Thế giới cá Koi luôn ẩn chứa một vẻ đẹp mê hoặc và sự đa dạng đến kinh ngạc, khiến bất kỳ ai đam mê thú cưng đều không khỏi trầm trồ. Từ những chú cá Koi ban đầu chỉ có hai màu cơ bản, qua hàng thế kỷ lai tạo và chọn lọc tỉ mỉ, đến nay đã có vô vàn các loại cá Koi với màu sắc, hoa văn và hình dáng độc đáo. Tuy nhiên, chính sự phong phú này cũng tạo nên một thách thức lớn cho những người mới bắt đầu hoặc thậm chí là những người chơi lâu năm trong việc phân biệt và gọi tên chính xác từng dòng. Bài viết này của mochicat.vn sẽ đưa bạn đi sâu vào thế giới đầy màu sắc của cá Koi Nhật Bản, cung cấp một hướng dẫn chi tiết từ A-Z để bạn có thể dễ dàng nhận diện, hiểu rõ đặc điểm và giá trị của từng loại, từ đó xây dựng một bộ sưu tập cá Koi ưng ý và chuyên nghiệp.
Nguồn Gốc và Ý Nghĩa của Cá Koi Nhật Bản
Cá Koi, hay Nishikigoi theo tiếng Nhật, là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng, kiên trì và sức mạnh. Nguồn gốc của chúng bắt nguồn từ cá chép thông thường (Magoi) ở khu vực Niigata, Nhật Bản, được lai tạo và chọn lọc từ hàng trăm năm trước để phát triển những mảng màu sắc rực rỡ và hoa văn độc đáo trên cơ thể. Ban đầu, việc nuôi Koi chỉ phổ biến trong giới quý tộc, nhưng theo thời gian, chúng đã trở thành thú chơi được yêu thích trên toàn thế giới. Mỗi loại cá Koi không chỉ mang một vẻ đẹp riêng mà còn kể một câu chuyện về nghệ thuật, văn hóa và triết lý sống của người Nhật, thể hiện sự tinh tế trong cách con người hòa mình vào thiên nhiên.
Phân Loại Cá Koi Theo Nhóm Chính
Trước khi đi sâu vào từng loại cụ thể, việc hiểu cách các loại cá Koi được nhóm lại có thể giúp bạn dễ dàng hình dung và phân biệt chúng hơn. Các nhà lai tạo Nhật Bản thường phân loại Koi dựa trên màu sắc chủ đạo và đặc điểm vảy. Dưới đây là một số nhóm chính phổ biến:
Gosanke: Bộ Ba Quyền Lực (Kohaku, Sanke, Showa)
Đây là ba dòng cá Koi được coi là “nền tảng” và có giá trị nhất trong thế giới Koi, nổi bật với sự kết hợp hài hòa của ba màu đỏ (Hi), trắng (Shiroji) và đen (Sumi).
Utsurimono và Bekko: Sự Đối Lập Đen Trắng
Hai nhóm này đặc trưng bởi sự tương phản giữa một màu nền (trắng, đỏ, vàng) và các mảng đen (Sumi).
Tancho: Biểu Tượng Quốc Gia
Dòng Koi độc đáo với một đốm đỏ duy nhất trên đầu, gợi nhớ đến lá cờ Mặt trời mọc của Nhật Bản.
Goromo và Goshiki: Vẻ Đẹp Pha Trộn
Những dòng Koi này là kết quả của sự lai tạo phức tạp, tạo ra các lớp màu sắc đa dạng và họa tiết tinh xảo.
Hikarimono: Ánh Kim Lấp Lánh
Các loại Koi trong nhóm này được yêu thích bởi lớp vảy hoặc da có ánh kim loại lấp lánh, mang lại vẻ sang trọng và nổi bật.
Doitsu và Kawarimono: Đa Dạng và Độc Đáo
Doitsu là những chú Koi da trơn, ít vảy. Kawarimono là nhóm “còn lại”, bao gồm những loại Koi không thuộc bất kỳ phân loại chính nào, thể hiện sự sáng tạo không ngừng trong nghệ thuật lai tạo.
Bây giờ, hãy cùng khám phá chi tiết từng loại cá Koi mà bạn có thể bắt gặp trong các hồ cá cảnh.
1. Kohaku – Nữ Hoàng Cá Koi với Sắc Đỏ Trắng Tinh Khôi
Kohaku được mệnh danh là “Nữ hoàng của các loại cá Koi” và là một trong những dòng cá cơ bản, quan trọng nhất trong thế giới Nishikigoi. Đặc trưng của Kohaku là sự kết hợp của hai màu sắc: nền trắng tinh khiết (Shiroji) và các mảng màu đỏ rực rỡ (Hi). Sự hài hòa giữa hai màu này là yếu tố quyết định vẻ đẹp và giá trị của một chú Kohaku.
Lịch sử và Đặc điểm nhận dạng cơ bản
Kohaku là một trong những dòng Koi đầu tiên được lai tạo thành công vào cuối thế kỷ 19 ở Nhật Bản. Một Kohaku lý tưởng phải có nền trắng như tuyết, không tì vết, và các mảng đỏ phải đậm, đều màu, có đường biên rõ nét (kiwa) và không bị lem ra vùng trắng. Các khoang đỏ thường chiếm khoảng 50-70% diện tích bề mặt da cá, được bố trí cân đối từ đầu đến đuôi.
Các biến thể Kohaku nổi bật và cách phân biệt
Dựa vào cách bố trí và số lượng hoa văn đỏ, Kohaku được phân loại thành nhiều biến thể:
Straight Hi Kohaku: Đặc trưng bởi một khoang đỏ lớn, liền mạch, kéo dài từ đầu đến đuôi cá, tạo thành một dải màu ấn tượng.
Nidan Kohaku: Trên thân cá có hai khoang đỏ riêng biệt, thường là một mảng ở phần đầu và một mảng ở phía sau.
Sandan Kohaku: Xuất hiện ba khoang đỏ tách rời nhau trên thân cá, tạo sự cân đối và nhịp điệu cho hoa văn.
Yondan Kohaku: Thân cá có bốn khoang đỏ được phân bố một cách đều đặn.
Godan Kohaku: Hiếm hơn, với năm khoang đỏ nhỏ, đôi khi trông giống những chùm nho hoặc cánh hoa anh đào.
Ginrin Kohaku: Đặc biệt với lớp vảy lấp lánh như kim tuyến, tạo hiệu ứng lấp lánh dưới ánh sáng, tăng thêm vẻ đẹp rực rỡ cho các đốm đỏ.
Omoyo Kohaku: Có những mảng đỏ lớn, liền khối, thường bao phủ một phần lớn cơ thể cá, tạo cảm giác mạnh mẽ và uy nghi.
Kanoko Kohaku: Các vùng đỏ trên thân cá không liền mạch mà xuất hiện dưới dạng các chấm nhỏ, lốm đốm, mang lại vẻ độc đáo.
Tancho Kohaku: Là loại Kohaku đặc biệt nhất, toàn thân cá màu trắng tinh khiết, chỉ có duy nhất một đốm đỏ hình tròn hoàn hảo trên đỉnh đầu, giống như quốc kỳ Nhật Bản. Đốm đỏ này phải tách biệt hoàn toàn với thân.
Inazuma Kohaku: Khoang đỏ chạy dài từ đầu đến đuôi nhưng không thẳng mà uốn lượn theo hình zig-zag như tia sét, tạo nên vẻ động và cuốn hút. Môi cá không có màu đỏ.
Kuchibeni-Kohaku: Có một chấm đỏ nhỏ xinh xắn ở chóp môi, giống như người con gái đánh son, tạo điểm nhấn dễ thương. Chấm đỏ này phải tách biệt rõ ràng với các mảng đỏ khác trên thân.
Doitsu Kohaku: Giống Kohaku nhưng không có vảy, da trơn láng hoặc chỉ có một hàng vảy lớn chạy dọc sống lưng, mang lại vẻ ngoài độc đáo và hiện đại.
Menkaburi-Kohaku: Toàn bộ phần đầu cá, bao gồm cả miệng, được phủ một mảng đỏ lớn, tạo cảm giác mạnh mẽ. Phần đỏ này thường tách biệt với thân cá hoặc chỉ dính liền một phần nhỏ.
Maruten Kohaku: Có một vết đỏ hình tròn rõ nét ở đầu (tương tự Tancho Kohaku), nhưng phần thân cá lại có thêm các khoang màu đỏ khác, có thể tách rời hoặc dính liền. Điểm mấu chốt là chấm đỏ ở đầu tuyệt đối không được dính liền với các khoang đỏ ở thân.
2. Taisho Sanke (Sanke) – Vẻ Đẹp Thanh Lịch của Đỏ, Trắng và Đen
Taisho Sanke, thường được gọi tắt là Sanke, là dòng cá Koi được lai tạo và phát triển từ Kohaku. Sanke giữ lại hai màu trắng (Shiroji) và đỏ (Hi) của Kohaku, nhưng được bổ sung thêm các đốm đen (Sumi) mềm mại, thanh lịch. Vẻ đẹp của Sanke nằm ở sự cân bằng tinh tế giữa ba màu sắc, tạo nên một bức tranh sống động nhưng không kém phần trang nhã.
Đặc điểm nhận dạng và phân biệt Sanke
Sanke có nền trắng chủ đạo, các mảng đỏ lớn và những đốm đen nhỏ hơn, được phân bố hài hòa. Một điểm đặc trưng quan trọng để phân biệt Sanke với Showa là Sanke không có Sumi (màu đen) trên đầu. Sumi trên Sanke thường xuất hiện trên phần thân, đặc biệt là ở phía trên đường bên (lateral line), và thường là những đốm nhỏ, rõ nét, không lan rộng như ở Showa.
Các dòng Sanke phổ biến
Tương tự Kohaku, Sanke cũng có nhiều biến thể dựa trên sự phân bố màu sắc và đặc điểm vảy:
Kuchibeni Sanke: Nổi bật với một chóp đỏ nhỏ ở miệng, kết hợp với các bệt màu đỏ, trắng, đen trên thân cá, tạo nên vẻ duyên dáng.
Aka Sanke: Có bệt đỏ kéo dài liên tục từ đầu đến đuôi cá, không bị ngắt quãng, tạo ấn tượng mạnh mẽ.
Subo Sumi-Sanke: Đặc trưng bởi các đốm đen được bao bọc hoàn toàn bởi nền trắng trên da cá, tạo sự tương phản rõ nét.
Maruten Sanke: Có chấm đỏ hình tròn tách biệt trên đầu (như Maruten Kohaku), nhưng thân cá lại có sự kết hợp của ba màu đỏ, đen và trắng, khác với Tancho Sanke chỉ có đen và trắng trên thân.
Doitsu Sanke: Là phiên bản Sanke da trơn hoặc có vảy rồng chạy dọc sống lưng, mang lại vẻ hiện đại và độc đáo.
Tancho Sanke: Đầu cá có một chấm tròn đỏ nằm chính giữa hai con mắt, phần thân cá có nền trắng điểm vài chấm đen. Khác với Tancho Kohaku, Tancho Sanke có thêm màu đen.
Ginrin Sanke: Có vảy lấp lánh như kim tuyến, tạo hiệu ứng ánh bạc hoặc ánh vàng trên nền ba màu sắc của Sanke.
3. Showa Sanshoku (Showa) – Sức Mạnh và Sự Bí Ẩn của Đen
Showa Sanshoku, hay Showa, là một trong “bộ ba Gosanke”, được phát triển dựa trên nền tảng của Kohaku nhưng mang trong mình vẻ đẹp mạnh mẽ và bí ẩn hơn. Showa khác biệt với Sanke và Kohaku ở chỗ màu đen (Sumi) chiếm phần lớn cơ thể, trở thành màu nền. Đặc biệt, màu đen này lan rộng cả lên phần đầu của cá, điều mà Sanke không có.
Nhận biết Showa: Điểm khác biệt mấu chốt
Điểm cốt lõi để phân biệt Showa với Sanke nằm ở màu đen:
Sumi trên đầu: Showa có các vết Sumi ngoằn ngoèo trên đầu (gọi là Hachiware hoặc Menware), trong khi Sanke thì không.
Sumi là màu nền: Ở Showa, Sumi thường là màu nền, với các mảng trắng và đỏ xuất hiện trên đó. Các vết Sumi lớn, rộng và có thể nằm dưới cơ quan đường bên. Ngược lại, Sanke có nền trắng, và Sumi là các đốm nhỏ rải rác.
Motoguro: Một con Showa đẹp thường có Motoguro, tức là bông đen trên khớp vây ngực và thân, chiếm khoảng 30% diện tích vây. Sanke cũng có thể có Teijima (Sumi đen tia), nhưng không bắt buộc như Motoguro ở Showa.
Các dòng Showa phổ biến
- Kindai Showa: Có nền trắng chiếm ưu thế hơn, làm cho các mảng đỏ và đen trở nên nổi bật hơn, tạo cảm giác thanh thoát.
- Hi Showa: Màu đỏ chiếm ưu thế, kết hợp với màu đen và trắng, tạo nên vẻ đẹp rực rỡ và mạnh mẽ.
- Modern Showa: Là những cá thể được lai tạo gần đây với kiểu hoa văn và màu sắc hiện đại hơn, thường có các mảng màu lớn và rõ nét.
- Ginrin Showa: Vảy cá có ánh kim lấp lánh, tăng thêm vẻ sang trọng và rực rỡ cho Showa.
- Doitsu Showa: Là Showa da trơn hoặc có hàng vảy dọc sống lưng, mang vẻ đẹp độc đáo và ít phổ biến.
4. Utsuri – Vẻ Đẹp Tương Phản Đầy Ấn Tượng
Cá Koi Utsuri thuộc dòng Utsurimono, có nghĩa là “phản chiếu” hoặc “tương phản”. Dòng này nổi bật với hai màu sắc tương phản rõ rệt: một màu nền chính và các mảng Sumi (đen) lớn, sắc nét. Utsuri là một dòng cá có lịch sử lâu đời và được đánh giá cao bởi vẻ đẹp mạnh mẽ, bí ẩn.
Các loại Utsuri chính
- Shiro Utsuri: Là dòng Utsuri phổ biến nhất, với nền trắng tinh khôi và các mảng đen sâu, đậm. Sự tương phản giữa trắng và đen tạo nên vẻ đẹp rất mạnh mẽ và rõ ràng. Một Shiro Utsuri đẹp phải có Sumi đen tuyền, không pha tạp, và nền trắng không tì vết.
- Hi Utsuri: Có nền đỏ tươi và các mảng đen mạnh mẽ. Màu đỏ và đen tạo nên sự kết hợp rực rỡ nhưng cũng đầy uy lực. Hi Utsuri lý tưởng có Sumi trải đều và cân đối trên nền đỏ.
- Ki Utsuri: Là dòng Utsuri hiếm nhất, với nền vàng rực rỡ và các mảng đen. Sự kết hợp giữa vàng và đen mang lại vẻ đẹp độc đáo, sang trọng.
Phân biệt Utsuri và Bekko
Mặc dù Bekko cũng có hai màu sắc tương phản tương tự, nhưng Utsuri khác biệt ở chỗ các mảng đen (Sumi) của chúng lớn hơn, thường xuất hiện ở cả đầu và thân cá, tạo thành các khối màu mạnh mẽ. Trong khi đó, Sumi của Bekko thường nhỏ hơn, là các đốm rải rác trên nền trắng, đỏ hoặc vàng. Utsuri cũng được đánh giá cao hơn về giá trị thẩm mỹ.
5. Bekko – Nét Duyên Dáng của Những Đốm Đen
Bekko là một dòng Koi có vẻ ngoài khá giống Utsuri nhưng lại mang nét thanh lịch và tinh tế riêng. Đặc trưng của Bekko là một màu nền đơn sắc (trắng, đỏ hoặc vàng) được điểm xuyết bởi các đốm đen (Sumi) nhỏ gọn và rõ nét.
Các loại Bekko cơ bản
- Shiro Bekko: Nền trắng tinh khiết với các đốm đen nhỏ, sắc nét. Vẻ đẹp của Shiro Bekko đến từ sự đơn giản và thanh lịch.
- Aka Bekko: Có nền đỏ tươi với các đốm đen. Màu đỏ rực rỡ kết hợp với những chấm đen tạo nên sự hài hòa đặc biệt.
- Ki Bekko: Nền vàng rực rỡ điểm các đốm đen. Đây là loại hiếm hơn và mang vẻ đẹp sang trọng.
Điểm khác biệt chính với Utsuri
Như đã đề cập, sự khác biệt lớn nhất giữa Bekko và Utsuri nằm ở hoa văn Sumi. Sumi trên Bekko thường là các đốm nhỏ, rải rác trên lưng và không xuất hiện trên đầu (hoặc rất ít và mờ nhạt). Trong khi đó, Sumi của Utsuri lớn hơn, mạnh mẽ hơn và thường kéo dài cả lên phần đầu cá, tạo thành các dải hoặc khối màu.
6. Asagi – Vẻ Đẹp Cổ Điển của Màu Xanh Indigo
Asagi là một trong những dòng Koi cổ điển nhất, có lịch sử lâu đời và được yêu thích bởi vẻ đẹp độc đáo, trầm lắng. Đặc tính nổi bật của Asagi là không có mảng đỏ (Hi) trên lưng. Lưng cá được bao phủ bởi một lớp vảy có màu xanh dương (indigo) với lớp da trắng xen giữa các vảy, tạo thành hiệu ứng lưới tinh xảo. Màu đỏ (Hi) chỉ xuất hiện ở bụng, má, gốc của vây ngực và vây lưng.
Đặc điểm nhận dạng Asagi
- Màu xanh Indigo trên lưng: Vảy màu xanh indigo xếp chồng lên nhau, tạo thành họa tiết hình lưới (fukurin) đẹp mắt. Da trắng giữa các vảy làm nổi bật hiệu ứng này.
- Hi ở phần dưới cơ thể: Màu đỏ rỉ sét (Aka) xuất hiện ở má, bụng và gốc các vây, được gọi là Motoaka. Motoaka là một yếu tố quan trọng để đánh giá vẻ đẹp của một Asagi.
- Đầu sạch: Đầu của Asagi thường có màu xanh nhạt hoặc trắng xanh, không có các mảng đỏ hay đen.
Các biến thể Asagi
- Konjo Asagi: Có màu xanh indigo rất đậm, gần như đen.
- Narumi Asagi: Màu xanh indigo vừa phải, tạo hiệu ứng lưới rõ nét nhất.
- Mizu Asagi: Màu xanh indigo rất nhạt, gần như xanh da trời.
7. Shusui – Asagi Không Vảy Độc Đáo
Shusui là phiên bản Doitsu (không vảy) của Asagi, được lai tạo từ Asagi và cá chép da trơn của Đức. Shusui giữ lại các đặc điểm màu sắc của Asagi nhưng với một hình thái cơ thể hoàn toàn khác biệt, mang lại vẻ đẹp độc đáo và thanh thoát.
Đặc điểm nhận dạng Shusui
- Da trơn (Doitsu): Đặc điểm nổi bật nhất là thân cá trơn láng, không có vảy hoặc chỉ có hai hàng vảy lớn, đối xứng nhau chạy dọc sống lưng và hai bên đường bên.
- Màu sắc tương tự Asagi: Màu xanh indigo xuất hiện ở hàng vảy dọc lưng, trong khi thân cá có màu trắng sáng và các mảng đỏ ở má, bụng và gốc vây. Một số cá thể đặc biệt có thể có màu xanh ngọc.
- Hoa văn rõ nét: Các khoang màu trên Shusui thường rất rõ nét, với ranh giới phân biệt giữa các màu không bị mờ nhòe. Màu đỏ thì đỏ chót, màu trắng thì trắng như tuyết.
Giá trị của Shusui
Shusui được đánh giá cao bởi sự kết hợp giữa vẻ đẹp cổ điển của Asagi và sự độc đáo của cá Koi da trơn. Một Shusui đẹp phải có hàng vảy dọc lưng đều đặn, màu sắc tươi sáng, và các mảng đỏ cân đối.
8. Tancho – Biểu Tượng Quốc Gia Nhật Bản
Tancho là một trong những loại cá Koi được yêu thích và dễ nhận biết nhất, được coi là biểu tượng của lá quốc kỳ Nhật Bản. Đặc điểm làm nên tên tuổi của Tancho chính là một chấm tròn màu đỏ duy nhất, hoàn hảo nằm chính giữa trung tâm phần đầu.
Đặc điểm nhận dạng Tancho
- Chấm đỏ duy nhất trên đầu: Đây là yếu tố quyết định. Chấm đỏ này phải có hình tròn hoặc gần tròn, nằm cân đối trên đỉnh đầu và không được có bất kỳ mảng màu đỏ nào khác trên thân cá.
- Màu sắc thân: Thân cá Tancho thường có màu trắng tinh khiết (Tancho Kohaku), hoặc có thể có các mảng đen (Tancho Sanke) hay đen và trắng (Tancho Showa) trên nền thân trắng, nhưng tuyệt đối không có màu đỏ khác ngoài chấm trên đầu.
Các dòng Tancho phổ biến
- Tancho Kohaku: Phổ biến nhất, toàn thân trắng tinh khiết với một chấm đỏ trên đầu.
- Tancho Sanke: Có chấm đỏ trên đầu, thân trắng với các đốm đen rải rác.
- Tancho Showa: Có chấm đỏ trên đầu, thân là sự kết hợp của màu đen và trắng.
Vẻ đẹp của Tancho không chỉ nằm ở sự độc đáo mà còn ở ý nghĩa biểu tượng sâu sắc mà nó mang lại.
9. Goromo – Vẻ Đẹp Tinh Tế Của Những Viền Vảy
Goromo là một dòng cá Koi lai tạo độc đáo, phát triển từ sự kết hợp của Kohaku và Asagi. Tên gọi “Goromo” có nghĩa là “áo choàng” hoặc “trang phục”, phản ánh vẻ ngoài tinh tế và phức tạp của chúng.
Đặc điểm nhận dạng Goromo
- Nền giống Kohaku/Sanke/Showa: Goromo ban đầu thường có khuôn màu tương tự Kohaku (đỏ và trắng), nhưng mỗi vảy thuộc phần màu đỏ (Hi) lại có một trung tâm màu đỏ và một đường viền chung quanh có thể là màu Ai (xanh indigo) hoặc Sumi (đen).
- Hiệu ứng viền vảy: Đây là điểm đặc trưng nhất. Mỗi vảy trong mảng đỏ như được viền một màu xanh đậm hoặc đen, tạo ra hiệu ứng lưới mắt cáo trên các vùng Hi, làm tăng chiều sâu và vẻ đẹp của hoa văn.
- Da nền trắng: Tiêu chí đánh giá Goromo đẹp là màu da nền phải trắng tuyết hoặc trắng sữa, không pha vàng nhạt. Đầu sạch sẽ không tì vết cũng là điểm cộng.
Các loại Goromo chính
- Ai Goromo: Các mảng đỏ được viền bằng màu xanh indigo.
- Budo Goromo: Màu xanh indigo rất đậm, tạo cảm giác như những chùm nho (budo) trên nền đỏ.
- Sumi Goromo: Các mảng đỏ được viền bằng màu đen.
10. Kin/Ginrin – Ánh Kim Lấp Lánh
“Kin Gin Rin” là một đặc điểm vảy, không phải là một loại cá Koi riêng biệt, có thể xuất hiện trên hầu hết các loại cá Koi khác. Đặc trưng của Kin Gin Rin là lớp vảy có ánh quang lấp lánh như kim cương hoặc kim tuyến, tạo nên vẻ đẹp rực rỡ và sang trọng.
Phân loại Kin Gin Rin
- Kinrin: Vảy có màu ánh vàng lấp lánh, giống như vàng thật.
- Ginrin: Vảy có màu ánh bạc lấp lánh, giống như bạc.
Các loại Kin Gin Rin phổ biến
Bạn có thể tìm thấy Ginrin Kohaku, Ginrin Sanke, Ginrin Showa, Ginrin Asagi, v.v. Bất kỳ dòng Koi nào có vảy lấp lánh đều được thêm tiền tố “Ginrin” hoặc “Kinrin” vào tên gọi. Vảy Ginrin thường được chia thành 4 loại nhỏ hơn tùy theo độ lấp lánh và cách phản chiếu ánh sáng: Kado Gin, Pearl Gin, Beta Gin, và Diamond Gin.
11. Goshiki – Sự Pha Trộn Độc Đáo của Năm Màu Sắc
Goshiki có nghĩa là “năm màu”, là kết quả của sự kết hợp tinh tế giữa Koi Asagi và Kohaku. Dòng cá này được yêu thích bởi sự phức tạp và vẻ đẹp biến đổi của màu sắc.
Đặc điểm nhận dạng Goshiki
- Nền trắng với vảy đen và mảng đỏ: Goshiki dễ nhận biết thông qua vảy trắng nền đen (Ai) kết hợp với các dải vảy màu đỏ (Hi). Vùng Ai (màu xanh indigo hoặc đen) thường phủ toàn thân, cả ở vùng Hi và Shiroji (trắng).
- Màu sắc biến đổi: Goshiki có xu hướng đậm màu hơn khi được nuôi trong môi trường nước lạnh. Nếu loại bỏ phần Ai (chấm đen ở vảy) trên nền trắng (Shiroji), bạn sẽ có một con Kohaku.
Các dòng Goshiki cơ bản
- Dòng 1 (Asagi Goshiki): Mang nhiều đặc điểm của cá Koi Asagi, các dấu Ai phủ toàn thân, cả ở vùng Hi và Shiroji. Vùng Hi rất đậm.
- Dòng 2 (Kohaku Goshiki): Mang nhiều đặc điểm của cá Koi Kohaku, vùng Hi đậm rõ nét, Ai chỉ có trên vùng Shiroji.
- Dòng 3 (Haijiro Goshiki): Mang nhiều đặc điểm cá Koi Haijiro, trên vây ngực có Motoguro (bông đen).
Khi còn nhỏ, Goshiki có thể không quá nổi bật, nhưng khi trưởng thành, chúng sẽ phát triển màu sắc rực rỡ và hoa văn tinh xảo hơn rất nhiều.
12. Hikarimuji Mono – Vẻ Đẹp Đơn Sắc Ánh Kim
Hikarimuji Mono là nhóm cá Koi có ánh kim loại lấp lánh (Hikari) nhưng chỉ sở hữu một màu sắc duy nhất (Muji). Chúng mang vẻ đẹp tinh khiết, sang trọng và thu hút ánh nhìn bởi sự phản chiếu ánh sáng đặc trưng.
Đặc điểm nhận dạng Hikarimuji Mono
- Ánh kim loại toàn thân: Toàn bộ cơ thể cá được phủ một lớp ánh kim loại, có thể là vàng, bạc, cam, đỏ, xám.
- Đơn sắc: Chỉ có một màu sắc chủ đạo trên toàn bộ thân cá, không có hoa văn hay mảng màu khác.
Các dòng Hikarimuji Mono điển hình (Ogon)
Dòng Koi Ogon là ví dụ tiêu biểu của Hikarimuji Mono, với phổ màu rộng:
Platinum Ogon (Purachina Ogon): Toàn thân màu trắng bạc lấp lánh như bạch kim, mang vẻ đẹp cực kỳ thanh lịch.
Yamabuki Ogon: Toàn thân màu vàng óng ả như vàng 24K, tượng trưng cho sự giàu sang và thịnh vượng.
Orenji Ogon: Toàn thân màu cam rực rỡ, mang lại sự tươi mới và năng lượng.
Hi Ogon: Toàn thân màu đỏ tươi, tạo ấn tượng mạnh mẽ.
Mukashi Ogon: Màu xám kim loại, mang vẻ đẹp cổ điển và trầm mặc.
Nezu Ogon: Màu xám bạc, trang nhã.
13. Hikarimoyo – Đa Sắc Ánh Kim
Hikarimoyo là nhóm cá Koi đa sắc có ánh kim loại lấp lánh (Hikari). Khác với Kin/Ginrin chỉ phản chiếu ánh kim ở vảy lưng, Hikarimoyo phủ ánh kim loại toàn thân và có nhiều màu sắc khác nhau trên cơ thể.
Đặc điểm nhận dạng Hikarimoyo
- Ánh kim toàn thân: Toàn bộ thân cá có lớp ánh kim loại sáng bóng.
- Đa dạng màu sắc và hoa văn: Trên nền ánh kim, cá có thể sở hữu nhiều mảng màu khác nhau như trắng, đỏ, vàng, đen, tạo nên các hoa văn phức tạp và đẹp mắt.
Ví dụ về Hikarimoyo
Một ví dụ nổi bật là Yamato Nishiki (sẽ được trình bày chi tiết sau), một phiên bản Sanke ánh kim. Các loại như Kujaku (Harimono với màu xanh lục và vảy Ginrin) cũng thuộc nhóm này.
14. Hikariutsuri – Utsuri Ánh Kim
Hikariutsuri là dòng cá Koi xinh đẹp này là một nhánh nhỏ được lai tạo của dòng Koi Utsuri, nhưng có thêm đặc điểm ánh kim loại (Hikari). Bản thân từ “Hikari” có nghĩa là kim loại, nghĩa là bất cứ dòng Koi nào có tên Hikari đều có lớp óng ánh đặc trưng.
Phân loại Hikariutsuri
Hikariutsuri được phân loại theo màu sắc của từng dòng Utsuri cơ bản:
Hikari Shiro Utsuri: Phổ biến nhất, có màu trắng và đen nhưng được phủ lớp ánh kim loại lấp lánh, tăng thêm vẻ sang trọng cho sự tương phản mạnh mẽ của Shiro Utsuri.
Hikari Hi Utsuri: Màu đỏ và đen với ánh kim loại, mang vẻ đẹp rực rỡ hơn.
Hikari Ki Utsuri: Hiếm nhất, với màu vàng và đen cùng lớp ánh kim, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và quý phái.
15. Kawarimono – Nhóm Cá Koi Độc Lạ và Đa Dạng
Kawarimono là một nhóm phân loại “tổng hợp” dành cho những loại cá Koi không thuộc bất kỳ nhóm chính nào khác (Gosanke, Utsuri, Bekko, Ogon, v.v.). Đây là nhóm vô cùng đa dạng, bao gồm các loại Koi đơn sắc độc đáo hoặc những sự kết hợp màu sắc và hoa văn khác thường.
Phân loại Kawarimono
- Koi đơn sắc (Single-colored koi):
- Benigoi: Toàn thân màu đỏ tươi, không có hoa văn khác.
- Shiro Muji: Toàn thân màu trắng tinh khiết.
- Kigoi: Toàn thân màu vàng.
- Magoi: Cá chép đen nguyên thủy, tổ tiên của Koi.
- Chagoi: Màu nâu hoặc xanh lục đơn sắc, nổi tiếng với khả năng phát triển nhanh và tính cách thân thiện, dễ thuần.
- Soragoi: Màu xám hoặc xanh da trời đơn sắc, cũng rất thân thiện.
- Ochiba Shigure koi: Sự kết hợp giữa Chagoi (nâu) và Soragoi (xám/xanh), tạo ra hoa văn nâu và xám như lá rụng trên mặt nước.
- Koi màu đen tạp (Black koi Breeds):
- Karasu: Toàn thân màu đen tuyền.
- Matsukawabake: Có khả năng thay đổi hoa văn đen trắng theo nhiệt độ nước, tạo sự bất ngờ.
- Kumonryu: Doitsu Karasu với các mảng trắng, cũng có khả năng thay đổi hoa văn đen trắng.
- Các giống Koi Kawarimono khác:
- Matsuba Koi: Có một màu nền duy nhất (đỏ, vàng, bạc, xanh) nhưng mỗi vảy lại có một chấm đen ở giữa, tạo hiệu ứng giống như hình nón cây thông (matsuba).
- Midorigoi: Koi màu xanh lá cây, khá hiếm.
Nhóm Kawarimono thể hiện sự sáng tạo và đa dạng không giới hạn trong nghệ thuật lai tạo Koi.
16. Doitsu Koi – Cá Chép Da Trơn Độc Đáo
Doitsu không phải là một loại cá Koi riêng biệt mà là một đặc điểm về vảy và da. Doitsu có nghĩa là “Đức” trong tiếng Nhật, ám chỉ việc chúng được lai tạo từ cá chép da trơn của Đức. Đặc điểm chính của Doitsu Koi là chúng có ít vảy hoặc hoàn toàn không có vảy.
Đặc điểm nhận dạng Doitsu
- Da trơn hoặc ít vảy: Thay vì có vảy phủ kín thân, Doitsu Koi thường có da trơn láng hoặc chỉ có một hàng vảy lớn chạy dọc sống lưng và đôi khi có thêm các hàng vảy lớn ở hai bên đường bên.
- Tăng cường màu sắc: Việc không có vảy giúp màu sắc trên da cá trở nên nổi bật và sắc nét hơn.
Các loại Doitsu phổ biến
Bạn có thể tìm thấy rất nhiều dòng Koi khác có biến thể Doitsu, như Doitsu Kohaku, Doitsu Sanke, Doitsu Showa, Doitsu Hariwake (trắng và vàng ánh kim), v.v. Vẻ đẹp của Doitsu nằm ở sự mịn màng của làn da và sự rõ nét của các hoa văn.
17. Yamato Nishiki – Sanke Với Ánh Kim Lấp Lánh
Yamato Nishiki là một dòng cá Koi lai tạo khá mới mẻ, là sự kết hợp giữa Sanke và Platinum Ogon (Shiro Ogon). Dòng này mang vẻ đẹp ba màu của Sanke (trắng, đỏ, đen) nhưng được phủ thêm một lớp ánh kim loại lấp lánh từ Platinum Ogon, đưa Sanke lên một tầm cao mới về thẩm mỹ.
Đặc điểm nhận dạng Yamato Nishiki
- Nền Sanke ánh kim: Có tất cả các đặc điểm của một chú Sanke thông thường (nền trắng, mảng đỏ, đốm đen) nhưng toàn bộ cơ thể lại được bao phủ bởi ánh kim loại sáng bóng, thường là ánh bạc từ Platinum Ogon.
- Tiêu chuẩn Sanke: Một Yamato Nishiki đẹp phải đạt được những tiêu chuẩn tương tự như một chú Sanke chất lượng cao, nghĩa là màu sắc phải chuẩn, vị trí của Shiroji (nền trắng), Hi (mảng màu đỏ) và Sumi (vết màu đen) phải phân bổ hợp lý và hài hòa trên thân cá.
18. Kanoko Koi – Vẻ Đẹp Đốm Đỏ Độc Đáo
Kanoko là một loại Koi hiếm và độc đáo, được nhận biết bởi hoa văn đặc biệt của nó. “Kanoko” trong tiếng Nhật có nghĩa là “chú nai con”, gợi liên tưởng đến những đốm màu trên lưng nai.
Đặc điểm nhận dạng Kanoko Koi
- Đốm đỏ giữa vảy: Kanoko Koi có những đốm đỏ nhỏ, rõ nét nằm ngay chính giữa từng chiếc vảy, đặc biệt là ở các vùng màu đỏ. Thay vì một mảng đỏ liền mạch, bạn sẽ thấy các vảy có màu đỏ với trung tâm màu đỏ đậm hơn, tạo hiệu ứng lốm đốm.
- Sự hiếm có: Đây là một loại Koi khá hiếm gặp và thường được đánh giá cao bởi sự độc đáo trong hoa văn.
Kanoko Koi mang đến một vẻ đẹp tinh tế và khác lạ so với những dòng Koi có mảng màu lớn và liền mạch. Để chăm sóc cho các loại cá Koi này, đòi hỏi người nuôi phải có kiến thức và sự kiên nhẫn. Bạn có thể tìm hiểu thêm về cách nuôi dưỡng và bảo vệ sức khỏe cho thú cưng qua các bài viết hữu ích tại mochicat.vn.
Việc phân biệt tất cả các loại cá Koi thực sự có thể là một thử thách đối với bất kỳ ai, từ người mới bắt đầu đến những người chơi đã có kinh nghiệm. Mỗi dòng Koi mang một vẻ đẹp riêng, một câu chuyện riêng và phù hợp với những sở thích thẩm mỹ khác nhau. Hy vọng rằng, với hướng dẫn chi tiết về các loại cá Koi trên, bạn đã có thêm kiến thức để nhận diện và hiểu rõ hơn về thế giới đầy màu sắc này. Dù bạn yêu thích vẻ đẹp cổ điển của Kohaku, sự mạnh mẽ của Showa, hay sự độc đáo của Doitsu, điều quan trọng nhất là bạn tìm được những chú cá Koi phù hợp với sở thích cá nhân, điều kiện nuôi dưỡng và mang lại niềm vui, sự thư thái cho cuộc sống của mình. Hãy nhớ rằng, vẻ đẹp của cá Koi không chỉ nằm ở màu sắc mà còn ở sự sống động, khỏe mạnh và khả năng tương tác với người nuôi.
Ngày Cập Nhật: Tháng 10 19, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
