Chào mừng bạn đến với thế giới của những chú chó Pug đáng yêu! Với khuôn mặt nhăn đặc trưng, đôi mắt to tròn long lanh và tính cách lanh lợi, Pug đã chiếm trọn trái tim của hàng triệu người yêu thú cưng trên khắp thế giới. Để đảm bảo người bạn bốn chân này luôn khỏe mạnh và hạnh phúc, việc nắm vững cách nuôi dạy chó Pug toàn diện là vô cùng quan trọng. Bài viết này của Mochi Cat sẽ cung cấp cho bạn mọi kiến thức cần thiết, từ nguồn gốc, đặc điểm, chế độ dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe đến phương pháp huấn luyện hiệu quả, giúp bạn trở thành một người chủ tuyệt vời cho chú Pug của mình.
Nguồn Gốc và Lịch Sử Thú Vị Của Chó Pug
Pug là một trong những giống chó cổ xưa nhất, với lịch sử tồn tại kéo dài hơn 2.000 năm, bắt nguồn từ Trung Quốc vào khoảng năm 400 TCN. Giống chó nhỏ nhắn nhưng rắn rỏi này ban đầu được nuôi dưỡng độc quyền trong các gia đình hoàng gia Trung Quốc, nơi chúng được coi là báu vật và được đối xử với sự tôn kính đặc biệt. Chỉ có các hoàng đế, gia đình hoàng tộc và một số ít thành viên của giới quý tộc mới được phép sở hữu chó Pug. Chúng thường sống trong những điều kiện xa hoa, đôi khi có cả vệ sĩ riêng. Nếp nhăn trên trán của Pug được coi là dấu hiệu may mắn, vì chúng thường tạo thành hình giống chữ “hoàng tử” (王子) trong tiếng Trung Quốc.
Vào thế kỷ 16, chó Pug lần đầu tiên được du nhập vào châu Âu thông qua các thương nhân Hà Lan và Bồ Đào Nha. Ngay lập tức, chúng trở thành biểu tượng của sự sang trọng và được giới quý tộc châu Âu vô cùng yêu thích. Nữ hoàng Victoria của Anh là một trong những người chủ nổi tiếng của Pug, và tình yêu của bà dành cho giống chó này đã góp phần làm tăng sự phổ biến của chúng. Một câu chuyện nổi tiếng khác kể về việc một chú Pug tên Pompey đã cứu mạng Hoàng tử William của Orange (Hà Lan) vào năm 1572 bằng cách sủa báo động khi quân đội Tây Ban Nha tấn công. Nhờ hành động dũng cảm này, Pug đã trở thành linh vật chính thức của Hoàng gia Hà Lan.
Năm 1885, chó Pug chính thức được Liên đoàn Chó Mỹ (AKC) công nhận là một giống chó riêng biệt. Kể từ đó đến nay, với vẻ ngoài độc đáo và tính cách đáng yêu, Pug vẫn luôn giữ vững vị trí là một trong những giống chó cảnh được ưa chuộng nhất trên toàn thế giới. Tên gọi “Pug” được cho là xuất phát từ tiếng Latin “pugnus”, có nghĩa là “nắm tay”, ám chỉ khuôn mặt tròn trĩnh, nhăn nheo của chúng giống như một bàn tay đang nắm chặt. Ngoài ra, chúng còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Chinese Pug, Dutch Bulldog, Dutch Mastiff, hay Mini Mastiff. Việc hiểu rõ nguồn gốc lịch sử này giúp chúng ta thêm trân trọng và biết cách chăm sóc những người bạn đặc biệt này.
Đặc Điểm Nhận Dạng Nổi Bật Của Chó Pug
Chó Pug sở hữu một bộ đặc điểm ngoại hình không thể nhầm lẫn, khiến chúng trở nên độc đáo và dễ thương trong mắt những người yêu chó. Việc nắm rõ các đặc điểm này sẽ giúp bạn nhận diện một chú Pug thuần chủng và khỏe mạnh, từ đó có cách nuôi dạy chó Pug phù hợp nhất.
Ngoại hình Tổng Thể
Pug có thân hình nhỏ gọn nhưng rất cơ bắp và rắn chắc, tạo nên vẻ ngoài vuông vắn, mạnh mẽ đáng ngạc nhiên. Vai thường rộng hơn hông, tạo dáng vẻ cân đối. Bốn chân to mập mạp, vững chãi, góp phần tạo nên sự lém lỉnh và đáng yêu. Lông của Pug dày nhưng rất ngắn, mềm mượt và ít rụng theo mùa, không xơ cứng. Màu lông chính của chúng là nâu vàng nhạt (fawn) và đen tuyền. Những chú Pug màu nâu vàng nhạt thường có phần tai và mặt màu đen, tạo nên sự tương phản nổi bật. Pug đen tuyền thì có màu đen đồng nhất từ đầu đến đuôi.
Chó Pug với khuôn mặt nhăn đặc trưng
Đặc điểm Đầu và Mặt
Đầu của Pug tròn và lớn so với cơ thể, với hộp sọ tương đối phẳng. Đặc điểm nổi bật nhất chính là khuôn mặt có nhiều nếp nhăn sâu, đặc biệt là ở phần trán và quanh mắt, tạo nên biểu cảm “lo âu” hoặc “nghiêm nghị” đặc trưng. Da mặt của chúng có xu hướng hơi chảy xệ, làm tăng thêm sự độc đáo.
Mắt Pug to tròn, long lanh, thường có màu đen hoặc nâu sẫm, hơi lồi. Tuy nhiên, đặc điểm này cũng khiến chúng dễ bị tổn thương mắt. Mõm Pug rất ngắn, hơi bè, và mũi tẹt, là đặc điểm của các giống chó mặt phẳng (brachycephalic). Hàm hơi trề, lưỡi thường có màu hồng. Tai của Pug nhỏ, mỏng và thường cụp về phía trước, sát vào má, có hình dạng như một bông hồng nhỏ hoặc hình cúc áo.
Hai màu sắc lông chính của chó Pug: nâu vàng và đen tuyền
Kích thước và Tuổi thọ
Khi trưởng thành, chó Pug thường có chiều cao từ 25cm đến 40cm (tính từ chân đến vai) và cân nặng từ 6kg đến 8.5kg. Đây là kích thước lý tưởng cho một chú chó cảnh sống trong căn hộ hoặc những không gian nhỏ. Tuổi thọ trung bình của Pug dao động từ 13 đến 15 năm, với chế độ chăm sóc và dinh dưỡng tốt, chúng hoàn toàn có thể sống lâu hơn. Đuôi của Pug ngắn, thường cuộn tròn chặt trên lưng, tạo thành một hoặc hai vòng xoắn đáng yêu. Đuôi cuộn kép được đánh giá cao hơn trong tiêu chuẩn giống. Tất cả những đặc điểm này không chỉ tạo nên vẻ ngoài độc đáo mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cách nuôi dạy chó Pug và chăm sóc sức khỏe của chúng.
Lý Do Nên Chọn Nuôi Chó Pug: Người Bạn Bốn Chân Tuyệt Vời
Việc chọn nuôi một chú chó đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về tính cách, nhu cầu chăm sóc và môi trường sống. Chó Pug nổi tiếng với những phẩm chất tuyệt vời, khiến chúng trở thành lựa chọn lý tưởng cho nhiều gia đình. Hiểu được những ưu điểm này sẽ giúp bạn có cách nuôi dạy chó Pug tốt nhất và tận hưởng trọn vẹn niềm vui khi có chúng bên cạnh.
Tính Cách Đáng Yêu và Trung Thành
Pug là giống chó sống rất tình cảm, cực kỳ quấn chủ và nổi bật với lòng trung thành tuyệt đối. Chúng sống để yêu và để được yêu lại. Pug không chỉ là thú cưng mà còn là một thành viên thực thụ trong gia đình, luôn muốn được ở bên chủ nhân. Kích thước nhỏ gọn giúp chúng dễ dàng ôm ấp, vuốt ve. Mặc dù rất thích được nuông chiều, nhưng Pug cũng có thể rất háu ăn, một đặc điểm cần được kiểm soát để tránh béo phì. Sự trung thành và tình cảm của Pug khiến chúng trở thành người bạn đồng hành lý tưởng cho mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người cao tuổi.
Biểu Cảm Khuôn Mặt Độc Đáo
Khuôn mặt của chó Pug nổi danh là biểu cảm nhất trong số các giống chó. Khi còn nhỏ, khuôn mặt Pug có vẻ hơi nghiêm túc, đôi khi mang nét buồn rầu, nhưng lại rất hiếu động và tò mò. Khi lớn hơn, chúng thể hiện nhiều cảm xúc vui buồn, ngạc nhiên, thậm chí là “giả vờ” tủi thân một cách rõ rệt qua những nếp nhăn và đôi mắt. Những biểu cảm “thật như người” này thường khiến người đối diện bật cười và tan chảy, tạo nên sự gắn kết đặc biệt với chủ nhân.
Biểu cảm đa dạng của chó Pug
Thông Minh và Nhanh Nhẹn
Mặc dù có vẻ ngoài lười biếng, chó Pug trưởng thành khá thông minh và nhanh nhẹn. Chúng có thể nhận biết và ghi nhớ nhiều mệnh lệnh, chơi đùa với trẻ em một cách nhẹ nhàng và đôi khi còn thể hiện khả năng nhận biết nguy hiểm để bảo vệ chủ nhân. Trí thông minh này giúp chúng dễ dàng tiếp thu các bài huấn luyện cơ bản, làm cho việc nuôi dạy chó Pug trở nên thú vị hơn.
Dễ Dạy Bảo và Thân Thiện
Pug nổi tiếng là dễ dạy bảo. Chúng có khả năng nhận thức nhanh và ghi nhớ những điều chủ dạy, chẳng hạn như đi vệ sinh đúng chỗ, ăn ngủ đúng nơi. Mặc dù đôi khi chúng có thể khá nghịch ngợm hoặc bướng bỉnh nếu không được huấn luyện đúng cách, nhưng nhìn chung, Pug là giống chó rất ngoan. Tính cách hiền lành, thân thiện giúp Pug hòa đồng với mọi người, kể cả trẻ nhỏ và các vật nuôi khác trong nhà, không hung dữ như một số giống chó khác. Sự hòa nhã này làm cho chúng trở thành thành viên lý tưởng cho các gia đình có trẻ nhỏ hoặc nhiều thú cưng.
Chó Pug nhanh nhẹn và thông minh
Phù Hợp Với Môi Trường Sống Đa Dạng
Với kích thước nhỏ và nhu cầu vận động vừa phải, Pug rất phù hợp để sống trong căn hộ hoặc những ngôi nhà có không gian nhỏ. Chúng không đòi hỏi sân vườn rộng lớn hay những buổi đi dạo quá dài. Chỉ cần những buổi đi bộ ngắn hàng ngày và các trò chơi trong nhà là đủ để chúng duy trì sức khỏe. Đặc điểm này khiến Pug trở thành lựa chọn phổ biến cho những người sống ở thành phố hoặc những người không có nhiều thời gian cho việc vận động cường độ cao. Việc hiểu rõ những lợi ích này sẽ tạo tiền đề vững chắc cho cách nuôi dạy chó Pug thành công và hạnh phúc.
Cách Nuôi Dạy Chó Pug: Chế Độ Dinh Dưỡng Khoa Học
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò cốt yếu trong việc đảm bảo sức khỏe và tuổi thọ cho chó Pug. Với bản tính ham ăn và dễ béo phì, việc xây dựng một khẩu phần ăn cân đối, khoa học là điều kiện tiên quyết trong cách nuôi dạy chó Pug hiệu quả.
Những Thực Phẩm Nên Cho Chó Pug Ăn
Pug là loài chó rất ham ăn, đặc biệt là thịt và các loại tinh bột như cơm, cháo, hoặc bánh. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải kiểm soát khẩu phần ăn chặt chẽ để tránh tình trạng béo phì. Bạn có thể lựa chọn các loại thức ăn chế biến sẵn dành riêng cho từng giống chó hoặc tự chuẩn bị bữa ăn tại nhà. Khẩu phần ăn của chó Pug cần cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng sau:
- Chất Đạm (20-25%): Protein là nền tảng cho sự phát triển cơ bắp và chức năng cơ thể. Các nguồn đạm tốt bao gồm thịt lợn nạc, thịt bò, thịt gà (bỏ xương), cá (loại bỏ xương nhỏ), trứng luộc, và nội tạng (tim, gan) với lượng vừa phải. Đảm bảo thịt được nấu chín kỹ để loại bỏ vi khuẩn.
- Chất Béo (10-15%): Chất béo cung cấp năng lượng và giúp hấp thụ vitamin tan trong dầu. Bổ sung dầu cá (giàu Omega-3), mỡ gà luộc (lượng nhỏ), hoặc dầu thực vật (như dầu ô liu, dầu hạt cải) vào khẩu phần ăn. Tránh các loại mỡ động vật quá nhiều như mỡ lợn vì chúng có thể gây khó tiêu hoặc tăng cân.
- Tinh Bột và Chất Xơ: Tinh bột cung cấp năng lượng ổn định, trong khi chất xơ hỗ trợ hệ tiêu hóa. Các loại rau xanh (bông cải xanh, rau cải), cà rốt, khoai lang, khoai tây, bí xanh, bí đỏ nên được thái nhỏ, hấp chín hoặc luộc mềm rồi trộn lẫn vào cơm và thức ăn. Rau củ quả cũng bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết.
- Vitamin và Khoáng Chất: Đảm bảo Pug được cung cấp đủ vitamin và khoáng chất thông qua chế độ ăn đa dạng hoặc các viên bổ sung chuyên dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y. Canxi và phốt pho là cần thiết cho xương khớp chắc khỏe, đặc biệt quan trọng trong cách nuôi dạy chó Pug con.
- Nước: Luôn đảm bảo Pug có đủ nước sạch để uống. Đặt bát nước ở nơi dễ tiếp cận và thay nước thường xuyên.
Chó Pug ăn đúng cách để tránh béo phì
Những Thực Phẩm Không Nên Cho Chó Pug Ăn
Để duy trì sức khỏe cho chó Pug, có một số thực phẩm cần tuyệt đối tránh xa:
- Xương các loại: Khác với nhiều giống chó khác, chó Pug có cấu tạo hàm, cơ và cổ họng không thích hợp để tiêu hóa các loại xương như xương cá, xương gà, hoặc xương lợn. Xương có thể làm rách, thủng khoang miệng, thực quản, hoặc gây tắc nghẽn đường ruột, rất nguy hiểm cho Pug.
- Thức ăn quá nhiều chất béo, cay, mặn: Tránh cho Pug ăn quá nhiều thịt mỡ, da động vật, hoặc các món ăn được chế biến nhiều gia vị, cay nóng, mặn. Những thực phẩm này có thể gây béo phì, rối loạn tiêu hóa, hoặc các bệnh về thận.
- Thức ăn ôi thiu: Tuyệt đối không cho Pug ăn thức ăn ôi thiu hoặc đã để lâu, chúng có thể gây ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy, hoặc các bệnh đường ruột nghiêm trọng.
- Chocolate, cafein: Chocolate chứa theobromine, một chất độc hại đối với chó, có thể gây nôn mửa, tiêu chảy, run rẩy, co giật và thậm chí tử vong.
- Nho và nho khô: Dù chỉ một lượng nhỏ cũng có thể gây suy thận cấp tính ở chó.
- Hành tây, tỏi, hẹ: Các loại củ này chứa thiosulphate, có thể gây phá hủy hồng cầu và dẫn đến thiếu máu ở chó.
- Xylitol: Đây là một chất tạo ngọt nhân tạo thường có trong kẹo cao su, kẹo bạc hà, kem đánh răng. Xylitol cực độc với chó, gây hạ đường huyết nghiêm trọng và tổn thương gan.
- Bơ: Chứa persin, một chất có thể gây nôn mửa và tiêu chảy ở một số loài động vật, bao gồm cả chó.
- Rượu và đồ uống có cồn: Ngay cả một lượng nhỏ cũng có thể gây ngộ độc nghiêm trọng, hôn mê và tử vong.
Các Giai Đoạn Nuôi Dưỡng Đặc Biệt
Cách nuôi dạy chó Pug về dinh dưỡng cần thay đổi theo từng giai đoạn phát triển:
Pug con (Sau cai sữa đến 2 tháng tuổi)
Trong giai đoạn này, hệ tiêu hóa của Pug con còn non yếu và chưa hoàn thiện. Bạn nên băm nhỏ nhuyễn các loại thịt, cá, rau củ rồi nấu thành cháo hoặc xay nhuyễn để dễ tiêu hóa. Chia thành 5 bữa ăn mỗi ngày, mỗi bữa cách nhau khoảng 2-3 tiếng. Đảm bảo thức ăn mềm, dễ nuốt và dễ hấp thụ. Sữa dành cho chó con cũng là một nguồn dinh dưỡng tốt.
Pug con (Từ 2 đến 4 tháng tuổi)
Khi Pug đạt 2-4 tháng tuổi, hệ tiêu hóa đã dần hoàn thiện hơn. Bạn có thể bắt đầu tăng dần độ thô của thức ăn, chuyển sang thức ăn hạt ngâm mềm hoặc cháo đặc hơn. Số bữa ăn giảm xuống 4 bữa mỗi ngày.
Pug con (Từ 4 đến 6 tháng tuổi)
Ở độ tuổi này, Pug đã lớn hơn và có thể ăn thức ăn hạt khô dành cho chó con hoặc cơm mềm trộn thịt băm, rau củ thái hạt lựu. Số bữa ăn giảm xuống 3 bữa mỗi ngày.
Pug trưởng thành (Từ 6 tháng tuổi trở lên)
Khi Pug đã trên 6 tháng tuổi và bước vào giai đoạn trưởng thành, hệ tiêu hóa đã khá hoàn thiện. Bạn chỉ cần cho cún ăn 2 bữa chính mỗi ngày. Lượng thức ăn sẽ tăng dần và phụ thuộc vào cân nặng, mức độ hoạt động của Pug để bổ sung cân đối. Luôn theo dõi cân nặng của chúng để điều chỉnh khẩu phần ăn, tránh béo phì. Cân nặng lý tưởng giúp Pug khỏe mạnh và năng động hơn.
Nuôi dưỡng chó Pug đúng cách theo từng giai đoạn
Chăm Sóc Sức Khỏe Toàn Diện cho Chó Pug
Chó Pug có sức khỏe khá tốt nhưng lại dễ mắc một số bệnh do đặc điểm cấu tạo cơ thể và lối sống. Việc chăm sóc sức khỏe đúng cách là một phần không thể thiếu trong cách nuôi dạy chó Pug để đảm bảo chúng luôn khỏe mạnh và hạnh phúc.
Vận Động Hợp Lý
Pug nổi tiếng là giống chó lười vận động và ham ăn, dẫn đến nguy cơ béo phì rất cao. Tuy nhiên, chúng vẫn cần được vận động đều đặn để duy trì cân nặng khỏe mạnh và tăng cường sự nhanh nhẹn. Nên dắt chó Pug đi dạo từ 15 đến 30 phút mỗi ngày, lý tưởng nhất là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Tránh cho chúng vận động mạnh dưới trời nắng nóng hoặc quá lạnh, vì điều này có thể gây nguy hiểm cho hệ hô hấp của chúng.
Cho Pug chơi các trò chơi đuổi bắt bóng hoặc kéo co nhẹ nhàng trong nhà hoặc sân vườn cũng là cách tốt để đốt cháy calo. Đối với Pug con, việc hòa nhập xã hội sớm thông qua các buổi đi dạo hoặc gặp gỡ các chú chó khác giúp chúng giữ được tính cách hướng ngoại, thân thiện và hòa thuận với các vật nuôi khác.
Môi Trường Sống Lý Tưởng
Chó Pug thích nghi tốt với môi trường sống trong nhà, dù là căn hộ hay nhà riêng. Tuy nhiên, chúng cần một không gian đủ rộng để có thể đi lại, chơi đùa. Bạn có thể làm chuồng riêng cho Pug, nhưng hãy đảm bảo chuồng luôn sạch sẽ và thoáng mát. Pug cũng rất thích được ở gần chủ, nên việc cho chúng ngủ cùng hoặc gần giường của bạn là điều chúng rất yêu thích.
Kiểm Soát Nhiệt Độ Môi Trường
Một trong những lưu ý quan trọng nhất trong cách nuôi dạy chó Pug là khả năng chịu nhiệt độ kém của chúng. Với đặc điểm mõm ngắn (mặt phẳng), Pug không thể điều hòa thân nhiệt hiệu quả thông qua việc thở hổn hển như các giống chó khác. Chúng không thể sống được ở nơi có nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh. Môi trường lý tưởng cho Pug là điều kiện thời tiết ôn hòa, nhiệt độ ổn định.
- Mùa hè: Tránh tuyệt đối cho Pug ra ngoài trời nắng nóng, đặc biệt là vào giữa trưa. Nếu bắt buộc phải ra ngoài, hãy đảm bảo chúng được đi trong bóng râm và mang đủ nước uống. Trong nhà, nên giữ nhiệt độ mát mẻ bằng điều hòa hoặc quạt.
- Mùa đông: Khi trời lạnh, cần mặc áo ấm cho Pug để giữ nhiệt, đặc biệt là khi ra ngoài. Tránh để chúng nằm ở nơi có gió lùa hoặc nhiệt độ quá thấp.
Vệ Sinh Cá Nhân Định Kỳ
Bộ lông ngắn, mịn và bóng của chó Pug tương đối dễ chăm sóc nhưng vẫn cần được vệ sinh đều đặn để giữ gìn sức khỏe làn da.
- Chải lông: Chải lông hàng tuần bằng bàn chải mềm hoặc găng tay chuyên dụng để loại bỏ lông rụng, bụi bẩn và kích thích lưu thông máu dưới da. Pug ít rụng lông quanh năm nhưng sẽ rụng nhiều hơn vào mùa thay lông.
- Vệ sinh nếp nhăn: Đây là điểm cực kỳ quan trọng đối với Pug. Các nếp nhăn sâu trên mặt là nơi tích tụ bụi bẩn, thức ăn thừa, và độ ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển, gây viêm da, nhiễm trùng. Hàng ngày hoặc cách ngày, sử dụng bông gòn ẩm hoặc khăn mềm tẩm dung dịch vệ sinh chuyên dụng (an toàn cho chó) để lau sạch nhẹ nhàng các kẽ nếp nhăn. Sau đó, lau khô hoàn toàn để tránh ẩm ướt.
- Vệ sinh tai: Kiểm tra và vệ sinh tai Pug hàng tuần bằng dung dịch vệ sinh tai chuyên dụng. Lau sạch ráy tai và bụi bẩn để tránh viêm tai.
- Chăm sóc móng: Móng chân của Pug cần được cắt tỉa thường xuyên (khoảng 2-4 tuần/lần). Móng quá dài không chỉ gây khó chịu cho chúng khi đi lại mà còn có thể ảnh hưởng đến cấu trúc xương bàn chân.
- Vệ sinh răng miệng: Đánh răng cho Pug 2-3 lần mỗi tuần bằng kem đánh răng và bàn chải chuyên dụng cho chó để ngăn ngừa mảng bám, cao răng và các bệnh về nướu. Ngoài ra, có thể bổ sung các loại đồ chơi gặm sạch răng hoặc xương gặm chuyên dụng.
Vệ sinh chó Pug sạch sẽ để phòng tránh bệnh tật
Tắm Rửa Đúng Cách
Thường xuyên tắm rửa cho Pug khoảng 1-2 lần mỗi tháng hoặc khi chúng bị bẩn. Sử dụng dầu gội chuyên dụng cho chó để tránh kích ứng da. Sau khi tắm, cần lau khô thật kỹ và sấy ấm lông (đặc biệt là các nếp gấp da) để tránh nhiễm lạnh hoặc tạo môi trường ẩm ướt cho vi khuẩn phát triển. Pug con không cần tắm quá thường xuyên, trừ khi chúng nghịch bẩn.
Chăm Sóc Trong Giai Đoạn Mang Thai
Thời gian mang thai của chó Pug trung bình là 9 tuần (khoảng 63 ngày). Trong giai đoạn này, cần đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng, bổ sung thêm lượng khẩu phần ăn với thức ăn giàu protein, vitamin và khoáng chất theo lời khuyên của bác sĩ thú y. Tránh làm cho chó mẹ bị stress hoặc hoạt động quá mạnh, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Cần có một nơi yên tĩnh, ấm áp và thoải mái cho chó mẹ chuẩn bị sinh nở. Việc theo dõi sức khỏe và có sự hỗ trợ của bác sĩ thú y trong suốt quá trình mang thai và sinh nở là cực kỳ quan trọng. Đây là một phần quan trọng trong cách nuôi dạy chó Pug sinh sản.
Các Vấn Đề Sức Khỏe Thường Gặp Ở Chó Pug và Cách Phòng Tránh
Do đặc điểm cấu tạo cơ thể độc đáo, chó Pug có xu hướng mắc một số bệnh di truyền và bệnh liên quan đến hình thái. Nắm vững các vấn đề này là chìa khóa để có cách nuôi dạy chó Pug phòng ngừa và xử lý kịp thời, giúp chúng có một cuộc sống khỏe mạnh.
1. Hội Chứng Đường Hô Hấp Brachycephalic (BOAS)
Đây là vấn đề sức khỏe phổ biến và nghiêm trọng nhất ở Pug do cấu tạo mõm ngắn, mặt phẳng. Các đặc điểm bao gồm lỗ mũi hẹp, vòm miệng mềm kéo dài, khí quản hẹp và túi thanh quản bị lộn ra ngoài.
- Triệu chứng: Thở khò khè, ngáy to, thở hổn hển quá mức, khụt khịt, nôn oẹ, sặc, khó thở khi vận động hoặc trong môi trường nóng. Trong trường hợp nặng có thể ngất xỉu hoặc suy hô hấp.
- Phòng tránh & Quản lý:
- Giữ Pug ở nơi mát mẻ, tránh nóng bức, vận động vừa phải.
- Duy trì cân nặng lý tưởng để giảm áp lực lên đường hô hấp.
- Sử dụng dây dắt ngực thay vì vòng cổ để tránh áp lực lên khí quản.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y về phẫu thuật BOAS nếu các triệu chứng nghiêm trọng.
2. Các Vấn Đề Về Mắt
Mắt to, lồi và thiếu xương bảo vệ trên mắt khiến Pug rất dễ bị tổn thương.
- Loét giác mạc: Tổn thương do va đập, cọ xát. Biểu hiện là mắt đỏ, chảy nước mắt, nheo mắt, có thể có chấm trắng trên giác mạc.
- Khô mắt (KCS – Keratoconjunctivitis Sicca): Tuyến lệ không sản xuất đủ nước mắt. Biểu hiện là mắt khô, đỏ, có dịch nhầy đặc, đục.
- Entropion: Mi mắt cuộn vào trong, lông mi cọ vào giác mạc gây kích ứng và loét.
- Viêm giác mạc sắc tố (Pigmentary Keratitis): Sự lắng đọng sắc tố đen trên giác mạc, gây giảm thị lực.
- Phòng tránh & Quản lý:
- Vệ sinh mắt hàng ngày bằng nước muối sinh lý chuyên dụng, lau sạch dịch ghèn.
- Tránh để Pug tiếp xúc với vật sắc nhọn, cành cây, bụi bẩn.
- Thăm khám thú y định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về mắt và có liệu trình điều trị phù hợp (thuốc nhỏ mắt, phẫu thuật).
3. Vấn Đề Về Da
Các nếp nhăn trên mặt và cơ thể là nơi lý tưởng cho vi khuẩn và nấm phát triển.
- Viêm da kẽ nếp nhăn (Skin Fold Dermatitis): Gây mẩn đỏ, ngứa ngáy, mùi hôi, rụng lông.
- Dị ứng: Có thể dị ứng với thức ăn, phấn hoa, bọ chét.
- Phòng tránh & Quản lý:
- Vệ sinh kỹ các nếp nhăn hàng ngày, giữ khô thoáng.
- Sử dụng sữa tắm chuyên dụng, có tính kháng khuẩn.
- Phát hiện và loại bỏ tác nhân gây dị ứng.
4. Vấn Đề Răng Miệng
Cấu trúc hàm đặc biệt của Pug khiến chúng dễ bị tích tụ mảng bám và cao răng.
- Bệnh nha chu: Gây viêm nướu, hôi miệng, rụng răng.
- Phòng tránh: Đánh răng thường xuyên, sử dụng đồ chơi gặm nhai làm sạch răng.
5. Các Bệnh Khác
- Trật khớp xương bánh chè (Luxating Patella): Xương bánh chè bị trượt ra khỏi rãnh khớp, gây khập khiễng, đau đớn.
- Loạn sản xương hông (Hip Dysplasia): Tuy ít phổ biến hơn các giống lớn, nhưng Pug vẫn có thể mắc.
- Viêm não Pug (Pug Dog Encephalitis – PDE): Một bệnh viêm não tự miễn hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, thường gây co giật, mất phối hợp và tử vong.
- Béo phì: Do ham ăn và ít vận động, Pug rất dễ béo phì, dẫn đến nhiều bệnh lý khác như tiểu đường, bệnh tim mạch, viêm khớp.
Phòng ngừa Tổng Quát và Nhận Biết Dấu Hiệu Bệnh:
Để có cách nuôi dạy chó Pug tốt nhất, việc chủ động phòng ngừa là cần thiết:
- Thăm khám thú y định kỳ: Ít nhất 1-2 lần/năm để kiểm tra sức khỏe tổng thể và tiêm phòng nhắc lại.
- Quan sát hành vi: Chú ý bất kỳ thay đổi nào trong hành vi, thói quen ăn uống, đi vệ sinh, mức độ hoạt động.
- Kiểm tra cơ thể: Thường xuyên kiểm tra da, lông, tai, mắt, răng miệng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
- Cân nặng hợp lý: Điều chỉnh khẩu phần ăn và chế độ vận động để duy trì cân nặng khỏe mạnh.
Lịch Trình Tiêm Phòng và Tẩy Giun Cho Chó Pug
Việc tiêm phòng đầy đủ và tẩy giun định kỳ là nền tảng trong cách nuôi dạy chó Pug khỏe mạnh, giúp bảo vệ chúng khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và ký sinh trùng.
Tiêm Phòng Vắc-xin Cho Chó Pug
Vắc-xin được sản xuất để bảo vệ chó Pug khỏi các bệnh truyền nhiễm có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng của chúng. Mặc dù chó mẹ có thể truyền kháng thể cho chó con qua sữa non trong 48 giờ đầu sau sinh, nhưng khả năng bảo vệ này sẽ giảm dần theo thời gian. Do đó, việc tiêm phòng là bắt buộc.
Dưới đây là lịch trình tiêm vắc-xin cơ bản dành cho chó Pug được khuyến nghị bởi các bác sĩ thú y trên toàn cầu (theo lovespugs.com và các khuyến nghị chung):
- 5 tuần tuổi: Mũi 1 vắc-xin Parvovirus (hoặc mũi 1 trong vắc-xin tổng hợp 5 hoặc 7 bệnh).
- 6-8 tuần tuổi: Mũi 1 vắc-xin tổng hợp (5 hoặc 7 bệnh). Vắc-xin 5 bệnh thường bao gồm: Care (Distemper), Parvovirus, Viêm gan truyền nhiễm (Hepatitis), Ho cũi chó (Adenovirus), Leptospirosis. Vắc-xin 7 bệnh có thêm Coronavirus và Cúm chó. Tên viết tắt có thể là DHPP, DA2PPC, DAPP.
- 9-12 tuần tuổi: Mũi 2 vắc-xin tổng hợp (nhắc lại mũi 1).
- 12-16 tuần tuổi: Mũi 3 vắc-xin tổng hợp (nhắc lại mũi 2).
- Từ 12 tuần tuổi trở lên: Tiêm vắc-xin bệnh dại (mũi 1). Vắc-xin dại thường tiêm độc lập hoặc kết hợp trong vắc-xin tổng hợp 7 bệnh.
- Hàng năm: Tiêm nhắc lại tất cả các mũi vắc-xin tổng hợp và vắc-xin dại.
Lưu ý quan trọng:
- Trước khi tiêm phòng, Pug cần phải hoàn toàn khỏe mạnh.
- Không nên tắm cho Pug trong vòng 1 tuần sau khi tiêm.
- Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để có lịch tiêm phòng chính xác và phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của chú Pug của bạn.
Chăm sóc tiêm phòng đầy đủ cho chó Pug
Lịch Tẩy Giun Định Kỳ Cho Chó Pug
Giun sán là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe của Pug, đặc biệt là chó con, có thể gây suy dinh dưỡng, chậm lớn, tiêu chảy, thậm chí tử vong.
- Pug con (2-8 tuần tuổi): Tẩy giun lần đầu tiên vào khoảng 2-3 tuần tuổi. Sau đó, tẩy giun mỗi 2 tuần một lần cho đến khi được 8 tuần tuổi.
- Pug con (Trên 2 tháng tuổi): Tẩy giun mỗi tháng một lần cho đến khi đạt 6 tháng tuổi.
- Pug trưởng thành (Trên 6 tháng tuổi): Tẩy giun định kỳ 3-4 tháng một lần, hoặc theo chỉ định của bác sĩ thú y dựa trên môi trường sống và nguy cơ phơi nhiễm.
Lời khuyên:
- Sử dụng thuốc tẩy giun theo đúng liều lượng chỉ định của bác sĩ thú y.
- Thuốc tẩy giun có nhiều dạng (viên nén, siro). Chọn loại phù hợp với Pug của bạn.
- Việc tẩy giun kết hợp với vệ sinh môi trường sống sạch sẽ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ tái nhiễm.
Việc tuân thủ nghiêm ngặt lịch tiêm phòng và tẩy giun là một phần không thể thiếu của cách nuôi dạy chó Pug có trách nhiệm, đảm bảo người bạn nhỏ này có một hệ miễn dịch khỏe mạnh và ít bị bệnh tật.
Huấn Luyện Chó Pug: Xây Dựng Thói Quen Tốt và Nâng Cao Khả Năng Vâng Lời
Chó Pug nổi tiếng là thông minh và có tính ham học hỏi, điều này làm cho việc huấn luyện chúng trở nên thú vị. Một phần quan trọng trong cách nuôi dạy chó Pug là bắt đầu huấn luyện từ sớm và áp dụng các phương pháp tích cực để xây dựng thói quen tốt và nâng cao khả năng vâng lời.
Nguyên Tắc Huấn Luyện Cơ Bản
- Bắt đầu sớm: Hãy bắt đầu huấn luyện ngay khi Pug còn nhỏ (khoảng 8 tuần tuổi) để chúng dễ tiếp thu và hình thành thói quen.
- Kiên nhẫn và nhất quán: Pug đôi khi có thể bướng bỉnh, vì vậy sự kiên nhẫn và nhất quán trong các buổi huấn luyện là chìa khóa. Mọi thành viên trong gia đình nên sử dụng cùng một mệnh lệnh và phương pháp.
- Khen thưởng tích cực: Pug rất nhạy cảm với âm điệu và cử chỉ. Hãy sử dụng lời khen ngợi, vuốt ve, và đặc biệt là đồ ăn vặt làm phần thưởng khi chúng làm đúng. Tránh la mắng hoặc trừng phạt thể xác, vì điều này có thể khiến chúng sợ hãi hoặc mất lòng tin.
- Ngắn gọn và vui vẻ: Các buổi huấn luyện nên ngắn gọn (khoảng 5-10 phút), vui vẻ và không gây áp lực. Điều này giúp Pug duy trì sự tập trung và thích thú.
Huấn Luyện Đi Vệ Sinh Đúng Chỗ
Đây là một trong những bài tập cơ bản và quan trọng nhất.
- Xây dựng lịch trình: Dắt Pug ra khu vực vệ sinh đã định (sân, ban công, khay vệ sinh) sau khi thức dậy, sau khi ăn, trước khi đi ngủ và cứ mỗi 2-3 tiếng một lần.
- Nhận biết dấu hiệu: Quan sát nếu Pug có biểu hiện như chạy loanh quanh, đánh hơi, sủa hoặc ngồi xổm, hãy nhanh chóng dắt chúng ra khu vực vệ sinh.
- Khen thưởng: Khi Pug đi vệ sinh đúng chỗ, hãy khen ngợi và thưởng ngay lập tức.
- Xử lý sai: Nếu Pug đi vệ sinh sai chỗ, không la mắng hay trừng phạt. Chỉ cần dọn dẹp sạch sẽ bằng dung dịch khử mùi để loại bỏ mùi hương, tránh Pug quay lại chỗ đó.
Huấn Luyện Không Cắn Phá Đồ Đạc
Chó Pug con rất thích gặm nhai, đặc biệt là khi chúng mọc răng.
- Cung cấp đồ chơi: Cung cấp nhiều loại đồ chơi gặm nhai an toàn và hấp dẫn để Pug tập trung gặm vào đó thay vì đồ đạc trong nhà.
- Mệnh lệnh “Không”: Mỗi khi thấy Pug cắn phá đồ đạc, hãy hô to và dứt khoát “Không!” hoặc “Nhả!”. Khi chúng ngừng, hãy khen và đưa đồ chơi của chúng cho chúng gặm.
- Sử dụng thuốc xịt chống cắn: Có thể xịt các loại thuốc xịt có vị đắng lên đồ đạc mà bạn không muốn Pug cắn.
Dạy chó Pug không cắn xé đồ đạc
Huấn Luyện Các Lệnh Cơ Bản
Với sự thông minh của mình, Pug có thể học các lệnh cơ bản rất nhanh.
1. Dạy Chó Pug Nhặt Đồ
- Bước 1: Cho Pug nhìn thấy món đồ chơi yêu thích của nó.
- Bước 2: Ném món đồ ra xa một đoạn ngắn và hô to “Đi lấy!” hoặc “Nhặt!”.
- Bước 3: Khuyến khích Pug chạy theo. Khi nó ngậm đồ chơi, hãy gọi nó quay lại bằng lệnh “Về đây!”.
- Bước 4: Khi nó mang đồ về, hãy khen ngợi và thưởng ngay lập tức. Lặp lại nhiều lần.
Dạy chó Pug nhặt đồ theo ý muốn
2. Huấn Luyện Chó Pug Bắt Tay
- Bước 1: Ngồi xổm trước mặt Pug, cầm một miếng đồ ăn vặt trong tay.
- Bước 2: Hô “Bắt tay!” và dùng tay kia nhẹ nhàng nhấc chân trước của Pug đặt lên tay bạn.
- Bước 3: Ngay lập tức thưởng đồ ăn và khen ngợi.
- Bước 4: Lặp lại hàng ngày. Dần dần, Pug sẽ tự động đưa chân lên khi bạn đưa tay ra và hô lệnh.
Huấn luyện chó Pug biết bắt tay
3. Các lệnh khác: “Ngồi”, “Nằm”, “Đứng yên”, “Lại đây”
Sử dụng phương pháp tương tự: Dùng đồ ăn để dẫn dụ, kết hợp với khẩu lệnh và hành động. Khi Pug thực hiện đúng, hãy khen thưởng ngay lập tức.
Xã Hội Hóa Sớm
Xã hội hóa là quá trình giúp chó Pug làm quen và thoải mái với nhiều người, vật nuôi, môi trường và âm thanh khác nhau.
- Tiếp xúc đa dạng: Cho Pug con gặp gỡ nhiều người (trẻ em, người lớn, người lạ), các chú chó đã được tiêm phòng và có tính cách hiền lành.
- Môi trường mới: Dắt Pug đi dạo ở nhiều nơi khác nhau (công viên, cửa hàng thú cưng, khu dân cư) để chúng quen với các cảnh vật, âm thanh.
- Học cách cư xử: Điều này giúp Pug phát triển thành một chú chó tự tin, thân thiện và ít có xu hướng sợ hãi hay hung hăng khi gặp tình huống mới.
Lưu ý khi huấn luyện chó Pug: tránh la mắng quá lớn
Lưu ý khi huấn luyện: Pug rất nhạy cảm với âm thanh lớn. Không nên la mắng hay quát nạt chúng quá gay gắt, vì điều này có thể làm chúng sợ hãi, lo lắng và khó hợp tác hơn. Hãy luôn giữ thái độ tích cực và vui vẻ trong quá trình huấn luyện.
Lưu Ý Khi Chọn Mua Chó Pug: Đảm Bảo Chất Lượng và Nguồn Gốc
Việc chọn mua một chú chó Pug khỏe mạnh, thuần chủng và có nguồn gốc rõ ràng là bước đầu tiên quan trọng trong cách nuôi dạy chó Pug thành công. Thị trường hiện nay có nhiều loại Pug với mức giá và chất lượng khác nhau, đòi hỏi bạn phải có kiến thức để đưa ra quyết định đúng đắn.
Tiêu Chí Chọn Chó Pug Khỏe Mạnh
Ngoài việc tuân thủ các tiêu chuẩn giống, một chú Pug khỏe mạnh cần thể hiện các dấu hiệu sau:
- Tình trạng sức khỏe chung:
- Mắt: Sáng, trong, không có ghèn, không đỏ. Mắt nên hơi lồi nhưng không quá mức.
- Mũi: Ẩm ướt, không chảy nước mũi hoặc có vảy khô.
- Tai: Sạch sẽ, không có mùi hôi, không có dấu hiệu viêm nhiễm (đỏ, sưng).
- Lông: Mượt mà, bóng bẩy, không có ve rận, bọ chét hoặc các dấu hiệu rụng lông bất thường, viêm da.
- Răng miệng: Nướu hồng hào, răng trắng sạch, không có mùi hôi.
- Hô hấp: Thở đều, không khò khè quá mức, không khó thở.
- Hành vi: Pug con phải lanh lợi, hoạt bát, tò mò, và thân thiện. Tránh chọn những chú chó quá nhút nhát, sợ sệt, hoặc ngược lại, quá hung dữ.
- Dáng đi: Đi lại vững vàng, không khập khiễng hay có dấu hiệu đau đớn ở chân.
Đặc Điểm Nhận Dạng Chó Pug Thuần Chủng
Để đảm bảo bạn đang chọn mua một chú Pug thuần chủng, hãy chú ý các đặc điểm theo tiêu chuẩn giống:
- Đầu: To và tròn trịa, tạo thành hình vòng cung dễ thấy. Phần mũi không bị gãy vát ngược lên trên quá nhiều. Trên mặt có nhiều nếp nhăn dãn dài, rãnh sâu, rõ ràng. Mắt to tròn, hơi lồi, màu đen. Mõm ngắn, mặt xệ, mũi tẹt đặc trưng.
- Thân: Vuông vắn, gân guốc chắc chắn, cơ bắp. Vai rộng hơn hông, chân to đều và thẳng.
- Cổ: To, ngắn, gần sát thân, khỏe mạnh.
- Lông: Ngắn, mượt, bóng, dày, không có đốm màu lạ. Da dày và đàn hồi.
- Đuôi: Cong tròn cuộn chặt trên phần lưng, thường tạo thành một hoặc hai vòng xoắn. Đuôi cuộn kép được đánh giá cao.
Yêu Cầu Giấy Tờ và Nguồn Gốc
- Giấy tờ sức khỏe: Yêu cầu bên bán cung cấp sổ theo dõi sức khỏe, lịch tiêm phòng và tẩy giun của Pug. Đảm bảo các mũi tiêm đã được thực hiện đầy đủ và đúng lịch.
- Nguồn gốc xuất xứ: Đối với Pug thuần chủng, nên yêu cầu giấy tờ chứng minh gia phả, chẳng hạn như giấy chứng nhận từ Hiệp hội những người nuôi chó Việt Nam (VKA) hoặc các tổ chức quốc tế uy tín (AKC, FCI) nếu là chó nhập khẩu. Giấy tờ này xác nhận độ thuần chủng và nguồn gốc.
- Chính sách bảo hành và hỗ trợ: Một nhà nhân giống hoặc cửa hàng uy tín sẽ có chính sách bảo hành về sức khỏe (ví dụ: bảo hành trong 7-14 ngày đầu về các bệnh truyền nhiễm) và sẵn sàng hỗ trợ bạn trong quá trình chăm sóc ban đầu.
- Nguồn mua uy tín:
- Nhà nhân giống chuyên nghiệp: Đây là lựa chọn tốt nhất để có một chú Pug thuần chủng, khỏe mạnh và được chăm sóc tốt. Họ thường có kiến thức chuyên sâu về giống chó, sức khỏe chó bố mẹ và chó con.
- Cửa hàng thú cưng uy tín: Chọn những cửa hàng có tiếng, có giấy phép kinh doanh, và đảm bảo nguồn gốc chó rõ ràng.
- Tránh mua ở các chợ chó không rõ nguồn gốc hoặc qua mạng không có thông tin xác thực: Những nơi này tiềm ẩn nguy cơ chó bị bệnh, chó lai hoặc bị đối xử không tốt.
Chó Pug Giá Bao Nhiêu?
Giá của chó Pug phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguồn gốc, độ thuần chủng, giấy tờ, tuổi tác, màu sắc và uy tín của nơi bán.
- Chó Pug nhân giống tại Việt Nam (không giấy tờ): Thường có giá từ 6 triệu đến 8 triệu đồng. Loại này thường được nhân giống bởi các hộ gia đình nhỏ lẻ, không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hoặc gia phả, nhưng vẫn có thể được chăm sóc cẩn thận và tiêm phòng đầy đủ.
- Chó Pug nhân giống tại Việt Nam (có giấy tờ VKA): Có giá từ 9 triệu đến 12 triệu đồng. Những chú Pug này có đầy đủ giấy tờ kiểm chứng, xác nhận gia phả được công nhận bởi VKA, đảm bảo sức khỏe, nguồn gốc và độ thuần chủng.
- Chó Pug nhập khẩu từ Châu Âu/Thái Lan: Giá dao động từ 20 triệu đến 50 triệu đồng, tùy thuộc vào điều kiện về nguồn gốc, độ thuần chủng, giấy tờ kiểm định sức khỏe, phả hệ, và uy tín của nhà nhân giống. Chó nhập khẩu thường có chất lượng cao hơn về gen và ngoại hình theo tiêu chuẩn quốc tế.
Việc đầu tư tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi mua sẽ giúp bạn tìm được một người bạn Pug đồng hành khỏe mạnh, đúng giống và mang lại niềm vui lâu dài.
Hình Ảnh Chó Pug Đáng Yêu
Để củng cố thêm những thông tin về cách nuôi dạy chó Pug và các đặc điểm độc đáo của chúng, hãy cùng chiêm ngưỡng những hình ảnh đáng yêu của giống chó này. Mỗi bức ảnh là một minh chứng cho vẻ đẹp và sự đáng yêu mà Pug mang lại, từ khuôn mặt nhăn đặc trưng đến biểu cảm tinh nghịch, lanh lợi.
Chó Pug với ánh mắt ngây thơ và nếp nhăn đáng yêu
Pug con đang nghịch ngợm trên thảm
Chó Pug với biểu cảm trầm tư và đáng yêu
Chó Pug nằm thư giãn sau một buổi chơi đùa
Góc nghiêng đáng yêu của một chú Pug
Chó Pug con đang tò mò khám phá thế giới
Cặp đôi chó Pug tình cảm bên nhau
Những hình ảnh này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp bạn hình dung rõ hơn về vẻ đẹp và sự độc đáo của giống chó Pug, từ đó có thêm động lực để áp dụng cách nuôi dạy chó Pug một cách tận tâm và khoa học.
Pug thực sự là một giống chó đặc biệt, không chỉ bởi vẻ ngoài độc đáo mà còn bởi tính cách đáng yêu, trung thành và biểu cảm. Việc nắm vững cách nuôi dạy chó Pug toàn diện, từ chế độ dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe, đến các phương pháp huấn luyện cơ bản, sẽ giúp bạn xây dựng một mối quan hệ bền chặt và hạnh phúc với người bạn bốn chân này. Với sự kiên nhẫn, tình yêu thương và kiến thức đúng đắn, bạn sẽ có thể mang đến cho chú Pug của mình một cuộc sống khỏe mạnh và tràn đầy niềm vui.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 26, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
