàn thân. Bệnh rất dễ lây và có thể lây sang người.
- Ghẻ Demodex (ghẻ rụng lông): Ve Demodex thường sống tự nhiên trên da chó với số lượng nhỏ. Khi hệ miễn dịch suy yếu, chúng sẽ phát triển quá mức, gây rụng lông từng vùng, đỏ da nhưng thường ít ngứa hơn ghẻ Sarcoptes.
- Ghẻ tai: Do ve Otodectes cynotis gây ra, làm chó ngứa tai dữ dội, lắc đầu liên tục, và có thể xuất hiện dịch tai màu nâu đen như bã cà phê.
Chó bị ngứa gãi chảy máu
Nhiễm trùng da
Khi da chó bị tổn thương do gãi hoặc liếm liên tục, hàng rào bảo vệ da bị phá vỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm xâm nhập, gây nhiễm trùng thứ phát.
- Nhiễm khuẩn (Pyoderma): Là tình trạng da bị nhiễm trùng bởi vi khuẩn, thường là Staphylococcus pseudintermedius. Biểu hiện là các nốt đỏ, mụn mủ, vảy, đóng vảy, và thường có mùi hôi. Pyoderma có thể là nhiễm trùng nông (trên bề mặt) hoặc sâu (ảnh hưởng đến các lớp da sâu hơn và nang lông).
- Nấm men (Malassezia dermatitis): Do nấm Malassezia pachydermatis phát triển quá mức trên da, đặc biệt ở những vùng ẩm ướt như kẽ chân, tai, nách, bẹn. Dấu hiệu bao gồm da đỏ, ngứa, có mùi hôi khó chịu, da dày lên và chuyển màu sẫm.
- Nấm da (Ringworm): Gây ra bởi các loại nấm Microsporum hoặc Trichophyton. Biểu hiện là các mảng rụng lông hình tròn, có vảy ở rìa và thường ngứa. Nấm da cũng dễ lây lan sang các vật nuôi khác và con người.
Các nguyên nhân ít phổ biến khác
Ngoài những nguyên nhân chính trên, chó bị ngứa gãi chảy máu còn có thể do một số yếu tố khác:
- Da khô: Thời tiết hanh khô, tắm quá nhiều hoặc sử dụng dầu gội không phù hợp có thể làm mất đi lớp dầu tự nhiên trên da, gây khô da và ngứa. Các giống chó lông ngắn hoặc chó lớn tuổi thường dễ bị khô da hơn.
- Rối loạn nội tiết tố: Các bệnh như suy giáp (Hypothyroidism) hoặc hội chứng Cushing (Hyperadrenocorticism) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe da và lông, gây rụng lông, da mỏng manh, nhiễm trùng da thứ phát và ngứa.
- Căng thẳng và lo âu: Một số chó có thể liếm hoặc gãi một cách ám ảnh khi bị căng thẳng, buồn chán hoặc lo âu, dẫn đến các tổn thương da tự gây ra (Psychogenic Alopecia).
Dấu hiệu nhận biết bệnh khi chó bị ngứa gãi chảy máu
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu khi chó bị ngứa gãi chảy máu là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời. Chủ nuôi cần quan sát kỹ hành vi và tình trạng da của thú cưng.
Hành vi của chó
- Gãi, liếm, cắn liên tục: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Chó sẽ dùng chân gãi, dùng miệng liếm hoặc cắn vào các vùng da bị ngứa một cách không ngừng nghỉ, đôi khi đến mức tự gây thương tích. Hành vi này có thể trở nên ám ảnh, khiến chó bỏ ăn, ngủ kém.
- Chà xát cơ thể: Chó có thể chà xát cơ thể vào thảm, đồ nội thất hoặc tường để giảm ngứa.
- Lắc đầu hoặc cọ tai: Nếu ngứa ở tai, chó sẽ lắc đầu liên tục, cọ tai vào đồ vật hoặc dùng chân gãi tai.
- Thở hổn hển không rõ nguyên nhân: Một số trường hợp ngứa dữ dội có thể khiến chó cảm thấy rất khó chịu, dẫn đến thở hổn hển hoặc có dấu hiệu căng thẳng.
Chó bị ngứa gãi chảy máu
Thay đổi trên da và lông
- Da mẩn đỏ, sưng tấy: Vùng da bị ngứa và viêm sẽ chuyển sang màu đỏ, có thể sưng nhẹ và nóng khi chạm vào.
- Nổi mụn mủ, vảy, đóng vảy: Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng thứ phát. Các mụn nhỏ chứa mủ có thể xuất hiện, sau đó vỡ ra và tạo thành lớp vảy hoặc đóng vảy cứng.
- Chảy máu và loét da: Do gãi quá mạnh và liên tục, da có thể bị trầy xước, chảy máu. Các vết thương hở này nếu không được vệ sinh sẽ dễ bị nhiễm trùng và hình thành các vết loét.
- Rụng lông từng vùng hoặc lan rộng: Vùng da bị tổn thương do gãi nhiều sẽ dẫn đến rụng lông. Trong trường hợp nặng, chó có thể bị mất gần như toàn bộ bộ lông ở các khu vực ảnh hưởng.
- Lông xơ xác, mất độ bóng: Lông có thể trở nên khô, xơ, thiếu sức sống do chó liên tục liếm hoặc do tình trạng da không khỏe mạnh.
- Da dày sừng và đổi màu (Hyperpigmentation): Nếu tình trạng viêm da mãn tính kéo dài, da ở vùng bị ảnh hưởng sẽ dày lên, sần sùi và chuyển sang màu sẫm hơn (đen hoặc nâu).
- Có mùi hôi: Nhiễm trùng da do vi khuẩn hoặc nấm men thường đi kèm với mùi hôi khó chịu từ da.
Các dấu hiệu khác
- Viêm tai: Dị ứng thường đi kèm với viêm tai mãn tính, với các biểu hiện như đỏ tai, tiết dịch tai bất thường (dịch vàng, nâu hoặc đen), có mùi hôi và chó liên tục lắc đầu, gãi tai.
- Viêm tuyến hậu môn: Một số trường hợp dị ứng cũng có thể gây viêm hoặc tắc tuyến hậu môn, khiến chó có hành vi lê mông xuống đất (scooting).
- Thay đổi khẩu vị hoặc trạng thái tinh thần: Chó có thể trở nên biếng ăn, lờ đờ, cáu kỉnh hoặc bồn chồn do sự khó chịu từ ngứa ngáy.
Việc kết hợp quan sát các dấu hiệu này sẽ giúp chủ nuôi đưa ra nhận định ban đầu và tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ thú y để chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
Hướng dẫn điều trị chó bị ngứa gãi chảy máu hiệu quả
Việc điều trị tình trạng chó bị ngứa gãi chảy máu đòi hỏi một phương pháp tiếp cận toàn diện, không chỉ giảm nhẹ triệu chứng mà còn phải giải quyết tận gốc nguyên nhân gây bệnh. Tùy thuộc vào chẩn đoán của bác sĩ thú y, liệu trình điều trị có thể bao gồm nhiều bước khác nhau.
Chẩn đoán chính xác nguyên nhân
Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong điều trị là xác định chính xác nguyên nhân gây ngứa. Bác sĩ thú y sẽ tiến hành:
- Khám lâm sàng: Kiểm tra toàn diện da, lông, tai và các vùng bị ảnh hưởng.
- Xét nghiệm da: Lấy mẫu cạo da (skin scraping) để tìm kiếm ký sinh trùng như ve ghẻ, hoặc lấy mẫu lông để kiểm tra nấm.
- Xét nghiệm tế bào học: Lấy mẫu từ các vết loét, mụn mủ để tìm vi khuẩn hoặc nấm men.
- Nuôi cấy và kháng sinh đồ: Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm khuẩn nặng, mẫu da có thể được nuôi cấy để xác định loại vi khuẩn và chọn kháng sinh phù hợp.
- Kiểm tra dị ứng:
- Thử nghiệm chế độ ăn loại trừ: Áp dụng chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt với các nguồn protein và carbohydrate mới lạ hoặc đã thủy phân để chẩn đoán dị ứng thức ăn.
- Xét nghiệm dị ứng trong máu hoặc nội bì: Để xác định các dị nguyên môi trường cụ thể.
Điều trị triệu chứng và giảm ngứa
Khi chó bị ngứa gãi chảy máu, mục tiêu đầu tiên là làm dịu cơn ngứa để ngăn chặn việc tự gây tổn thương thêm.
- Thuốc kháng histamin: Được sử dụng cho các trường hợp ngứa nhẹ đến trung bình, đặc biệt khi ngứa do dị ứng môi trường. Tuy nhiên, hiệu quả có thể khác nhau ở từng cá thể chó và thường không có tác dụng đáng kể với các trường hợp nặng. Các loại phổ biến bao gồm Diphenhydramine hoặc Cetirizine. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ thú y về liều lượng và loại phù hợp.
- Bổ sung axit béo Omega-3 và Omega-6: Các axit béo thiết yếu này, đặc biệt là Omega-3 (EPA và DHA) có tính chất chống viêm tự nhiên, giúp cải thiện sức khỏe da, giảm khô da và hỗ trợ làm dịu các phản ứng viêm. Chúng thường được kết hợp với các loại thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị.
- Dầu gội và sữa tắm chuyên dụng: Sử dụng dầu gội có chứa thuốc (ví dụ: chứa chlorhexidine cho nhiễm khuẩn, miconazole cho nấm, hoặc lưu huỳnh/axit salicylic cho ghẻ) giúp làm sạch da, loại bỏ vảy, giảm ngứa và tiêu diệt tác nhân gây bệnh trên bề mặt. Tắm thường xuyên (2-3 lần/tuần) với sản phẩm phù hợp là rất quan trọng.
- Thuốc xịt, kem bôi tại chỗ: Các sản phẩm này có thể chứa corticosteroid liều thấp, kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm, giúp giảm viêm và ngứa cục bộ.
Chó bị ngứa gãi chảy máu
Điều trị theo nguyên nhân
Sau khi xác định được nguyên nhân, bác sĩ thú y sẽ đưa ra phác đồ điều trị đặc hiệu.
- Ký sinh trùng:
- Bọ chét và ve: Sử dụng các sản phẩm diệt bọ chét và ve hiệu quả (thuốc nhỏ gáy, viên uống, vòng cổ) theo chỉ định của bác sĩ. Điều trị môi trường sống cũng rất quan trọng.
- Ghẻ: Thuốc diệt ghẻ chuyên dụng (ví dụ: Ivermectin, Milbemycin, Sarolaner, Fluralaner) dưới dạng uống hoặc tiêm, cần tuân thủ phác đồ để tiêu diệt hết ve ghẻ.
- Nhiễm trùng da:
- Nhiễm khuẩn: Sử dụng kháng sinh đường uống (ví dụ: Cephalexin, Amoxicillin-Clavulanate) hoặc kháng sinh tại chỗ (kem, thuốc mỡ) tùy thuộc vào mức độ và loại vi khuẩn.
- Nấm men và nấm da: Thuốc kháng nấm đường uống (ví dụ: Ketoconazole, Itraconazole) hoặc thuốc bôi tại chỗ.
Các liệu pháp chuyên sâu
Trong các trường hợp mãn tính hoặc nặng, bác sĩ thú y có thể đề xuất các liệu pháp chuyên sâu hơn.
- Liệu pháp miễn dịch (Allergen-Specific Immunotherapy – ASIT): Đây là phương pháp điều trị duy nhất có khả năng “chữa khỏi” hoặc làm giảm đáng kể dị ứng môi trường. Sau khi xác định được các dị nguyên gây dị ứng thông qua xét nghiệm, một lượng nhỏ huyết thanh chứa các dị nguyên đó sẽ được tiêm định kỳ (ban đầu thường xuyên, sau đó giảm dần) vào cơ thể chó. Mục tiêu là giúp hệ miễn dịch của chó dần chấp nhận và giảm phản ứng với các dị nguyên này. Liệu pháp ASIT thường cần thời gian dài (vài tháng đến vài năm) để đạt hiệu quả, nhưng lại có ít tác dụng phụ và an toàn cho việc sử dụng lâu dài.
- Liệu pháp ức chế miễn dịch:
- Corticosteroid: Các loại thuốc như Prednisone hoặc Dexamethasone (corticosteroid) là thuốc chống viêm mạnh, giảm ngứa và dị ứng rất nhanh. Chúng có thể được dùng dưới dạng uống, tiêm hoặc bôi tại chỗ. Tuy nhiên, việc sử dụng steroid lâu dài hoặc liều cao có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng như tăng cân, khát nước và tiểu tiện nhiều, rụng lông, mỏng da, tăng nguy cơ nhiễm trùng, và các bệnh về gan, thận, tiểu đường. Do đó, cần được sử dụng thận trọng dưới sự giám sát của bác sĩ thú y.
- Cyclosporine: Là một loại thuốc ức chế miễn dịch, có hiệu quả trong việc kiểm soát viêm da dị ứng ở chó, đặc biệt khi steroid không phù hợp hoặc gây quá nhiều tác dụng phụ. Thuốc thường được dùng một lần mỗi ngày trong khoảng 4-8 tuần đầu tiên, sau đó có thể giảm liều dần. Cyclosporine có thể gây ra một số tác dụng phụ về tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy, và chi phí điều trị thường khá cao.
- Thuốc mới hơn (Apoquel, Cytopoint):
- Apoquel (Oclacitinib): Là một chất ức chế Janus kinase (JAK inhibitor) chọn lọc, tác động trực tiếp vào con đường truyền tín hiệu gây ngứa và viêm. Thuốc có tác dụng nhanh chóng trong việc giảm ngứa do dị ứng và có ít tác dụng phụ hơn steroid khi sử dụng lâu dài.
- Cytopoint (Lokivetmab): Là một kháng thể đơn dòng (monoclonal antibody) được thiết kế để nhắm mục tiêu và trung hòa interleukin-31 (IL-31), một cytokine đóng vai trò quan trọng trong việc gây ngứa ở chó. Cytopoint được tiêm dưới da mỗi 4-8 tuần, có tác dụng giảm ngứa kéo dài và rất ít tác dụng phụ. Đây là lựa chọn tốt cho những chó không thể dùng thuốc uống hoặc cần kiểm soát ngứa lâu dài.
Chó bị ngứa gãi chảy máu
Chăm sóc hỗ trợ và phòng ngừa
Ngoài điều trị y tế, việc chăm sóc hỗ trợ tại nhà và các biện pháp phòng ngừa đóng vai trò quan trọng.
- Vệ sinh môi trường sống: Giữ cho chuồng trại, khu vực sinh hoạt của chó luôn sạch sẽ, khô thoáng. Hút bụi thường xuyên, giặt giũ chăn đệm của chó bằng nước nóng để loại bỏ bụi bẩn, phấn hoa và ký sinh trùng.
- Chăm sóc lông và da định kỳ: Chải lông thường xuyên giúp loại bỏ lông chết, bụi bẩn và kiểm tra da chó. Cắt tỉa lông gọn gàng, đặc biệt ở những vùng dễ bị ẩm ướt như kẽ chân, tai.
- Kiểm soát ký sinh trùng: Áp dụng chương trình phòng ngừa bọ chét và ve quanh năm theo khuyến nghị của bác sĩ thú y.
- Chế độ dinh dưỡng cân bằng: Cung cấp thức ăn chất lượng cao, dễ tiêu hóa. Nếu chó bị dị ứng thức ăn, tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn kiêng hoặc thức ăn thủy phân. Tham khảo ý kiến Mochi Cat để lựa chọn sản phẩm phù hợp.
- Quản lý căng thẳng: Đảm bảo chó có đủ không gian vận động, được tương tác và chơi đùa để giảm căng thẳng và lo âu.
Chó bị ngứa gãi chảy máu
Khi nào cần đưa chó đến bác sĩ thú y?
Ngay khi bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của tình trạng chó bị ngứa gãi chảy máu, việc thăm khám thú y là điều cần thiết. Tuy nhiên, có những trường hợp đặc biệt cần được cấp cứu hoặc khám ngay lập tức:
- Ngứa dữ dội và không ngừng: Khi chó gãi đến mức tự gây thương tích, không ăn, không ngủ được.
- Vết thương nhiễm trùng nặng: Các vết loét có mủ, mùi hôi, sưng tấy, hoặc lan rộng.
- Chó có dấu hiệu toàn thân: Sốt, lờ đờ, chán ăn, nôn mửa, tiêu chảy kèm theo các triệu chứng da liễu.
- Rụng lông lan rộng và nhanh chóng.
- Các phương pháp điều trị tại nhà không hiệu quả sau vài ngày.
Đừng chần chừ khi chó cưng của bạn có những biểu hiện bất thường về da. Việc thăm khám bác sĩ thú y càng sớm càng tốt sẽ giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân, đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, đảm bảo sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho thú cưng của bạn.
Tình trạng chó bị ngứa gãi chảy máu là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự kiên nhẫn và phương pháp điều trị đúng đắn từ chủ nuôi. Việc hiểu rõ các nguyên nhân, nhận biết sớm dấu hiệu và tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của bác sĩ thú y là chìa khóa để kiểm soát và chữa khỏi bệnh. Đừng chủ quan trước bất kỳ biểu hiện ngứa ngáy nào của chó, hãy luôn ưu tiên việc thăm khám chuyên nghiệp và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để đảm bảo người bạn bốn chân của bạn luôn khỏe mạnh và hạnh phúc.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 25, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
