Tưng Bừng Khai Trương
Giảm 50% Các Sản Phẩm Cho Chó Mèo Tại Đây
Sức khỏe đôi mắt đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với chất lượng cuộc sống của mỗi chú chó, giúp chúng định hướng, tương tác và khám phá thế giới xung quanh. Tuy nhiên, các bệnh về mắt của chó lại là vấn đề phổ biến mà nhiều chủ nuôi có thể gặp phải. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời không chỉ giúp giảm thiểu đau đớn mà còn có thể bảo vệ thị lực, ngăn chặn những biến chứng nghiêm trọng dẫn đến mù lòa. Bài viết này của chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về các bệnh về mắt thường gặp ở chó, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
Dấu Hiệu Nhận Biết Sớm Các Vấn Đề Về Mắt Ở Chó
Việc quan sát và nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường ở mắt là bước đầu tiên và quan trọng nhất để bảo vệ thị lực cho người bạn bốn chân của bạn. Chó thường rất giỏi che giấu sự khó chịu, vì vậy chủ nuôi cần tinh ý để phát hiện những thay đổi dù nhỏ nhất.
Thay Đổi Về Ngoại Quan Của Mắt
Màu sắc và cấu trúc của mắt chó có thể là chỉ báo rõ ràng cho nhiều vấn đề sức khỏe. Một đôi mắt khỏe mạnh thường trong sáng, không có dấu hiệu đỏ, sưng tấy hay đục mờ. Bất kỳ sự thay đổi nào về màu sắc như đỏ ngầu ở kết mạc, mắt có màu xanh xám hoặc trắng đục ở đồng tử đều là những tín hiệu đáng chú ý. Sưng mí mắt, lồi mắt bất thường, hoặc mi mắt bị cuộn vào trong (entropion) hay lật ra ngoài (ectropion) cũng cần được kiểm tra ngay lập tức. Giác mạc, phần trong suốt phía trước mắt, nếu xuất hiện các vết đốm, vệt mờ hoặc vết loét cũng là dấu hiệu nguy hiểm.
Thay Đổi Về Hành Vi Của Chó
Hành vi của chó có thể thay đổi đáng kể khi chúng gặp vấn đề về mắt. Nếu chó thường xuyên dụi mắt bằng chân hoặc cọ xát mắt vào đồ vật, đó có thể là dấu hiệu của sự khó chịu, ngứa hoặc đau. Nheo mắt liên tục, chớp mắt nhiều hơn bình thường hoặc giữ mắt nhắm nghiền cũng cho thấy chó đang cố gắng giảm bớt sự kích ứng. Chó có thể trở nên nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng), tránh ra ngoài trời nắng hoặc quay đầu đi khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh. Trong trường hợp nặng hơn, chó có thể thể hiện sự giảm thị lực rõ rệt như đi lại va chạm vào đồ vật, khó khăn khi tìm thức ăn, hoặc không còn hứng thú với các trò chơi đòi hỏi khả năng nhìn tốt.
Tiết Dịch Bất Thường Từ Mắt
Nước mắt trong suốt là bình thường, nhưng bất kỳ loại dịch tiết nào khác đều cần được chú ý. Dịch tiết có thể có màu vàng, xanh lá cây hoặc xám, cho thấy nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus. Dịch nhầy đặc, dính có thể là dấu hiệu của khô mắt (KCS). Đôi khi, dịch tiết có thể kèm theo mủ hoặc máu, đây là những dấu hiệu khẩn cấp cần được thú y thăm khám ngay lập tức. Mùi hôi từ vùng mắt cũng là một chỉ báo về nhiễm trùng. Việc theo dõi tính chất, màu sắc và tần suất tiết dịch sẽ giúp bác sĩ thú y chẩn đoán chính xác hơn tình trạng bệnh.
Các Bệnh Về Mắt Của Chó Thường Gặp Và Cách Xử Lý
Hiểu rõ về các bệnh về mắt của chó phổ biến sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt hơn để bảo vệ sức khỏe cho thú cưng của mình. Mỗi bệnh có nguyên nhân, triệu chứng và phác đồ điều trị riêng biệt, đòi hỏi sự can thiệp chuyên nghiệp từ bác sĩ thú y.
Viêm Kết Mạc (Đau Mắt Đỏ)
Viêm kết mạc, hay còn gọi là đau mắt đỏ, là tình trạng viêm nhiễm ở lớp màng nhầy (kết mạc) bao phủ bên trong mí mắt và phần lòng trắng của mắt. Đây là một trong những bệnh về mắt của chó phổ biến nhất, gây ra sự khó chịu đáng kể cho vật nuôi.
- Nguyên nhân: Viêm kết mạc có thể xuất phát từ nhiều yếu tố. Dị ứng với phấn hoa, bụi bẩn, khói, hoặc các chất hóa học trong môi trường là một nguyên nhân phổ biến. Nhiễm trùng cũng là một yếu tố quan trọng, bao gồm vi khuẩn (như Staphylococcus, Streptococcus), virus (như Canine Distemper Virus), và nấm. Dị vật bay vào mắt như cát, bụi, hoặc lông mi mọc ngược cũng có thể gây kích ứng và viêm nhiễm. Ngoài ra, chấn thương mắt hoặc một số bệnh lý hệ thống khác cũng có thể dẫn đến viêm kết mạc.
- Triệu chứng chi tiết: Chó bị viêm kết mạc thường có mắt đỏ ngầu, đặc biệt là phần lòng trắng. Mí mắt có thể sưng lên và trông nặng nề. Dịch tiết từ mắt là một triệu chứng điển hình, có thể trong suốt như nước, dạng nhầy, hoặc có mủ màu vàng, xanh lá cây tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Chó sẽ cảm thấy ngứa và đau, dẫn đến hành vi dụi mắt liên tục bằng chân hoặc cọ xát vào đồ vật. Chúng cũng có thể nheo mắt, chớp mắt nhiều hơn hoặc sợ ánh sáng (photophobia).
- Chẩn đoán: Bác sĩ thú y sẽ kiểm tra mắt kỹ lưỡng, tìm kiếm dị vật hoặc các bất thường về cấu trúc. Mẫu dịch tiết từ mắt có thể được lấy để xét nghiệm tìm vi khuẩn, virus hoặc nấm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể thực hiện kiểm tra độ ẩm mắt (Schirmer Tear Test) để loại trừ khô mắt, hoặc nhuộm fluorescein để kiểm tra loét giác mạc, vì các tình trạng này có thể đi kèm với viêm kết mạc.
- Điều trị: Phác đồ điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu là do dị ứng, cần loại bỏ tác nhân gây dị ứng và sử dụng thuốc kháng histamine hoặc thuốc nhỏ mắt chứa corticosteroid (chỉ khi không có loét giác mạc). Với nhiễm trùng vi khuẩn, thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ kháng sinh sẽ được kê đơn. Nhiễm virus thường tự khỏi nhưng cần hỗ trợ giảm triệu chứng. Việc vệ sinh mắt nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý hàng ngày để loại bỏ dịch tiết và ghèn mắt là rất quan trọng.
- Phòng ngừa: Giữ vệ sinh môi trường sống của chó sạch sẽ, hạn chế bụi bẩn và các tác nhân gây dị ứng. Tránh cho chó tiếp xúc với các hóa chất độc hại hoặc khói bụi. Kiểm tra mắt chó định kỳ và vệ sinh lông quanh mắt để tránh kích ứng.
Mộng Mắt (Cherry Eye)
Mộng mắt, hay còn gọi là Cherry Eye, là tình trạng tuyến lệ thứ ba (tuyến Harder) ở mí mắt thứ ba bị sa ra ngoài, trông giống như một khối thịt đỏ hồng ở khóe mắt dưới. Tuyến lệ này đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất nước mắt, do đó, khi nó bị sa, có thể ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm của mắt.
- Nguyên nhân: Cherry Eye chủ yếu là do yếu tố di truyền và cấu trúc bẩm sinh ở một số giống chó nhất định. Các giống chó brachycephalic (mặt phẳng) như Bulldog Anh, Bulldog Pháp, Pug, Beagle, Cocker Spaniel, Lhasa Apso, Shih Tzu và Boston Terrier có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do cấu trúc hốc mắt và dây chằng giữ tuyến lệ yếu. Nó cũng có thể xảy ra ở chó non. Chấn thương hoặc viêm nhiễm cấp tính có thể là yếu tố thúc đẩy nhưng không phải nguyên nhân chính.
- Triệu chứng: Dấu hiệu điển hình là sự xuất hiện của một khối tròn màu đỏ hồng, sưng tấy ở khóe mắt trong, gần sống mũi. Khối này có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai mắt. Do tuyến lệ bị lộ ra ngoài và tiếp xúc với không khí, nó dễ bị khô và viêm nhiễm, dẫn đến chảy nước mắt liên tục, mắt đỏ và có thể có dịch tiết nhầy hoặc mủ nếu bị nhiễm trùng thứ cấp. Chó có thể dụi mắt do khó chịu, làm tình trạng viêm trở nên nặng hơn và có thể gây tổn thương giác mạc.
- Chẩn đoán: Chẩn đoán Cherry Eye thường dựa trên quan sát lâm sàng rõ ràng về khối sa. Bác sĩ thú y sẽ kiểm tra kỹ lưỡng mắt để loại trừ các vấn đề khác và đánh giá mức độ nghiêm trọng của tình trạng.
- Điều trị: Phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho Cherry Eye là phẫu thuật. Mục tiêu của phẫu thuật là đưa tuyến lệ trở lại vị trí ban đầu và cố định nó để ngăn ngừa tái phát. Có nhiều kỹ thuật phẫu thuật khác nhau, trong đó phổ biến nhất là kỹ thuật tạo túi (pocket technique) hoặc kỹ thuật neo giữ (anchoring technique). Tuyệt đối không nên cắt bỏ tuyến lệ vì nó chịu trách nhiệm sản xuất một phần ba lượng nước mắt, việc cắt bỏ có thể dẫn đến khô mắt nghiêm trọng (KCS) suốt đời. Sau phẫu thuật, chó cần được dùng thuốc nhỏ mắt kháng sinh và kháng viêm để hỗ trợ quá trình hồi phục.
- Phòng ngừa: Vì Cherry Eye chủ yếu do yếu tố di truyền, việc phòng ngừa rất khó. Chủ nuôi của các giống chó có nguy cơ cao nên thường xuyên kiểm tra mắt chó để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Lựa chọn chó con từ các nhà nhân giống có trách nhiệm, có hồ sơ sức khỏe tốt của chó bố mẹ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh.
Chó bị mộng mắt cherry eye sưng đỏ
Loét Giác Mạc
Loét giác mạc là tình trạng tổn thương, xói mòn hoặc mất đi một phần mô trên bề mặt giác mạc của chó. Giác mạc là lớp ngoài cùng, trong suốt của mắt, có chức năng bảo vệ và giúp tập trung ánh sáng. Vết loét có thể từ nhẹ (chỉ ảnh hưởng đến lớp biểu mô ngoài cùng) đến sâu (ảnh hưởng đến các lớp mô sâu hơn, thậm chí thủng giác mạc), và là một trong những bệnh về mắt của chó có thể gây mất thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.
- Nguyên nhân:
- Chấn thương: Dị vật bay vào mắt (cát, bụi, mảnh vụn), cào xước do móng vuốt, cành cây, hoặc tự dụi mắt quá mạnh.
- Khô mắt (KCS): Khi mắt không sản xuất đủ nước mắt, giác mạc sẽ bị khô và dễ tổn thương hơn.
- Nhiễm trùng: Vi khuẩn, virus (ví dụ: Herpesvirus ở mèo, Adenovirus ở chó) hoặc nấm có thể xâm nhập qua vết xước nhỏ và gây loét.
- Dị tật mi mắt: Lông mi mọc ngược (distichiasis, ectopic cilia) hoặc mi mắt cuộn vào trong (entropion) liên tục cọ xát vào giác mạc.
- Các bệnh lý khác: Suy giáp, bệnh tiểu đường hoặc các bệnh tự miễn có thể làm giảm khả năng lành vết thương của giác mạc.
- Triệu chứng: Triệu chứng điển hình là chó cảm thấy đau dữ dội ở mắt, dẫn đến nheo mắt liên tục, chớp mắt nhiều, hoặc giữ mắt nhắm nghiền. Mắt đỏ, chảy nước mắt nhiều (có thể trong suốt hoặc có mủ). Giác mạc có thể xuất hiện một vùng mờ đục, trắng xám hoặc có thể nhìn thấy rõ vết loét. Chó thường dụi mắt để cố gắng giảm bớt sự khó chịu, nhưng hành động này có thể làm tình trạng loét trở nên nghiêm trọng hơn.
- Chẩn đoán: Bác sĩ thú y sẽ kiểm tra mắt kỹ lưỡng. Phương pháp chẩn đoán chính là nhuộm fluorescein. Thuốc nhuộm này bám vào các vùng giác mạc bị tổn thương và phát sáng dưới ánh sáng đặc biệt, giúp xác định vị trí, kích thước và độ sâu của vết loét.
- Điều trị:
- Thuốc nhỏ mắt kháng sinh: Để ngăn ngừa và điều trị nhiễm trùng.
- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Để kiểm soát sự khó chịu và viêm nhiễm.
- Thuốc giãn đồng tử (Atropine): Giúp giảm co thắt cơ mắt và giảm đau.
- Nước mắt nhân tạo: Để giữ ẩm cho mắt, đặc biệt nếu nguyên nhân là khô mắt.
- Vòng chống liếm (Elizabethan collar): Bắt buộc để ngăn chó dụi hoặc cào mắt, tránh làm vết loét nặng thêm.
- Phẫu thuật: Trong trường hợp loét sâu, không lành hoặc có nguy cơ thủng giác mạc, phẫu thuật (như ghép kết mạc) có thể cần thiết.
- Phòng ngừa: Giữ môi trường sống của chó sạch sẽ, tránh các vật sắc nhọn hoặc dị vật có thể gây chấn thương. Kiểm tra mắt chó định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề như khô mắt, lông mi mọc ngược hoặc entropion và điều trị kịp thời. Khi đi dạo ở những nơi có cây cối rậm rạp, có thể cân nhắc đeo kính bảo vệ mắt cho chó.
Đục Thủy Tinh Thể (Cataract)
Đục thủy tinh thể là tình trạng thủy tinh thể (thấu kính tự nhiên trong mắt) bị mờ đục, làm cản trở ánh sáng đi vào võng mạc và gây suy giảm thị lực. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt, và là một trong những bệnh về mắt của chó có thể dẫn đến mù lòa hoàn toàn nếu không được điều trị.
- Nguyên nhân:
- Lão hóa: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, khi chó già đi, thủy tinh thể dần mất đi độ trong suốt.
- Di truyền: Nhiều giống chó có khuynh hướng di truyền mắc đục thủy tinh thể, thậm chí từ khi còn nhỏ (đục thủy tinh thể bẩm sinh hoặc sớm). Các giống như Cocker Spaniel, Poodle, Labrador Retriever, Golden Retriever, Siberian Husky thường bị ảnh hưởng.
- Bệnh tiểu đường: Là nguyên nhân thứ cấp phổ biến, do sự thay đổi chuyển hóa đường trong thủy tinh thể. Đục thủy tinh thể do tiểu đường thường tiến triển rất nhanh.
- Chấn thương mắt: Va đập mạnh vào mắt có thể làm tổn thương thủy tinh thể và gây đục.
- Viêm mắt (Uveitis): Viêm màng bồ đào kéo dài có thể làm tổn thương thủy tinh thể.
- Thiếu hụt dinh dưỡng: Mặc dù hiếm, thiếu hụt một số vitamin hoặc khoáng chất cũng có thể là nguyên nhân.
- Triệu chứng: Dấu hiệu dễ nhận biết nhất là mắt chó xuất hiện một lớp màng trắng đục hoặc xanh xám ở vùng đồng tử. Ban đầu có thể chỉ là những đốm nhỏ, nhưng sau đó lan rộng và làm mắt trở nên hoàn toàn mờ đục. Khi bệnh tiến triển, chó sẽ bắt đầu thể hiện các dấu hiệu giảm thị lực: va chạm vào đồ vật, khó khăn khi đi lại trong môi trường lạ hoặc ánh sáng yếu, do dự khi nhảy xuống khỏi ghế, hoặc dễ giật mình khi bị tiếp cận từ phía sau. Nếu nguyên nhân là tiểu đường, chó cũng có thể có các triệu chứng như uống nhiều nước, đi tiểu nhiều, sụt cân nhanh chóng.
- Chẩn đoán: Bác sĩ thú y sẽ thực hiện kiểm tra mắt kỹ lưỡng bằng đèn soi đáy mắt để đánh giá mức độ đục thủy tinh thể và loại trừ các bệnh mắt khác. Nếu nghi ngờ tiểu đường, xét nghiệm máu và nước tiểu sẽ được thực hiện. Trước khi phẫu thuật, bác sĩ có thể cần siêu âm mắt và kiểm tra điện võng mạc (electroretinography – ERG) để đảm bảo võng mạc vẫn khỏe mạnh.
- Điều trị: Phương pháp điều trị hiệu quả duy nhất cho đục thủy tinh thể là phẫu thuật để loại bỏ thủy tinh thể bị đục và thay thế bằng một thủy tinh thể nhân tạo. Phẫu thuật này thường được thực hiện bằng kỹ thuật Phacoemulsification (tán nhuyễn thủy tinh thể bằng sóng siêu âm). Tỷ lệ thành công của phẫu thuật khá cao, nhưng đòi hỏi bác sĩ có kinh nghiệm và quy trình hậu phẫu nghiêm ngặt. Nếu phẫu thuật không khả thi hoặc không cần thiết (ví dụ: chó vẫn có thể nhìn bằng mắt còn lại hoặc tuổi quá cao), việc quản lý môi trường sống giúp chó thích nghi với thị lực kém là quan trọng.
- Phòng ngừa: Đối với đục thủy tinh thể do di truyền, việc kiểm tra di truyền cho chó giống và không lai tạo những cá thể mang gen bệnh có thể giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh trong quần thể. Đối với đục thủy tinh thể do tiểu đường, kiểm soát tốt bệnh tiểu đường là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa hoặc làm chậm tiến triển bệnh. Kiểm tra mắt định kỳ và chế độ ăn uống cân bằng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể của mắt.
Chó mèo bị đục thủy tinh thể với mắt đục
Bệnh Khô Mắt (Keratoconjunctivitis Sicca – KCS)
Bệnh khô mắt, hay Keratoconjunctivitis Sicca (KCS), là tình trạng mắt không sản xuất đủ nước mắt hoặc chất lượng nước mắt kém, dẫn đến khô và viêm mãn tính của giác mạc và kết mạc. Nước mắt không chỉ giữ ẩm mà còn có chức năng làm sạch, nuôi dưỡng và bảo vệ mắt khỏi nhiễm trùng. Khi thiếu nước mắt, mắt chó trở nên dễ bị tổn thương.
- Nguyên nhân: Nguyên nhân phổ biến nhất của KCS là bệnh tự miễn, nơi hệ thống miễn dịch của chó tấn công các tuyến lệ sản xuất nước mắt. Các nguyên nhân khác bao gồm: chấn thương tuyến lệ, tác dụng phụ của một số loại thuốc (như sulfonamide), suy giáp, tiểu đường, hoặc các bệnh thần kinh ảnh hưởng đến sự tiết nước mắt. Một số giống chó như Cocker Spaniel, Bulldog, Shih Tzu, West Highland White Terrier và Pug có khuynh hướng mắc KCS do di truyền.
- Triệu chứng: Chó bị KCS thường có mắt khô, đỏ và tiết ra dịch nhầy đặc, dính (mucopurulent discharge) do bụi bẩn và tế bào chết tích tụ trên bề mặt mắt mà không được nước mắt rửa trôi. Chó sẽ nheo mắt, chớp mắt nhiều, dụi mắt do khó chịu. Giác mạc có thể trở nên mờ đục, có màu xanh xám hoặc xuất hiện các vết loét do khô và kích ứng liên tục. Trong trường hợp mãn tính, sắc tố đen có thể tích tụ trên giác mạc (pigmentary keratopathy), làm giảm thị lực đáng kể.
- Chẩn đoán: Chẩn đoán KCS được thực hiện bằng thử nghiệm Schirmer Tear Test (STT). Một dải giấy lọc đặc biệt được đặt vào mí mắt dưới trong một phút để đo lượng nước mắt được sản xuất. Kết quả dưới mức bình thường xác nhận chẩn đoán KCS. Bác sĩ thú y cũng sẽ kiểm tra mắt kỹ lưỡng và nhuộm fluorescein để tìm vết loét giác mạc.
- Điều trị: KCS là một bệnh mãn tính cần điều trị suốt đời. Mục tiêu là kích thích tuyến lệ sản xuất nước mắt và giữ ẩm cho mắt.
- Thuốc nhỏ mắt kích thích tiết nước mắt: Cyclosporine hoặc Tacrolimus là hai loại thuốc phổ biến, giúp kiểm soát phản ứng tự miễn và tăng sản xuất nước mắt.
- Nước mắt nhân tạo: Dùng thường xuyên để giữ ẩm cho mắt và giảm khô.
- Thuốc kháng sinh/kháng viêm: Có thể được sử dụng để điều trị nhiễm trùng thứ cấp hoặc viêm nhiễm nặng.
- Vệ sinh mắt: Loại bỏ dịch tiết nhầy thường xuyên.
- Trong một số ít trường hợp nặng không đáp ứng với thuốc, phẫu thuật chuyển ống dẫn nước bọt (parotid duct transposition) có thể được cân nhắc, nhưng đây là một phẫu thuật phức tạp.
- Phòng ngừa: Không có cách phòng ngừa tuyệt đối cho KCS tự miễn. Tuy nhiên, việc nhận biết và điều trị sớm các bệnh lý nền như suy giáp có thể giúp ngăn ngừa KCS thứ cấp. Tránh sử dụng các loại thuốc gây khô mắt nếu không cần thiết. Kiểm tra mắt định kỳ, đặc biệt là ở các giống chó có nguy cơ cao, để phát hiện sớm các dấu hiệu khô mắt.
Glaucoma (Thiên Đầu Thống)
Glaucoma là một nhóm bệnh mắt nghiêm trọng đặc trưng bởi sự tăng áp lực bên trong mắt (áp lực nội nhãn), gây tổn thương dây thần kinh thị giác và dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị khẩn cấp. Đây là một tình trạng cấp cứu trong nhãn khoa thú y.
- Nguyên nhân:
- Glaucoma nguyên phát: Do di truyền, liên quan đến cấu trúc hệ thống thoát nước của mắt bị lỗi, thường không có nguyên nhân cơ bản rõ ràng khác. Các giống chó như Cocker Spaniel, Basset Hound, Beagle, Siberian Husky, Akita có nguy cơ cao.
- Glaucoma thứ phát: Do các bệnh mắt khác gây tắc nghẽn dòng chảy của thủy dịch. Các nguyên nhân bao gồm viêm màng bồ đào (uveitis), đục thủy tinh thể tiến triển, trật thủy tinh thể, chấn thương mắt, hoặc khối u trong mắt.
- Triệu chứng: Glaucoma thường gây đau dữ dội, khiến chó nheo mắt, dụi mắt và trở nên thờ ơ, ít hoạt động. Mắt bị ảnh hưởng thường đỏ ngầu (kết mạc và củng mạc đỏ), có thể sưng nhẹ. Đồng tử có thể giãn ra và không phản ứng với ánh sáng. Giác mạc có thể xuất hiện một lớp mờ đục màu xanh lam hoặc trắng do phù nề. Ở giai đoạn mãn tính, nhãn cầu có thể trở nên to hơn bình thường (buphtalmia). Mất thị lực có thể xảy ra rất nhanh, trong vòng vài giờ đến vài ngày.
- Chẩn đoán: Chẩn đoán được thực hiện bằng cách đo áp lực nội nhãn bằng dụng cụ chuyên dụng gọi là tonopen hoặc tonometer. Áp lực cao hơn mức bình thường (thường trên 20-25 mmHg) là dấu hiệu của glaucoma. Bác sĩ thú y cũng sẽ kiểm tra mắt kỹ lưỡng để tìm nguyên nhân thứ phát nếu có và đánh giá tình trạng dây thần kinh thị giác.
- Điều trị: Điều trị glaucoma là một cuộc chạy đua với thời gian để cứu thị lực.
- Cấp tính: Sử dụng thuốc nhỏ mắt khẩn cấp để giảm áp lực nội nhãn (ví dụ: thuốc ức chế carbonic anhydrase, thuốc co đồng tử) và thuốc giảm đau toàn thân.
- Mãn tính/Dài hạn: Tiếp tục sử dụng thuốc nhỏ mắt để duy trì áp lực nội nhãn ổn định. Nếu thuốc không hiệu quả, phẫu thuật có thể được cân nhắc, bao gồm phẫu thuật tạo lỗ thoát nước mới hoặc phẫu thuật làm giảm sản xuất thủy dịch. Trong trường hợp mắt đã mất thị lực hoàn toàn và gây đau đớn, việc loại bỏ nhãn cầu (enucleation) có thể là lựa chọn nhân đạo.
- Phòng ngừa: Glaucoma nguyên phát rất khó phòng ngừa do yếu tố di truyền. Tuy nhiên, việc sàng lọc và kiểm tra mắt định kỳ cho các giống chó có nguy cơ cao có thể giúp phát hiện sớm. Đối với glaucoma thứ phát, điều trị kịp thời các bệnh mắt tiềm ẩn như viêm màng bồ đào hoặc trật thủy tinh thể là rất quan trọng để ngăn ngừa sự phát triển của bệnh.
Teo Võng Mạc Tiên Phát (Progressive Retinal Atrophy – PRA)
Teo võng mạc tiên phát (PRA) là một nhóm các bệnh thoái hóa võng mạc di truyền ở chó, dẫn đến mất thị lực dần dần và cuối cùng là mù lòa hoàn toàn. Võng mạc là lớp mô nhạy cảm ánh sáng ở phía sau mắt, chịu trách nhiệm tiếp nhận hình ảnh.
- Nguyên nhân: PRA là một bệnh di truyền, phổ biến ở nhiều giống chó, bao gồm Labrador Retriever, Golden Retriever, Poodle, Cocker Spaniel, Siberian Husky, Irish Setter và Yorkshire Terrier. Bệnh gây ra sự thoái hóa của các tế bào que (chịu trách nhiệm cho thị lực trong điều kiện ánh sáng yếu) và sau đó là các tế bào nón (chịu trách nhiệm cho thị lực ban ngày và màu sắc). Có nhiều dạng PRA khác nhau, mỗi dạng do một gen đột biến cụ thể gây ra.
- Triệu chứng: Dấu hiệu ban đầu của PRA thường là quáng gà (nyctalopia) – chó khó nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc vào ban đêm. Chúng có thể do dự khi đi vào phòng tối, va chạm vào đồ vật khi trời tối. Khi bệnh tiến triển, chó sẽ mất dần thị lực ban ngày và cuối cùng là mù lòa hoàn toàn. Đồng tử của chó có thể giãn rộng bất thường và phản xạ ánh sáng của mắt có thể tăng lên. Mắt chó có thể trông sáng bóng hơn (tăng phản xạ tapetum lucidum). Trong một số trường hợp, đục thủy tinh thể thứ cấp có thể phát triển.
- Chẩn đoán: Bác sĩ thú y sẽ kiểm tra mắt bằng đèn soi đáy mắt để tìm kiếm các dấu hiệu thoái hóa võng mạc. Tuy nhiên, chẩn đoán chính xác thường đòi hỏi một xét nghiệm chuyên biệt gọi là điện võng mạc (electroretinography – ERG), đo hoạt động điện của võng mạc khi phản ứng với ánh sáng. Xét nghiệm di truyền cũng có sẵn cho một số giống chó để xác định các cá thể mang gen bệnh trước khi có triệu chứng lâm sàng.
- Điều trị: Hiện tại không có cách điều trị hiệu quả nào để phục hồi thị lực ở chó mắc PRA. Mặc dù một số chất bổ sung chống oxy hóa (như vitamin E, C, lutein) được cho là có thể làm chậm tiến trình bệnh, nhưng hiệu quả chưa được chứng minh rõ ràng. Mục tiêu chính là giúp chó thích nghi với tình trạng mất thị lực bằng cách giữ môi trường sống ổn định, không thay đổi vị trí đồ đạc và đảm bảo an toàn.
- Phòng ngừa: Vì PRA là bệnh di truyền, cách phòng ngừa hiệu quả nhất là sàng lọc di truyền cho chó bố mẹ trước khi cho chúng sinh sản. Các nhà nhân giống có trách nhiệm nên kiểm tra gen PRA cho chó của mình và tránh lai tạo những cá thể mang gen bệnh.
Lật Mi Trong (Entropion) và Lật Mi Ngoài (Ectropion)
Entropion và Ectropion là hai dị tật cấu trúc mi mắt phổ biến ở chó, có thể gây ra nhiều vấn đề về mắt do mi mắt không hoạt động đúng chức năng bảo vệ.
Entropion (Lật mi trong): Là tình trạng một phần hoặc toàn bộ bờ mi mắt cuộn vào bên trong, khiến lông mi hoặc lông vùng quanh mắt cọ xát trực tiếp vào giác mạc.
- Nguyên nhân: Chủ yếu do di truyền, đặc biệt phổ biến ở các giống chó có da lỏng lẻo hoặc cấu trúc đầu đặc trưng như Chow Chow, Bulldog, Rottweiler, Akita, Pug, Golden Retriever. Nó cũng có thể do co thắt cơ vòng mắt (spastic entropion) do đau mắt cấp tính hoặc chấn thương.
- Triệu chứng: Chó thường xuyên nheo mắt, chảy nước mắt nhiều (có thể trong suốt hoặc có mủ nếu nhiễm trùng), mắt đỏ và viêm. Lông mi cọ xát liên tục gây kích ứng, loét giác mạc, và có thể dẫn đến hình thành sắc tố đen trên giác mạc, làm giảm thị lực.
- Điều trị: Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính để chỉnh hình mi mắt, đưa bờ mi trở lại vị trí bình thường. Đối với chó con, có thể thực hiện phẫu thuật tạm thời (tacking sutures) để giảm kích ứng cho đến khi chó trưởng thành và có thể phẫu thuật vĩnh viễn. Sau phẫu thuật, chó cần dùng thuốc nhỏ mắt và đeo vòng chống liếm.
Ectropion (Lật mi ngoài): Là tình trạng bờ mi mắt bị lật ra ngoài, khiến phần kết mạc mí mắt dưới bị lộ ra ngoài.
- Nguyên nhân: Chủ yếu do di truyền hoặc cấu tạo giống chó, phổ biến ở các giống chó có da mặt chảy xệ như Basset Hound, Cocker Spaniel, Bulldog, Saint Bernard. Cũng có thể do chấn thương hoặc liệt dây thần kinh mặt.
- Triệu chứng: Mắt chó thường trông “buồn” hoặc “ủ rũ” do mí mắt dưới bị lật. Phần kết mạc bị lộ ra ngoài dễ bị khô, viêm nhiễm, tiếp xúc với bụi bẩn và dị vật. Điều này dẫn đến mắt đỏ, chảy nước mắt thường xuyên và viêm kết mạc mãn tính.
- Điều trị: Đối với ectropion nhẹ, có thể chỉ cần vệ sinh mắt thường xuyên và dùng nước mắt nhân tạo để giữ ẩm. Tuy nhiên, nếu gây viêm nhiễm mãn tính, chảy nước mắt nhiều hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe mắt, phẫu thuật chỉnh hình mi mắt là cần thiết để rút ngắn mí mắt và đưa nó về vị trí tự nhiên.
Phòng ngừa chung: Đối với cả entropion và ectropion, do yếu tố di truyền đóng vai trò lớn, việc kiểm tra sức khỏe của chó con và chó bố mẹ là quan trọng. Các nhà nhân giống có trách nhiệm nên tránh lai tạo những cá thể có dị tật mi mắt nghiêm trọng.
Viêm Màng Bồ Đào (Uveitis)
Viêm màng bồ đào (uveitis) là tình trạng viêm của màng bồ đào, bao gồm mống mắt, thể mi và màng mạch. Đây là một tình trạng nghiêm trọng và thường rất đau đớn, có thể dẫn đến các biến chứng như glaucoma, đục thủy tinh thể, bong võng mạc và thậm chí mất thị lực vĩnh viễn.
- Nguyên nhân: Viêm màng bồ đào có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
- Nhiễm trùng: Vi khuẩn (Leptospirosis, Ehrlichiosis), virus (Canine Adenovirus, Canine Distemper Virus), nấm (Cryptococcosis), hoặc ký sinh trùng (Toxoplasmosis).
- Bệnh tự miễn: Khi hệ thống miễn dịch tấn công chính các mô của mắt.
- Chấn thương mắt: Va đập, thủng mắt.
- Khối u: Ung thư trong mắt hoặc ung thư di căn đến mắt.
- Bệnh lý hệ thống: Một số bệnh như tiểu đường, suy giáp cũng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm màng bồ đào.
- Không rõ nguyên nhân (Idiopathic): Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác không thể xác định được.
- Triệu chứng: Viêm màng bồ đào thường gây đau mắt dữ dội, biểu hiện qua việc chó nheo mắt, chớp mắt nhiều hoặc giữ mắt nhắm nghiền. Mắt bị ảnh hưởng thường đỏ ngầu, đặc biệt là quanh vùng mống mắt. Đồng tử có thể co nhỏ bất thường (miosis) và phản ứng kém với ánh sáng. Mắt có thể trở nên mờ hoặc có vẻ xanh xám do phù nề giác mạc. Trong một số trường hợp, có thể thấy máu hoặc chất lỏng dạng sợi trong tiền phòng của mắt. Chó có thể sợ ánh sáng và có biểu hiện suy giảm thị lực.
- Chẩn đoán: Bác sĩ thú y sẽ kiểm tra mắt kỹ lưỡng, đo áp lực nội nhãn (có thể thấp hơn bình thường trong giai đoạn cấp tính) và kiểm tra đồng tử. Để xác định nguyên nhân gốc, các xét nghiệm máu toàn diện (bao gồm xét nghiệm bệnh truyền nhiễm, chức năng cơ quan), xét nghiệm nước tiểu, chụp X-quang hoặc siêu âm có thể được yêu cầu.
- Điều trị: Điều trị viêm màng bồ đào nhằm mục đích giảm viêm, kiểm soát đau và điều trị nguyên nhân gốc.
- Thuốc kháng viêm: Thuốc nhỏ mắt chứa corticosteroid hoặc NSAID (thuốc chống viêm không steroid) là trụ cột của điều trị. Trong trường hợp nặng, có thể dùng corticosteroid đường uống.
- Thuốc giãn đồng tử (Atropine): Giúp giảm co thắt cơ mắt, giảm đau và ngăn ngừa dính mống mắt.
- Thuốc điều trị nguyên nhân gốc: Nếu xác định được nguyên nhân do nhiễm trùng, thuốc kháng sinh, kháng virus, kháng nấm hoặc kháng ký sinh trùng sẽ được kê đơn.
- Kiểm soát biến chứng: Theo dõi chặt chẽ áp lực nội nhãn để phát hiện và điều trị sớm glaucoma thứ cấp.
- Phòng ngừa: Phòng ngừa viêm màng bồ đào tập trung vào việc quản lý và điều trị kịp thời các bệnh lý nền và bảo vệ mắt khỏi chấn thương. Tiêm phòng đầy đủ cho chó có thể giúp ngăn ngừa một số bệnh truyền nhiễm là nguyên nhân gây viêm màng bồ đào.
Chăm Sóc Và Phòng Ngừa Các Bệnh Về Mắt Của Chó
Chủ động trong việc chăm sóc và phòng ngừa là chìa khóa để giữ cho đôi mắt của chó luôn sáng khỏe. Bằng cách thực hiện các biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả, bạn có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc các bệnh về mắt của chó.
Vệ Sinh Mắt Đúng Cách
Vệ sinh mắt định kỳ là một phần quan trọng của chăm sóc hàng ngày, đặc biệt đối với các giống chó có lông dài quanh mắt hoặc mắt lồi. Sử dụng bông gòn mềm hoặc gạc vô trùng thấm nước muối sinh lý ấm (hoặc dung dịch vệ sinh mắt chuyên dụng cho chó) để nhẹ nhàng lau sạch ghèn, bụi bẩn và các chất tiết tích tụ xung quanh mắt. Luôn lau từ góc trong của mắt ra ngoài và sử dụng miếng bông mới cho mỗi mắt để tránh lây nhiễm chéo. Cắt tỉa lông xung quanh mắt thường xuyên để tránh lông mi hoặc lông dài chọc vào mắt, gây kích ứng hoặc tổn thương.
Chế Độ Dinh Dưỡng Hỗ Trợ Sức Khỏe Mắt
Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn hỗ trợ chức năng mắt. Các chất chống oxy hóa như vitamin C, E, beta-carotene (tiền chất của vitamin A), lutein và zeaxanthin có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào mắt khỏi tổn thương do các gốc tự do. Axit béo Omega-3 (EPA và DHA) cũng được biết đến với khả năng hỗ trợ sức khỏe võng mạc và giảm viêm. Cung cấp thức ăn chất lượng cao, có đầy đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết. Tham khảo ý kiến bác sĩ thú y về các chất bổ sung nếu chó có dấu hiệu lão hóa mắt hoặc có nguy cơ mắc các bệnh về mắt.
Kiểm Tra Mắt Định Kỳ Tại Thú Y
Thăm khám thú y định kỳ là cơ hội vàng để phát hiện sớm các vấn đề về mắt trước khi chúng trở nên nghiêm trọng. Bác sĩ thú y có thể thực hiện kiểm tra mắt tổng quát, bao gồm đánh giá thị lực, phản xạ đồng tử và kiểm tra cấu trúc mắt. Đối với các giống chó có tiền sử gia đình hoặc khuynh hướng mắc các bệnh mắt di truyền (như PRA, glaucoma, đục thủy tinh thể), việc kiểm tra chuyên sâu hơn (ví dụ: đo áp lực nội nhãn, điện võng mạc) có thể được khuyến nghị. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể cứu vãn thị lực và cải thiện chất lượng cuộc sống cho chó. Liên hệ với Mochi Cat để tìm hiểu thêm về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện cho thú cưng.
Bảo Vệ Mắt Chó Khỏi Tác Nhân Gây Hại
Bảo vệ mắt chó khỏi chấn thương và tác nhân gây hại trong môi trường là điều cần thiết. Khi đi dạo ở những nơi có cây cối rậm rạp, bụi bẩn hoặc gió lớn, có thể cân nhắc đeo kính bảo vệ mắt chuyên dụng cho chó. Tránh để chó thò đầu ra ngoài cửa sổ xe ô tô khi đang di chuyển vì bụi, gió và côn trùng có thể bay vào mắt, gây tổn thương. Giữ môi trường sống trong nhà sạch sẽ, hạn chế bụi và các hóa chất tẩy rửa mạnh có thể bay hơi gây kích ứng mắt. Cẩn thận khi sử dụng các sản phẩm xịt khoáng hoặc hóa chất làm đẹp gần vùng mắt của chó.
Nhận Biết Dấu Hiệu Khẩn Cấp Và Tìm Trợ Giúp Y Tế
Mặc dù việc chăm sóc phòng ngừa rất quan trọng, nhưng chủ nuôi cũng cần biết khi nào một vấn đề về mắt trở thành trường hợp khẩn cấp. Các dấu hiệu như đau mắt dữ dội (chó nheo mắt liên tục, khóc), mắt đỏ đột ngột và nặng, mắt sưng húp, mất thị lực cấp tính, mắt có dịch mủ nhiều hoặc màu lạ, hoặc nhìn thấy dị vật trong mắt đều cần được thăm khám thú y ngay lập tức. Trong những trường hợp này, mỗi phút đều quan trọng để bảo vệ thị lực của chó. Không tự ý dùng thuốc hoặc các phương pháp điều trị tại nhà mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ thú y, vì có thể làm tình trạng trầm trọng hơn.
Sức khỏe đôi mắt là vô giá đối với chó. Việc hiểu rõ về các bệnh về mắt của chó, từ những dấu hiệu tinh vi nhất đến các phương pháp điều trị chuyên sâu, giúp chủ nuôi có thể chủ động bảo vệ và chăm sóc cho người bạn bốn chân của mình một cách tốt nhất. Quan trọng hơn cả, việc thăm khám thú y định kỳ và không ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào là yếu tố then chốt để đảm bảo chó của bạn luôn có một đôi mắt khỏe mạnh và cuộc sống tràn đầy niềm vui.