Việc bị chó cắn không chỉ gây ra nỗi sợ hãi, tổn thương thể chất mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe như nhiễm trùng, uốn ván hay bệnh dại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của nạn nhân. Trong nhiều trường hợp, sự việc xảy ra do sự lơ là trong quản lý vật nuôi của chủ sở hữu. Vậy, bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn được pháp luật Việt Nam quy định như thế nào, và nạn nhân cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình? Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về các quy định pháp luật liên quan, từ trách nhiệm của chủ vật nuôi đến các khoản bồi thường cụ thể và quy trình giải quyết, nhằm giúp người đọc hiểu rõ quyền và nghĩa vụ khi đối mặt với tình huống không mong muốn này.
Trách Nhiệm Bồi Thường Thiệt Hại Của Chủ Sở Hữu Chó
Theo pháp luật Việt Nam, trách nhiệm bồi thường thiệt hại do súc vật gây ra được quy định rõ ràng trong Bộ luật Dân sự 2015. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để xác định nghĩa vụ của chủ sở hữu hoặc người quản lý chó khi xảy ra sự cố.
Quy định tại Điều 603 Bộ luật Dân sự 2015
Điều 603 Bộ luật Dân sự năm 2015 về bồi thường thiệt hại do súc vật gây ra là điều khoản cốt lõi, khẳng định nguyên tắc chung rằng chủ sở hữu súc vật phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại mà súc vật của mình gây ra cho người khác. Quy định này nhấn mạnh trách nhiệm mang tính tuyệt đối của chủ vật nuôi đối với hành vi của chúng, đặc biệt là trong bối cảnh các trường hợp chó cắn người ngày càng tăng.
Cụ thể, có nhiều tình huống khác nhau được đề cập trong điều khoản này:
- Trách nhiệm chính của chủ sở hữu: Nguyên tắc cơ bản nhất là chủ sở hữu súc vật phải bồi thường thiệt hại do súc vật của mình gây ra. Điều này áp dụng ngay cả khi chủ sở hữu không trực tiếp điều khiển con chó tại thời điểm xảy ra sự việc. Nghĩa là, nếu con chó thuộc quyền sở hữu của ai, người đó phải chịu trách nhiệm chính.
- Trách nhiệm của người chiếm hữu, sử dụng súc vật: Trong trường hợp chủ sở hữu không phải là người trực tiếp chiếm hữu hoặc sử dụng súc vật (ví dụ, chó được gửi giữ, cho mượn), thì người đang chiếm hữu, sử dụng súc vật tại thời điểm xảy ra thiệt hại phải bồi thường. Trách nhiệm này kéo dài trong suốt thời gian họ chiếm hữu hoặc sử dụng, trừ khi có thỏa thuận khác giữa các bên.
- Lỗi của người thứ ba: Nếu thiệt hại do súc vật gây ra là hoàn toàn do lỗi của người thứ ba, thì người thứ ba đó phải bồi thường. Ví dụ, người thứ ba cố ý chọc tức con chó khiến nó tấn công người khác. Nếu cả người thứ ba và chủ sở hữu cùng có lỗi, họ phải liên đới bồi thường thiệt hại. Điều này đòi hỏi phải xác định rõ mức độ lỗi của từng bên.
- Súc vật bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật: Trong tình huống súc vật bị chiếm hữu hoặc sử dụng một cách trái pháp luật (ví dụ, bị trộm cắp), người chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật đó sẽ phải bồi thường. Tuy nhiên, nếu chủ sở hữu hoặc người chiếm hữu, sử dụng hợp pháp có lỗi trong việc để súc vật bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật (ví dụ, lơ là quản lý, để chó đi lạc dễ dàng), thì họ cũng phải liên đới bồi thường.
- Súc vật thả rông theo tập quán: Một số vùng miền có tập quán thả rông vật nuôi. Trong trường hợp súc vật thả rông theo tập quán gây thiệt hại, chủ sở hữu súc vật đó phải bồi thường theo tập quán địa phương. Tuy nhiên, nguyên tắc này không được trái với pháp luật và đạo đức xã hội. Điều này có nghĩa là tập quán chỉ được áp dụng nếu không gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi hợp pháp của người khác và không vi phạm các quy định chung của nhà nước.
Trách Nhiệm Chủ Nuôi Chó Theo Luật Chăn Nuôi 2018
Ngoài Bộ luật Dân sự, Luật Chăn nuôi năm 2018 cũng đặt ra những yêu cầu cụ thể đối với chủ nuôi chó, đặc biệt là về các biện pháp đảm bảo an toàn. Theo khoản 3 Điều 66 của Luật Chăn nuôi 2018, chủ nuôi chó cần thực hiện các biện pháp để đảm bảo an toàn cho người và các vật nuôi khác. Những biện pháp này bao gồm: đeo rọ mõm cho chó, xích giữ chó khi ra đường hoặc ở nơi công cộng, và các biện pháp khác tùy thuộc vào từng giống chó và môi trường sống.
Việc không tuân thủ các quy định này được coi là hành vi vi phạm nghĩa vụ của chủ vật nuôi, dẫn đến việc họ phải chịu trách nhiệm khi chó gây ra thiệt hại. Nếu một con chó cắn người do chủ nuôi không đeo rọ mõm hoặc không xích giữ đúng cách, thì rõ ràng chủ nuôi đã có lỗi trong việc không tuân thủ quy định pháp luật. Do đó, họ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn cho nạn nhân.
Những quy định này nhằm khuyến khích chủ vật nuôi nâng cao ý thức trách nhiệm, đảm bảo an toàn cộng đồng, giảm thiểu các sự cố không đáng có liên quan đến chó cắn người.
Các Khoản Bồi Thường Thiệt Hại Cụ Thể
Khi bị chó cắn, nạn nhân không chỉ chịu tổn thất về sức khỏe mà còn có thể phải gánh chịu nhiều chi phí và tổn thất khác. Pháp luật dân sự quy định chi tiết các khoản bồi thường này, dựa trên nguyên tắc thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời.
Nguyên Tắc Bồi Thường Thiệt Hại Theo Điều 585 Bộ Luật Dân Sự 2015
Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 nêu rõ nguyên tắc cơ bản trong việc bồi thường thiệt hại:
- Bồi thường toàn bộ và kịp thời: Thiệt hại thực tế phải được bồi thường đầy đủ và ngay lập tức để nạn nhân có thể khắc phục hậu quả.
- Thỏa thuận giữa các bên: Các bên có thể tự thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường (tiền, hiện vật, công việc) và phương thức bồi thường (một lần, nhiều lần), trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Sự thỏa thuận này ưu tiên giải quyết tranh chấp một cách hòa giải và hiệu quả.
- Giảm mức bồi thường: Người chịu trách nhiệm bồi thường có thể được giảm mức bồi thường trong một số trường hợp nhất định:
- Không có lỗi hoặc lỗi vô ý: Nếu người gây thiệt hại không có lỗi hoặc lỗi vô ý (mức độ lỗi nhẹ).
- Thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế: Nếu thiệt hại quá lớn, vượt quá khả năng chi trả của người gây thiệt hại, Tòa án có thể xem xét giảm mức bồi thường.
- Thay đổi mức bồi thường: Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế (ví dụ: chi phí điều trị phát sinh thêm), bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thay đổi mức bồi thường.
- Lỗi của bên bị thiệt hại: Nếu bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây ra thiệt hại (ví dụ: cố ý chọc ghẹo chó, xâm phạm trái phép khu vực có chó), họ sẽ không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra. Điều này nhấn mạnh nguyên tắc công bằng trong việc phân chia trách nhiệm.
Bồi Thường Thiệt Hại Do Sức Khỏe Bị Xâm Phạm (Điều 590 BLDS 2015)
Khi bị chó cắn gây thương tích và ảnh hưởng đến sức khỏe, các khoản bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn bao gồm:
- Chi phí cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe: Bao gồm các chi phí hợp lý cho việc:
- Sơ cứu, khám bệnh, xét nghiệm.
- Tiêm vắc-xin phòng dại, uốn ván và các loại thuốc điều trị khác.
- Phẫu thuật, điều trị tại bệnh viện.
- Chi phí phục hồi chức năng, vật lý trị liệu (nếu cần).
- Chi phí bồi dưỡng sức khỏe trong quá trình điều trị và phục hồi.
- Chi phí đi lại từ nhà đến cơ sở y tế.
Tất cả các chi phí này cần phải có hóa đơn, chứng từ hợp lệ để chứng minh.
- Thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút: Nạn nhân có thể phải nghỉ việc để điều trị và phục hồi, dẫn đến mất thu nhập.
- Nếu thu nhập ổn định và xác định được, bồi thường theo mức thu nhập thực tế.
- Nếu thu nhập không ổn định hoặc khó xác định, sẽ áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại tại địa phương.
- Chi phí và thu nhập bị mất của người chăm sóc: Nếu nạn nhân cần người khác chăm sóc trong thời gian điều trị (đặc biệt là trẻ em, người già, người mất khả năng tự phục vụ), các chi phí hợp lý cho người chăm sóc và phần thu nhập thực tế bị mất của họ cũng được bồi thường. Trong trường hợp nạn nhân mất khả năng lao động hoàn toàn và cần người thường xuyên chăm sóc, khoản bồi thường còn bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc lâu dài.
- Thiệt hại khác do luật định: Ngoài các khoản trên, có thể có các thiệt hại khác được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật chuyên ngành.
- Bồi thường tổn thất về tinh thần: Ngoài các thiệt hại vật chất, nạn nhân còn phải chịu những đau khổ về thể xác và tinh thần. Người chịu trách nhiệm bồi thường phải trả một khoản tiền để bù đắp tổn thất này.
- Mức bồi thường do các bên thỏa thuận.
- Nếu không thỏa thuận được, mức tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định (tính đến tháng 7/2023, mức lương cơ sở là 1.800.000 VNĐ, nên tối đa là 90.000.000 VNĐ).
Quy trình bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn và các chi phí y tế liên quan
Bồi Thường Thiệt Hại Do Tính Mạng Bị Xâm Phạm (Điều 591 BLDS 2015)
Trong trường hợp chó cắn người dẫn đến tử vong, các khoản bồi thường còn nặng nề hơn và bao gồm:
- Các thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm: Tương tự như quy định tại Điều 590 BLDS cho khoảng thời gian nạn nhân còn sống và điều trị.
- Chi phí hợp lý cho việc mai táng: Bao gồm các chi phí tổ chức tang lễ, chôn cất hoặc hỏa táng, mua sắm đồ dùng tang lễ theo phong tục địa phương nhưng phải đảm bảo hợp lý và không lãng phí.
- Tiền cấp dưỡng cho những người có nghĩa vụ cấp dưỡng: Người bị thiệt hại có thể là trụ cột gia đình hoặc có nghĩa vụ cấp dưỡng cho người khác (con nhỏ, cha mẹ già yếu, vợ/chồng không có khả năng lao động). Người gây thiệt hại phải bồi thường tiền cấp dưỡng cho những người này.
- Thiệt hại khác do luật định: Các khoản thiệt hại đặc thù khác theo quy định pháp luật.
- Bồi thường tổn thất về tinh thần: Dành cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại (cha, mẹ, vợ, chồng, con) và những người mà người bị thiệt hại đã trực tiếp nuôi dưỡng.
- Mức bồi thường do các bên thỏa thuận.
- Nếu không thỏa thuận được, mức tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định (tính đến tháng 7/2023, mức lương cơ sở là 1.800.000 VNĐ, nên tối đa là 180.000.000 VNĐ).
Các quy định này nhằm đảm bảo rằng mọi tổn thất, dù là vật chất hay tinh thần, đều được xem xét và bồi thường một cách công bằng nhất, giúp nạn nhân và gia đình họ vượt qua khó khăn sau sự cố.
Xử Phạt Hành Chính Đối Với Chủ Sở Hữu Chó
Ngoài trách nhiệm dân sự về bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn, chủ sở hữu chó còn có thể phải đối mặt với các hình thức xử phạt hành chính nếu vi phạm các quy định về quản lý vật nuôi. Điều này thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật trong việc đảm bảo trật tự công cộng và an toàn cho mọi người.
Quy Định Tại Nghị Định 90/2017/NĐ-CP và Nghị Định 04/2020/NĐ-CP
Nghị định 90/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thú y, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 04/2020/NĐ-CP, đã chỉ rõ các hành vi vi phạm và mức phạt tương ứng. Các quy định này tập trung vào việc đảm bảo công tác phòng, chống dịch bệnh và quản lý vật nuôi có trách nhiệm.
Cụ thể, có hai nhóm hành vi vi phạm chính liên quan đến chó:
-
Không thực hiện việc phòng bệnh bắt buộc:
- Điểm b khoản 2 Điều 7 của Nghị định quy định: “Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 300.000 đồng đối với hành vi không thực hiện việc phòng bệnh bằng vắc xin hoặc các biện pháp phòng bệnh bắt buộc khác cho động vật”.
- Điều này áp dụng cho các trường hợp chủ nuôi không tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin cần thiết cho chó, bao gồm cả vắc xin phòng bệnh dại – một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm có thể lây sang người qua vết cắn. Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ sức khỏe của vật nuôi mà còn là trách nhiệm xã hội, góp phần phòng ngừa dịch bệnh cho cộng đồng.
-
Không đảm bảo an toàn nơi công cộng:
- Điểm a khoản 3 Điều 7 của Nghị định quy định: “Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong các hành vi: Không tiêm phòng vắc xin phòng bệnh Dại cho động vật bắt buộc phải tiêm phòng; không đeo rọ mõm cho chó hoặc không xích giữ chó, không có người dắt khi đưa chó ra nơi công cộng”.
- Đây là quy định quan trọng nhất liên quan trực tiếp đến các vụ chó cắn người. Mức phạt tiền từ 1 triệu đến 2 triệu đồng được áp dụng khi chủ nuôi không thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn cơ bản như:
- Không tiêm phòng dại: Dù đã có quy định riêng ở khoản 2, việc không tiêm phòng dại, đặc biệt cho các loài động vật bắt buộc phải tiêm phòng (như chó), sẽ bị xử phạt nghiêm khắc hơn.
- Không đeo rọ mõm cho chó: Khi đưa chó ra nơi công cộng, đặc biệt là các giống chó lớn, có bản năng săn mồi hoặc hung dữ, việc đeo rọ mõm là bắt buộc để ngăn chặn nguy cơ cắn người.
- Không xích giữ chó: Chó phải được xích giữ cẩn thận khi ở nơi công cộng để tránh việc chúng chạy lung tung, gây nguy hiểm hoặc làm phiền người khác.
- Không có người dắt: Ngay cả khi có xích, việc không có người dắt chó (đặc biệt là đối với chó lớn hoặc khó kiểm soát) cũng là hành vi vi phạm, vì người dắt sẽ trực tiếp kiểm soát hành vi của chó.
Tác Động Của Xử Phạt Hành Chính
Rõ ràng, nếu chủ sở hữu để chó cắn người khác do không thực hiện các biện pháp phòng ngừa nêu trên, họ sẽ bị phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng theo quy định hành chính.
Quan trọng hơn, trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự và trách nhiệm hành chính là độc lập nhưng có mối liên hệ. Việc bị xử phạt hành chính vì không tuân thủ quy định quản lý chó cũng là một bằng chứng cho thấy chủ sở hữu có lỗi, củng cố thêm căn cứ để nạn nhân yêu cầu bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn theo Bộ luật Dân sự 2015.
Việc áp dụng đồng thời cả trách nhiệm hành chính và dân sự nhằm nâng cao ý thức của chủ nuôi, đảm bảo họ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về hành vi của vật nuôi và những hậu quả mà chúng gây ra cho cộng đồng.
Hướng Dẫn Các Bước Cụ Thể Sau Khi Bị Chó Cắn
Sau khi bị chó cắn, việc thực hiện các bước cần thiết một cách kịp thời và đúng đắn không chỉ quan trọng cho sức khỏe của nạn nhân mà còn có ý nghĩa quyết định trong việc bảo vệ quyền lợi pháp lý, đặc biệt là khi yêu cầu bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn.
1. Ưu Tiên Sức Khỏe: Sơ Cứu Và Khám Y Tế Khẩn Cấp
Đây là bước quan trọng nhất và phải được thực hiện ngay lập tức:
- Sơ cứu vết thương: Rửa sạch vết thương bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 15 phút. Sát trùng bằng cồn i-ốt hoặc povidone. Tuyệt đối không băng kín vết thương ngay lập tức vì có thể tạo điều kiện cho virus dại phát triển kỵ khí.
- Tìm kiếm sự chăm sóc y tế: Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ kiểm tra, đánh giá mức độ vết thương và tư vấn về việc tiêm vắc xin phòng dại, uốn ván. Thời gian vàng để tiêm vắc xin dại là trong vòng 24 giờ sau khi bị cắn.
- Ghi lại hồ sơ y tế: Đảm bảo lưu giữ tất cả các giấy tờ liên quan đến quá trình điều trị, bao gồm: phiếu khám bệnh, đơn thuốc, hóa đơn viện phí, giấy chứng nhận tiêm vắc xin, giấy ra viện, v.v. Những tài liệu này sẽ là bằng chứng quan trọng cho việc yêu cầu bồi thường chi phí y tế.
2. Thu Thập Bằng Chứng
Sau khi đã đảm bảo an toàn về sức khỏe, việc thu thập bằng chứng là yếu tố then chốt để chứng minh sự việc và xác định trách nhiệm:
- Thông tin về con chó và chủ sở hữu:
- Chụp ảnh hoặc quay video con chó gây ra vết cắn (nếu có thể và an toàn).
- Lấy thông tin liên hệ của chủ chó: tên, địa chỉ, số điện thoại.
- Hỏi xem con chó đã được tiêm phòng dại chưa và yêu cầu xem giấy tờ chứng minh.
- Bằng chứng về vết thương:
- Chụp ảnh vết thương ngay sau khi bị cắn và trong suốt quá trình điều trị, phục hồi để ghi lại sự tiến triển và mức độ nghiêm trọng của tổn thương.
- Ghi chú rõ thời gian, địa điểm xảy ra sự việc.
- Thông tin nhân chứng:
- Nếu có người chứng kiến, hãy xin thông tin liên hệ của họ để làm chứng sau này.
- Báo cáo chính quyền địa phương:
- Thông báo sự việc cho công an xã/phường hoặc ủy ban nhân dân địa phương. Việc này không chỉ để ghi nhận sự việc mà còn để cơ quan chức năng có thể lập biên bản, tiến hành xác minh, kiểm tra tình trạng vật nuôi (ví dụ: giám sát dại đối với con chó). Biên bản của cơ quan chức năng là bằng chứng pháp lý rất mạnh.
- Tài liệu khác:
- Giữ lại quần áo bị rách, hỏng (nếu có) do vết cắn.
- Bất kỳ chi phí phát sinh nào khác do sự việc gây ra (chi phí đi lại đến bệnh viện, mua sắm đồ dùng y tế…).
3. Liên Hệ Và Thương Lượng Với Chủ Sở Hữu Chó
Sau khi có đủ bằng chứng, bạn có thể bắt đầu quá trình liên hệ với chủ sở hữu con chó để yêu cầu bồi thường:
- Tiếp cận hòa nhã: Ban đầu, hãy tiếp cận vấn đề một cách bình tĩnh, hòa nhã. Trình bày rõ ràng sự việc và những thiệt hại bạn đã phải chịu.
- Đề xuất các khoản bồi thường: Dựa trên các bằng chứng và quy định pháp luật đã nêu ở trên, bạn có thể đề xuất các khoản bồi thường cụ thể (chi phí y tế, thu nhập bị mất, tổn thất tinh thần).
- Giữ lại bằng chứng liên hệ: Ghi lại mọi cuộc trò chuyện, tin nhắn hoặc email trao đổi với chủ chó. Nếu có thể, hãy lập thành văn bản thỏa thuận bồi thường có chữ ký của cả hai bên.
- Thỏa thuận ngoài Tòa án: Khuyến khích việc giải quyết thông qua thỏa thuận ngoài Tòa án, vì đây thường là cách nhanh chóng và ít tốn kém hơn.
4. Tìm Kiếm Hỗ Trợ Pháp Lý (Nếu Cần)
Nếu việc thương lượng không thành công hoặc chủ sở hữu chó từ chối trách nhiệm, bạn có thể cần đến sự hỗ trợ pháp lý:
- Tham vấn luật sư: Một luật sư chuyên về luật dân sự sẽ tư vấn cho bạn về các quyền lợi, khả năng thắng kiện và quy trình pháp lý.
- Gửi đơn khởi kiện: Nếu quyết định khởi kiện, luật sư sẽ giúp bạn soạn thảo đơn khởi kiện và nộp lên Tòa án có thẩm quyền. Tòa án sẽ tiến hành thụ lý, giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật.
- Thời hiệu khởi kiện: Theo Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là 03 năm kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Do đó, bạn cần nhanh chóng thực hiện các bước cần thiết.
Thực hiện đúng các bước trên sẽ giúp bạn vừa đảm bảo sức khỏe, vừa bảo vệ tối đa quyền lợi của mình khi đối mặt với tình huống bị chó cắn. Đây là quá trình quan trọng để đảm bảo công lý và nhận được sự bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn một cách xứng đáng.
Trách Nhiệm Của Chủ Vật Nuôi Và Các Biện Pháp Phòng Ngừa
Để tránh xảy ra các sự việc đáng tiếc và nghĩa vụ bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn, chủ vật nuôi đóng vai trò then chốt trong việc quản lý và giáo dục chó của mình. Việc nâng cao ý thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cần thiết không chỉ vì an toàn cộng đồng mà còn vì phúc lợi của chính vật nuôi.
Nghĩa Vụ Pháp Lý Và Đạo Đức Của Chủ Sở Hữu Chó
- Tuân thủ pháp luật: Chủ sở hữu phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Luật Chăn nuôi 2018 và các Nghị định liên quan về việc tiêm phòng dại, đeo rọ mõm, xích giữ khi đưa chó ra nơi công cộng. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng.
- Đảm bảo an toàn công cộng: Chó là vật nuôi, nhưng chúng có bản năng và đôi khi có thể hành động không lường trước được. Chủ nuôi phải đảm bảo rằng chó của mình không gây nguy hiểm cho người khác, đặc biệt là trẻ em và người già.
- Giáo dục và huấn luyện: Một con chó được huấn luyện tốt sẽ dễ dàng kiểm soát hơn, ít có khả năng cắn người. Việc huấn luyện vâng lời, xã hội hóa chó từ nhỏ giúp chúng quen với nhiều người, vật nuôi và môi trường khác nhau.
- Kiểm soát sinh sản: Việc kiểm soát sinh sản giúp giảm số lượng chó không mong muốn, từ đó giảm số lượng chó thả rông, góp phần giảm nguy cơ chó cắn người.
Các Biện Pháp Phòng Ngừa Chủ Động Từ Chủ Nuôi
Để phòng tránh việc phải bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn và những hậu quả nghiêm trọng khác, chủ nuôi cần áp dụng các biện pháp sau:
-
Tiêm phòng đầy đủ và định kỳ:
- Đảm bảo chó được tiêm vắc xin phòng dại và các bệnh truyền nhiễm khác theo đúng lịch trình khuyến nghị của bác sĩ thú y.
- Lưu giữ giấy tờ, sổ tiêm phòng làm bằng chứng.
- Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ sức khỏe chó mà còn giảm thiểu rủi ro lây nhiễm bệnh cho người nếu xảy ra sự cố.
-
Đeo rọ mõm và xích giữ chó ở nơi công cộng:
- Đây là quy định bắt buộc khi đưa chó ra ngoài. Rọ mõm phải vừa vặn, không gây khó chịu cho chó nhưng đủ chắc chắn để ngăn chó cắn.
- Sử dụng dây xích chắc chắn và luôn giữ chó trong tầm kiểm soát. Ngay cả khi chó nhà bạn rất hiền lành, bạn cũng không thể lường trước các yếu tố bên ngoài có thể kích động chúng.
-
Hàng rào và khu vực nuôi nhốt an toàn:
- Đảm bảo khu vực nuôi chó tại nhà có hàng rào kiên cố, không có lỗ hổng để chó không thể thoát ra ngoài gây nguy hiểm cho người khác.
- Tránh để chó chạy rông tự do ngoài đường.
- Nếu có khách đến nhà, đặc biệt là trẻ em, hãy giữ chó trong khu vực riêng hoặc có biện pháp kiểm soát chặt chẽ.
-
Huấn luyện và xã hội hóa sớm:
- Đào tạo chó từ khi còn nhỏ để chúng quen với môi trường xung quanh, biết cách tương tác với con người và các loài vật khác một cách tích cực.
- Dạy chó các lệnh cơ bản như “ngồi”, “yên”, “đến đây” để dễ dàng kiểm soát trong mọi tình huống.
-
Quan sát hành vi của chó:
- Học cách nhận biết các dấu hiệu chó có thể sắp cắn (gầm gừ, nhe nanh, lông dựng đứng, cụp tai, căng thẳng).
- Tránh các tình huống căng thẳng cho chó.
- Không để trẻ nhỏ chơi đùa với chó mà không có sự giám sát của người lớn.
- Hiểu rõ tính cách và tiền sử của chó, đặc biệt nếu đó là chó cứu hộ hoặc có tiền sử bị ngược đãi.
-
Cân nhắc về giống chó:
- Nếu bạn sở hữu giống chó lớn hoặc có bản năng bảo vệ cao, hãy nhận thức rõ hơn về trách nhiệm và cần có sự huấn luyện chuyên nghiệp.
Việc chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp chủ vật nuôi tránh được các rắc rối pháp lý và chi phí bồi thường, mà còn tạo ra một môi trường an toàn hơn cho cả chó và cộng đồng. Đặc biệt, việc tìm kiếm thông tin và trang bị kiến thức về chăm sóc thú cưng tại các nguồn uy tín như Mochi Cat cũng là một phần quan trọng để chủ nuôi hiểu rõ hơn về nhu cầu và hành vi của chó, từ đó quản lý vật nuôi một cách hiệu quả và có trách nhiệm hơn.
Câu Hỏi Thường Gặp Về Bồi Thường Thiệt Hại Khi Bị Chó Cắn
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến việc bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn, giúp làm rõ thêm các khía cạnh pháp lý và thực tiễn.
1. Nếu chó của tôi cắn người khác nhưng tôi đã tiêm phòng dại đầy đủ cho nó thì sao?
Việc tiêm phòng dại đầy đủ cho chó là một nghĩa vụ quan trọng của chủ vật nuôi và giúp giảm thiểu rủi ro lây bệnh dại cho nạn nhân. Tuy nhiên, việc này không loại trừ hoàn toàn trách nhiệm dân sự của chủ sở hữu trong việc bồi thường thiệt hại. Theo Điều 603 Bộ luật Dân sự 2015, chủ sở hữu súc vật vẫn phải bồi thường thiệt hại do súc vật của mình gây ra. Việc tiêm phòng chỉ giúp làm giảm mức độ nghiêm trọng của hậu quả (ví dụ: nạn nhân không phải tiêm huyết thanh kháng dại, chỉ cần tiêm vắc xin), nhưng không miễn trừ trách nhiệm bồi thường các chi phí y tế khác, thu nhập bị mất, và tổn thất tinh thần.
Ngoài ra, chủ nuôi vẫn có thể bị xử phạt hành chính nếu chó cắn người do không đeo rọ mõm hoặc không xích giữ theo quy định (Điều 7 Nghị định 90/2017/NĐ-CP).
2. Tôi bị chó cắn nhưng chủ chó nói rằng tôi đã chọc ghẹo nó trước, vậy tôi có được bồi thường không?
Trong trường hợp này, nếu có bằng chứng cho thấy nạn nhân có lỗi trong việc gây ra thiệt hại (ví dụ: cố ý chọc tức, trêu ghẹo chó), thì mức bồi thường có thể bị giảm trừ. Theo khoản 4 Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015, nếu bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
Mức độ giảm trừ sẽ phụ thuộc vào mức độ lỗi của mỗi bên (chủ chó trong việc không kiểm soát vật nuôi và nạn nhân trong việc chọc ghẹo chó). Tòa án sẽ xem xét toàn bộ các tình tiết để đưa ra phán quyết công bằng. Việc thu thập bằng chứng (lời khai nhân chứng, camera an ninh) là rất quan trọng để chứng minh lỗi của các bên.
3. Chủ chó từ chối bồi thường, tôi phải làm gì?
Nếu chủ chó từ chối thực hiện nghĩa vụ bồi thường, bạn có thể thực hiện các bước sau:
- Thương lượng lần cuối: Gửi một văn bản chính thức (có thể qua luật sư) yêu cầu bồi thường, nêu rõ các khoản thiệt hại và bằng chứng.
- Gửi đơn yêu cầu hòa giải: Đề nghị Ủy ban nhân dân cấp xã/phường nơi cư trú của chủ chó tiến hành hòa giải. Đây là bước bắt buộc trước khi khởi kiện dân sự ở một số trường hợp.
- Khởi kiện ra Tòa án: Nếu hòa giải không thành, bạn có quyền nộp đơn khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền (Tòa án cấp huyện nơi chủ chó cư trú hoặc nơi xảy ra sự việc). Bạn cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng cứ (hồ sơ y tế, hóa đơn, biên bản công an, ảnh chụp, lời khai nhân chứng) để chứng minh yêu cầu của mình.
4. Bị chó cắn cần phải làm gì ngay lập tức để bảo vệ sức khỏe và quyền lợi?
- Rửa sạch vết thương: Rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 15 phút.
- Đến cơ sở y tế: Khám và tiêm phòng dại, uốn ván ngay lập tức. Giữ lại tất cả hóa đơn, giấy tờ y tế.
- Lấy thông tin chủ chó: Xin tên, địa chỉ, số điện thoại của chủ sở hữu chó.
- Thu thập bằng chứng: Chụp ảnh vết thương, con chó, hiện trường. Tìm kiếm nhân chứng.
- Báo cáo chính quyền: Thông báo sự việc cho công an hoặc chính quyền địa phương để lập biên bản.
5. Chi phí bồi thường tổn thất về tinh thần được tính như thế nào?
Chi phí bồi thường tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận. Nếu không đạt được thỏa thuận, Tòa án sẽ quyết định dựa trên mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, cụ thể:
- Khi bị thương, ảnh hưởng sức khỏe: Tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở.
- Khi tử vong: Tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất và người đã trực tiếp nuôi dưỡng người bị thiệt hại.
Mức lương cơ sở hiện hành là 1.800.000 VNĐ (từ tháng 7/2023), do đó mức bồi thường tinh thần tối đa cho người bị thương là 90.000.000 VNĐ và cho người tử vong là 180.000.000 VNĐ.
Kết Luận
Việc bồi thường thiệt hại khi bị chó cắn là một vấn đề pháp lý phức tạp nhưng lại rất thực tế và cần thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của nạn nhân. Pháp luật Việt Nam đã có những quy định rõ ràng trong Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Chăn nuôi 2018, xác định trách nhiệm của chủ sở hữu vật nuôi cũng như các khoản bồi thường cụ thể cho những thiệt hại về sức khỏe, thu nhập và tinh thần. Nạn nhân cần chủ động nắm vững các quyền của mình, thực hiện các bước sơ cứu và thu thập bằng chứng kịp thời để bảo vệ bản thân và có cơ sở pháp lý vững chắc khi yêu cầu bồi thường. Đồng thời, mỗi chủ vật nuôi cần nâng cao ý thức trách nhiệm, tuân thủ các quy định về quản lý chó mèo, đặc biệt là tiêm phòng và kiểm soát vật nuôi ở nơi công cộng, để tránh những sự cố đáng tiếc và góp phần xây dựng một cộng đồng an toàn hơn.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 30, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
