Bệnh xoắn khuẩn ở chó, hay còn gọi là Leptospirosis, là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn thuộc chi Leptospira gây ra. Đây là một căn bệnh có khả năng lây nhiễm từ động vật sang người (bệnh truyền nhiễm zoonotic) và có thể gây tử vong ở cả chó lẫn con người nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bệnh xoắn khuẩn thường biểu hiện với các triệu chứng đa dạng như sốt, tổn thương gan, thận, và có thể dẫn đến suy đa phủ tạng. Việc hiểu rõ về căn bệnh này là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho thú cưng và cả gia đình bạn.
Tổng quan về bệnh xoắn khuẩn Leptospira ở chó
Bệnh xoắn khuẩn ở chó được gây ra bởi vi khuẩn hình xoắn lò xo thuộc chi Leptospira. Đây là một nhóm vi khuẩn đa dạng với nhiều serovar (chủng huyết thanh) khác nhau, mỗi chủng có thể gây ra mức độ bệnh lý và triệu chứng khác nhau. Các chủng phổ biến nhất gây bệnh ở chó bao gồm L. interrogans serovar Canicola và Icterohaemorrhagiae, nhưng các chủng khác như Pomona, Grippotyphosa, Bratislava cũng có thể là nguyên nhân. Vi khuẩn này có khả năng tồn tại lâu dài trong môi trường ẩm ướt, đặc biệt là trong nước đọng, bùn lầy, và đất ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho sự lây lan.
Chó là loài vật rất dễ mắc bệnh xoắn khuẩn do tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm hoặc các động vật mang mầm bệnh. Các loài động vật hoang dã như chuột, sóc, gấu trúc, chồn hôi thường là vật chủ mang Leptospira và bài tiết vi khuẩn qua nước tiểu, làm ô nhiễm nguồn nước và đất. Khi chó uống phải nước, tiếp xúc với đất hoặc nước tiểu bị nhiễm khuẩn, hoặc qua vết thương hở trên da, vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể. Sau khi xâm nhập, Leptospira nhanh chóng di chuyển vào máu, lan truyền khắp cơ thể và gây tổn thương nghiêm trọng cho các cơ quan nội tạng, đặc biệt là gan và thận. Tình trạng nhiễm bệnh có thể dẫn đến suy gan, suy thận cấp tính, xuất huyết và các biến chứng thần kinh, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của chó.
Nguyên nhân chính gây bệnh xoắn khuẩn ở chó
Vi khuẩn Leptospira là tác nhân hàng đầu gây ra bệnh xoắn khuẩn ở chó. Vi khuẩn này phát triển mạnh trong môi trường ấm áp và ẩm ướt, đặc biệt là sau những trận mưa lớn hoặc ở những khu vực có nguồn nước tù đọng. Các yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng trong chu kỳ lây nhiễm của bệnh. Chó có thể nhiễm bệnh khi:
- Tiếp xúc trực tiếp với nước tiểu của động vật bị nhiễm bệnh: Đây là con đường lây truyền phổ biến nhất. Nước tiểu của các động vật hoang dã (như chuột, gấu trúc, chồn hôi) hoặc các vật nuôi khác bị nhiễm Leptospira có thể làm ô nhiễm đất, nước và các bề mặt.
- Uống nước hoặc bơi lội trong các nguồn nước bị ô nhiễm: Ao, hồ, vũng nước đọng, suối hoặc sông có thể chứa vi khuẩn Leptospira nếu có động vật mang mầm bệnh bài tiết vào đó.
- Tiếp xúc với đất ẩm ướt hoặc bùn lầy: Vi khuẩn Leptospira có thể tồn tại trong đất ẩm trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng.
- Tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc vật nuôi khác bị nhiễm bệnh: Chó có thể bị lây nhiễm khi săn bắt động vật gặm nhấm, tiếp xúc với xác động vật chết, hoặc khi giao tiếp với những con chó khác đang mang mầm bệnh.
- Qua vết thương hở: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể qua các vết trầy xước, vết cắt hoặc vết thương hở trên da.
- Tiếp xúc gián tiếp qua môi trường sống: Vi khuẩn có thể bám vào các bề mặt, đồ vật trong nhà và sân vườn, nơi chó thường xuyên sinh hoạt.
Các yếu tố rủi ro khác bao gồm việc chó sống ở nông thôn hoặc ngoại ô, những nơi có nhiều động vật hoang dã; chó thường xuyên đi dạo trong các khu vực ẩm ướt, nhiều cây cối; và chó không được tiêm phòng đầy đủ. Đặc biệt, chó con và chó lớn tuổi có hệ miễn dịch yếu hơn thường dễ bị ảnh hưởng nặng nề hơn khi mắc bệnh.
Triệu chứng của bệnh xoắn khuẩn ở chó
Bệnh xoắn khuẩn ở chó có thể biểu hiện rất đa dạng và thường khó nhận biết ở giai đoạn đầu do các triệu chứng không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 5 đến 14 ngày, nhưng có thể lên tới 30 ngày. Bệnh có thể tiến triển dưới các dạng cấp tính, bán cấp tính và mãn tính, mỗi dạng có những biểu hiện khác nhau.
Dạng cấp tính
Ở dạng cấp tính, bệnh thường tiến triển nhanh chóng và nghiêm trọng, thường xảy ra sau vài giờ hoặc vài ngày kể từ khi nhiễm trùng. Chó có thể biểu hiện:
- Sốt cao đột ngột: Nhiệt độ cơ thể có thể lên tới 40°C – 41°C, kèm theo run rẩy.
- Suy nhược nghiêm trọng: Chó trở nên yếu ớt, lờ đờ, kém ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
- Đau cơ và khớp: Chó có thể đi lại khó khăn, đứng lên ngồi xuống chậm chạp do đau nhức.
- Nôn mửa và tiêu chảy: Có thể kèm theo máu trong phân hoặc chất nôn.
- Mất nước nhanh chóng: Do nôn và tiêu chảy, chó dễ bị mất nước nghiêm trọng.
- Dạng xuất huyết (Thể thương hàn): Chó có biểu hiện xuất huyết dưới da, niêm mạc (nhất là kết mạc mắt), chảy máu cam, nôn ra máu, phân có màu sẫm do máu. Tình trạng này có thể dẫn đến sốc và tử vong nhanh chóng trong vòng 24-48 giờ.
- Dạng vàng da (Thể hoàng đản): Da, niêm mạc, và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng rõ rệt do tổn thương gan nghiêm trọng, gây tích tụ bilirubin. Kèm theo khó thở tăng dần, hơi thở có mùi hôi (do tích tụ độc tố urê), và các triệu chứng thần kinh như co giật, viêm não trước khi chết. Chó thường tử vong trong khoảng 5-8 ngày.
Dạng bán cấp tính và mãn tính
Dạng bán cấp tính và mãn tính thường ít kịch liệt hơn dạng cấp tính nhưng cũng gây ra tổn thương nghiêm trọng và lâu dài cho các cơ quan nội tạng. Các triệu chứng có thể bao gồm:
- Suy thận mãn tính: Đây là biến chứng phổ biến nhất. Chó có biểu hiện tiểu nhiều (tiểu dắt), khát nước dữ dội, nôn mửa, chán ăn, sụt cân. Hơi thở có mùi amoniac (mùi urê) do thận không lọc được độc tố.
- Suy gan: Vàng da nhẹ hơn so với dạng cấp tính, nhưng vẫn có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, và các vấn đề về tiêu hóa.
- Viêm màng bồ đào: Viêm các cấu trúc bên trong mắt, có thể gây đau mắt, đỏ mắt và suy giảm thị lực.
- Viêm cơ: Gây đau nhức, cứng khớp và khó vận động.
- Rối loạn sinh sản: Ở chó cái, Leptospirosis có thể gây sảy thai hoặc vô sinh.
- Các vấn đề hô hấp: Ho, khó thở do tổn thương phổi.
Trong các trường hợp mãn tính, chó có thể mang mầm bệnh và bài tiết vi khuẩn qua nước tiểu trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm mà không có triệu chứng rõ rệt, trở thành nguồn lây nhiễm cho các động vật khác và con người. Việc nhận biết sớm và đưa chó đến cơ sở thú y uy tín như Mochi Cat để được thăm khám là cực kỳ quan trọng.
Chẩn đoán bệnh xoắn khuẩn ở chó
Việc chẩn đoán bệnh xoắn khuẩn ở chó thường phức tạp do các triệu chứng không đặc hiệu và có thể dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh khác. Bác sĩ thú y sẽ kết hợp nhiều phương pháp để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất. Các bước chẩn đoán bao gồm:
- Lịch sử bệnh và khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về lịch sử tiếp xúc của chó với môi trường, động vật hoang dã, tình trạng tiêm phòng, và các triệu chứng hiện tại. Khám lâm sàng sẽ đánh giá các dấu hiệu như sốt, vàng da, đau bụng, sưng hạch bạch huyết, dấu hiệu mất nước và các biểu hiện xuất huyết.
- Xét nghiệm máu tổng quát (CBC): Thường cho thấy số lượng bạch cầu tăng cao (đặc biệt là neutrophil), thiếu máu (do xuất huyết hoặc suy thận mãn tính) và giảm tiểu cầu.
- Xét nghiệm hóa sinh máu: Đánh giá chức năng gan và thận. Các chỉ số như AST, ALT, ALP, bilirubin (tăng cao trong trường hợp tổn thương gan và vàng da), BUN (urea), creatinine (tăng cao trong trường hợp suy thận) sẽ được phân tích.
- Xét nghiệm nước tiểu: Có thể phát hiện protein niệu, trụ niệu, glucose niệu và sự hiện diện của vi khuẩn Leptospira. Nước tiểu thường đậm đặc và có thể có máu.
- Xét nghiệm kháng thể (MAT – Microscopic Agglutination Test): Đây là phương pháp phổ biến để phát hiện kháng thể chống Leptospira trong máu. Sự tăng gấp 4 lần nồng độ kháng thể trong các mẫu máu lấy cách nhau 2-4 tuần là dấu hiệu xác định nhiễm trùng cấp tính. Tuy nhiên, kháng thể có thể chưa xuất hiện ở giai đoạn đầu bệnh, hoặc chó đã tiêm vắc xin có thể có kháng thể dương tính giả.
- Xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction): Xét nghiệm PCR có thể phát hiện vật chất di truyền của vi khuẩn Leptospira trong mẫu máu, nước tiểu hoặc mô. Phương pháp này rất nhạy và có thể phát hiện vi khuẩn ngay cả trước khi cơ thể sản xuất kháng thể, đặc biệt hữu ích ở giai đoạn đầu bệnh.
- Chụp X-quang hoặc siêu âm: Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh có thể giúp đánh giá mức độ tổn thương của gan, thận và các cơ quan khác. Ví dụ, siêu âm có thể cho thấy thận sưng to, gan thay đổi cấu trúc hoặc dịch báng bụng.
Việc chẩn đoán sớm đóng vai trò then chốt trong việc cứu sống chó và ngăn chặn sự lây lan của bệnh sang các động vật khác và con người.
Bệnh xoắn khuẩn ở chó có chữa được không và các phương pháp điều trị
Bệnh xoắn khuẩn ở chó hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực. Tuy nhiên, mức độ thành công của việc điều trị phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, mức độ tổn thương cơ quan và sức khỏe tổng thể của chó. Mục tiêu của điều trị là tiêu diệt vi khuẩn, kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ chức năng các cơ quan bị ảnh hưởng.
Điều trị bằng kháng sinh
Kháng sinh là liệu pháp chính để tiêu diệt vi khuẩn Leptospira.
- Kháng sinh giai đoạn cấp tính: Penicillin G hoặc ampicillin thường được sử dụng ban đầu để tiêu diệt Leptospira trong máu, ngăn chặn sự lây lan và tổn thương thêm cho các cơ quan.
- Kháng sinh giai đoạn duy trì: Sau khi kiểm soát được giai đoạn cấp tính, doxycycline được dùng để loại bỏ vi khuẩn ra khỏi thận và ngăn ngừa việc chó trở thành vật chủ mang mầm bệnh lâu dài. Doxycycline cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ thú y với liều lượng và thời gian chính xác, thường kéo dài từ 2-4 tuần.
Điều trị hỗ trợ và chăm sóc
Bên cạnh kháng sinh, các biện pháp điều trị hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp chó phục hồi:
- Truyền dịch tĩnh mạch: Để chống mất nước, duy trì huyết áp và hỗ trợ chức năng thận.
- Thuốc chống nôn và bảo vệ dạ dày: Giúp giảm nôn mửa và bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa.
- Thuốc giảm đau: Để giảm đau cơ và khớp, giúp chó thoải mái hơn.
- Thuốc lợi tiểu: Có thể được sử dụng trong trường hợp suy thận cấp để kích thích tiểu tiện.
- Kiểm soát vàng da: Nếu chó bị vàng da nặng, có thể cần các biện pháp hỗ trợ gan và theo dõi sát sao.
- Chế độ ăn đặc biệt: Chó cần được cung cấp chế độ ăn dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng, đặc biệt nếu có tổn thương gan hoặc thận.
- Chăm sóc tích cực: Trong các trường hợp nặng, chó có thể cần nhập viện để được theo dõi sát sao các chỉ số sinh tồn và điều trị tích cực.
Đặc điểm vắc xin phòng bệnh xoắn khuẩn ở chó và lịch tiêm chủng
Vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh xoắn khuẩn ở chó. Tuy nhiên, do tính phức tạp của vi khuẩn Leptospira với hơn 200 serovar khác nhau, vắc xin hiện tại chỉ có thể bảo vệ chống lại một số chủng phổ biến nhất gây bệnh ở chó (thường là 2 hoặc 4 chủng). Điều này có nghĩa là chó đã tiêm phòng vẫn có khả năng mắc bệnh do một chủng khác không có trong vắc xin gây ra. Tuy nhiên, việc tiêm phòng đầy đủ vẫn được khuyến nghị mạnh mẽ để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và mức độ nghiêm trọng nếu bệnh xảy ra.
Đặc điểm vắc xin
- Vắc xin bất hoạt: Hầu hết các loại vắc xin Leptospira hiện nay là vắc xin bất hoạt, có nghĩa là chúng chứa các vi khuẩn đã bị tiêu diệt nhưng vẫn giữ được khả năng kích thích hệ miễn dịch.
- Vắc xin đa giá: Các loại vắc xin thường được sử dụng là vắc xin đa giá, bảo vệ chống lại nhiều bệnh cùng lúc, bao gồm cả Leptospirosis (thường là vắc xin 5 bệnh hoặc 7 bệnh). Chữ “L” trên nhãn vắc xin thường là viết tắt của Leptospirosis.
- Hiệu quả và an toàn: Các loại vắc xin hiện có được đánh giá là khá hiệu quả và an toàn khi sử dụng đúng theo chỉ dẫn. Tuy nhiên, vắc xin Leptospira đôi khi có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc tác dụng phụ ở một số chó, đặc biệt là các giống chó thuần chủng hoặc chó nhỏ.
Lịch tiêm chủng vắc xin Leptospira
Hiệp hội Y khoa Động vật Mỹ (AVMA) và các tổ chức thú y khác khuyến nghị lịch tiêm chủng như sau:
- Đối với chó con:
- Mũi tiêm vắc xin Leptospira đầu tiên thường vào lúc 12 tuần tuổi.
- Mũi tiêm nhắc lại (booster) cần được thực hiện 2 đến 4 tuần sau mũi đầu tiên để đảm bảo hệ miễn dịch được kích hoạt tối ưu.
- Đối với chó lớn hơn (trên 4 tháng tuổi) hoặc chó trưởng thành chưa tiêm phòng:
- Tiêm mũi vắc xin Leptospirosis đầu tiên.
- Tiêm mũi nhắc lại 2 đến 4 tuần sau đó.
- Tiêm nhắc lại hàng năm: Để duy trì khả năng miễn dịch, chó cần được tiêm nhắc lại vắc xin Leptospirosis mỗi năm một lần.
- Đối với chó có nguy cơ cao: Những chó thường xuyên tiếp xúc với môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao (như sống ở vùng dịch tễ, hay đi dạo ở khu vực ẩm ướt, tiếp xúc nhiều với động vật hoang dã, chó sống trong trại tập trung, bệnh viện thú y, cửa hàng thú cưng) có thể cần được tiêm nhắc lại mỗi 6-9 tháng một lần theo khuyến nghị của bác sĩ thú y.
Việc tuân thủ đúng lịch tiêm chủng là yếu tố then chốt để đảm bảo chó của bạn được bảo vệ tốt nhất khỏi căn bệnh nguy hiểm này.
Chống chỉ định và lưu ý khi tiêm phòng bệnh xoắn khuẩn ở chó
Mặc dù vắc xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả, nhưng việc tiêm phòng bệnh xoắn khuẩn ở chó cần được thực hiện cẩn trọng và có sự chỉ định của bác sĩ thú y. Có một số trường hợp chống chỉ định hoặc cần thận trọng đặc biệt khi tiêm vắc xin Leptospira:
Chống chỉ định và thận trọng
- Chó đang ốm yếu hoặc có sức khỏe không tốt: Không nên tiêm vắc xin cho chó đang bị sốt, biếng ăn, suy nhược hoặc mắc các bệnh lý khác. Hệ miễn dịch của chó cần phải khỏe mạnh để có thể phản ứng tốt với vắc xin và tạo ra kháng thể.
- Chó đang mang thai hoặc cho con bú: Tiêm vắc xin cho chó mang thai hoặc cho con bú có thể gây rủi ro cho chó mẹ và chó con. Nên đợi chó con cai sữa và chó mẹ hồi phục hoàn toàn trước khi tiêm phòng.
- Chó có hệ miễn dịch suy giảm: Các chó đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ như corticosteroid) hoặc mắc các bệnh làm suy giảm miễn dịch (ví dụ như FIV ở mèo hoặc các bệnh tự miễn) có thể không tạo đủ kháng thể sau khi tiêm vắc xin.
- Chó có tiền sử phản ứng dị ứng với vắc xin: Nếu chó đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ loại vắc xin nào trước đây, cần thông báo cho bác sĩ thú y. Vắc xin Leptospira được biết là có tỷ lệ gây phản ứng dị ứng cao hơn so với một số loại vắc xin khác.
- Các giống chó nhạy cảm: Một số báo cáo cho thấy các giống chó thuần chủng như Dachshund, West Highland White Terrier, hoặc các giống chó nhỏ có thể dễ bị phản ứng tự miễn hoặc dị ứng hơn với vắc xin Leptospira. Đối với những giống chó này, việc tiêm phòng định kỳ chỉ nên được xem xét nếu chó có nguy cơ phơi nhiễm cao.
Một số lưu ý khác khi phòng bệnh Leptospira ở chó
Ngoài việc tiêm phòng, chủ nuôi cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa tổng thể để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cho chó:
- Kiểm soát môi trường:
- Tránh cho chó uống nước ở các nguồn nước tù đọng: Ngăn chó tiếp cận ao, hồ, vũng nước mưa, suối hoặc các khu vực ẩm ướt, bùn lầy. Luôn cung cấp nước sạch trong nhà.
- Kiểm soát động vật gặm nhấm: Chuột và các động vật gặm nhấm khác là vật chủ mang mầm bệnh chính. Đảm bảo khu vực sống của chó được sạch sẽ, không có thức ăn thừa thu hút chuột.
- Dọn dẹp vệ sinh: Thường xuyên dọn dẹp sân vườn, loại bỏ các vũng nước đọng, lá cây ẩm ướt có thể là nơi trú ẩn của vi khuẩn.
- Vệ sinh cá nhân:
- Rửa tay thường xuyên: Sau khi tiếp xúc với chó, đặc biệt là chó nghi ngờ bị bệnh, hoặc sau khi dọn dẹp chất thải của chó, cần rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước.
- Sử dụng găng tay: Khi tiếp xúc với nước tiểu, máu hoặc các chất dịch cơ thể của chó bị bệnh, nên đeo găng tay bảo hộ.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với nước tiểu chó: Nước tiểu của chó bị nhiễm bệnh có thể là nguồn lây nhiễm cho người. Hạn chế để trẻ em hoặc người có vết thương hở tiếp xúc với nước tiểu chó.
- Theo dõi sức khỏe chó:
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đưa chó đi khám sức khỏe định kỳ tại phòng khám thú y để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe.
- Chủ động tìm hiểu: Nâng cao kiến thức về các bệnh truyền nhiễm ở chó, đặc biệt là bệnh xoắn khuẩn ở chó, để nhận biết sớm các triệu chứng bất thường.
- Cách ly chó bệnh: Nếu nghi ngờ chó bị Leptospirosis, cần cách ly chó khỏi các vật nuôi khác và con người để ngăn ngừa lây lan.
Bằng cách kết hợp tiêm phòng đầy đủ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa môi trường, vệ sinh nghiêm ngặt, bạn có thể bảo vệ thú cưng và gia đình khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ thú y để có lời khuyên và hướng dẫn cụ thể cho tình trạng của chó của bạn.
Ảnh hưởng của bệnh xoắn khuẩn ở chó đối với con người (Zoonosis)
Bệnh xoắn khuẩn ở chó không chỉ nguy hiểm đối với thú cưng mà còn là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, vì đây là một bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người (zoonosis). Vi khuẩn Leptospira có thể lây nhiễm sang người qua nhiều con đường, chủ yếu là do tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nước tiểu của động vật bị nhiễm bệnh.
Con đường lây nhiễm sang người
- Tiếp xúc trực tiếp với nước tiểu chó bị nhiễm bệnh: Chủ nuôi hoặc người chăm sóc chó có thể bị nhiễm bệnh khi tiếp xúc với nước tiểu của chó bị nhiễm Leptospira, đặc biệt nếu có vết thương hở trên da hoặc vi khuẩn bắn vào mắt, mũi, miệng.
- Tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm: Bơi lội, tắm, hoặc đi bộ trong các vùng nước ngọt, đất ẩm, bùn lầy bị ô nhiễm bởi nước tiểu của động vật mang mầm bệnh.
- Tiêu thụ nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm: Uống nước không được xử lý hoặc ăn thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn.
- Tiếp xúc với động vật hoang dã bị nhiễm bệnh: Săn bắn hoặc xử lý xác động vật hoang dã.
- Nguy cơ nghề nghiệp: Những người làm việc trong ngành nông nghiệp, thú y, hoặc những người thường xuyên tiếp xúc với nước ngọt bị ô nhiễm có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Triệu chứng ở người
Ở người, bệnh Leptospirosis có thể biểu hiện từ nhẹ đến rất nặng, thậm chí gây tử vong. Các triệu chứng thường xuất hiện từ 5 đến 14 ngày sau khi phơi nhiễm và có thể bao gồm:
- Giai đoạn đầu (pha cấp tính): Sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, đau cơ (đặc biệt là bắp chân và lưng), ớn lạnh, nôn mửa, tiêu chảy, chán ăn, yếu mệt. Một số người có thể bị phát ban.
- Giai đoạn thứ hai (pha miễn dịch hoặc pha nặng): Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng hơn, ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng:
- Hội chứng Weil: Dạng nghiêm trọng nhất, đặc trưng bởi vàng da, suy thận cấp, xuất huyết và viêm cơ tim.
- Tổn thương phổi: Ho, khó thở, chảy máu phổi.
- Viêm màng não: Đau đầu, cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng, co giật.
- Các vấn đề về mắt: Viêm màng bồ đào, viêm kết mạc.
- Suy gan và suy thận: Có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn hoặc tử vong.
Phòng ngừa cho con người
Để bảo vệ bản thân khỏi bệnh xoắn khuẩn ở chó, con người cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
- Vệ sinh cá nhân nghiêm ngặt: Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sau khi tiếp xúc với chó (đặc biệt là chó nghi ngờ bị bệnh), sau khi dọn dẹp chất thải hoặc tiếp xúc với môi trường tiềm ẩn mầm bệnh.
- Tránh tiếp xúc với nước tiểu chó bị nhiễm bệnh: Sử dụng găng tay khi xử lý chất thải của chó. Nếu chó của bạn bị ốm, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để biết cách xử lý chất thải an toàn.
- Tránh các khu vực nước bị ô nhiễm: Hạn chế bơi lội, đi bộ chân trần hoặc để trẻ em chơi ở các ao, hồ, vũng nước đọng có thể bị ô nhiễm.
- Kiểm soát động vật gặm nhấm: Đảm bảo vệ sinh môi trường sống, hạn chế sự xuất hiện của chuột và các động vật hoang dã khác xung quanh nhà.
- Nấu chín thức ăn và uống nước sạch: Đảm bảo thực phẩm được nấu chín kỹ và sử dụng nguồn nước uống sạch, đã được xử lý.
- Tìm kiếm sự chăm sóc y tế: Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ nhiễm Leptospirosis, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức và thông báo cho bác sĩ về việc tiếp xúc với động vật hoặc môi trường có nguy cơ.
Việc tiêm phòng Leptospirosis đầy đủ cho chó không chỉ bảo vệ thú cưng mà còn giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm sang con người, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Quản lý lâu dài và tiên lượng cho chó mắc bệnh xoắn khuẩn
Việc điều trị thành công bệnh xoắn khuẩn ở chó không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát giai đoạn cấp tính mà còn bao gồm cả quản lý lâu dài để phục hồi chức năng cơ quan và ngăn ngừa tái phát. Tiên lượng cho chó mắc bệnh Leptospirosis phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiêm trọng của bệnh khi chẩn đoán, chủng vi khuẩn gây bệnh, tốc độ điều trị, và các tổn thương cơ quan đã xảy ra.
Quản lý sau điều trị
- Theo dõi chức năng gan và thận: Ngay cả sau khi điều trị kháng sinh, chó cần được theo dõi định kỳ chức năng gan và thận thông qua các xét nghiệm máu và nước tiểu. Các tổn thương do Leptospira gây ra có thể để lại di chứng lâu dài hoặc tiến triển thành bệnh mãn tính.
- Chế độ ăn uống đặc biệt: Đối với chó bị tổn thương gan hoặc thận, bác sĩ thú y có thể khuyến nghị một chế độ ăn uống chuyên biệt để hỗ trợ chức năng cơ quan, giảm gánh nặng cho gan và thận.
- Kiểm soát việc bài tiết vi khuẩn: Ngay cả chó đã được điều trị cũng có thể tiếp tục bài tiết vi khuẩn qua nước tiểu trong một thời gian ngắn. Việc hoàn thành liệu trình doxycycline là rất quan trọng để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn khỏi thận và giảm nguy cơ lây nhiễm cho các động vật khác và con người.
- Kiểm soát môi trường và tiêm phòng nhắc lại: Tiếp tục duy trì các biện pháp phòng ngừa môi trường và tuân thủ lịch tiêm phòng nhắc lại hàng năm hoặc sáu tháng một lần (đối với chó có nguy cơ cao) để ngăn ngừa tái nhiễm.
- Chăm sóc hỗ trợ khác: Tùy thuộc vào di chứng, chó có thể cần các liệu pháp hỗ trợ khác như thuốc bổ gan, thuốc hỗ trợ thận, hoặc các chất bổ sung để nâng cao sức khỏe tổng thể.
Tiên lượng
- Trường hợp nhẹ đến trung bình: Với chẩn đoán và điều trị sớm, tiên lượng cho chó mắc Leptospirosis thể nhẹ hoặc trung bình thường là tốt. Hầu hết chó có thể hồi phục hoàn toàn nếu không có tổn thương cơ quan nghiêm trọng.
- Trường hợp nặng hoặc cấp tính: Tiên lượng trở nên thận trọng hơn đối với chó mắc bệnh thể cấp tính, vàng da nghiêm trọng, suy thận hoặc suy gan cấp tính. Tỷ lệ tử vong có thể cao, đặc biệt nếu việc điều trị bị trì hoãn hoặc chó đã có tổn thương đa cơ quan. Một số chó có thể sống sót nhưng phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe mãn tính như suy thận mãn tính hoặc các biến chứng về gan.
- Chó mang mầm bệnh mãn tính: Một số chó, đặc biệt là những con không được điều trị bằng kháng sinh loại bỏ vi khuẩn khỏi thận, có thể trở thành vật chủ mang mầm bệnh mãn tính và bài tiết vi khuẩn qua nước tiểu trong nhiều tháng hoặc nhiều năm mà không có triệu chứng rõ ràng. Đây là một mối lo ngại về sức khỏe cộng đồng.
Việc thăm khám định kỳ với bác sĩ thú y và tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị là yếu tố then chốt để đảm bảo chó mắc bệnh xoắn khuẩn ở chó có cơ hội phục hồi tốt nhất và sống khỏe mạnh.
Kết luận
Bệnh xoắn khuẩn ở chó là một mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng, không chỉ đối với thú cưng mà còn có nguy cơ lây lan sang con người. Từ những nguyên nhân phức tạp như tiếp xúc với môi trường ô nhiễm đến các triệu chứng đa dạng từ cấp tính đến mãn tính, việc nhận biết sớm và can thiệp kịp thời là vô cùng quan trọng. Mặc dù vắc xin có những hạn chế nhất định do sự đa dạng của các chủng Leptospira, việc tiêm phòng đầy đủ kết hợp với các biện pháp phòng ngừa môi trường và vệ sinh cá nhân vẫn là chiến lược hiệu quả nhất. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để có lịch tiêm chủng phù hợp và phương án quản lý sức khỏe toàn diện cho chó của bạn, đảm bảo một cuộc sống khỏe mạnh và an toàn cho cả thú cưng và gia đình.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 26, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
