Bệnh Care ở chó mèo là cụm từ thường dùng để chỉ hai căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm riêng biệt: Bệnh Canine Distemper (bệnh Care ở chó) và Bệnh Feline Panleukopenia (bệnh giảm bạch cầu hoặc bệnh Care ở mèo). Cả hai đều do virus gây ra, có khả năng lây lan nhanh chóng và tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt ở thú cưng non. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa là cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho những người bạn bốn chân của chúng ta.
Bệnh Canine Distemper (Bệnh Care Ở Chó)
Bệnh Canine Distemper, hay còn gọi là bệnh Care ở chó, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan của chó. Tác nhân gây bệnh là Canine Distemper Virus (CDV), một loại virus thuộc họ Paramyxoviridae, cùng họ với virus gây bệnh sởi ở người. Virus này cực kỳ nguy hiểm, có thể gây ra tỷ lệ tử vong lên đến 50% ở chó trưởng thành và 80% ở chó con.
Tác Nhân Gây Bệnh và Đường Lây Truyền
Virus Canine Distemper có cấu trúc RNA, không bền vững ngoài môi trường nhưng có khả năng lây nhiễm cao. Chó nhiễm bệnh sẽ đào thải virus qua tất cả các dịch tiết của cơ thể như nước mắt, nước mũi, nước bọt, nước tiểu và phân. Virus lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi chó khỏe mạnh hít phải các giọt bắn chứa virus từ chó bệnh ho, hắt hơi. Ngoài ra, tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết hoặc gián tiếp qua môi trường, vật dụng bị nhiễm virus cũng là con đường lây bệnh. Chó con có thể lây bệnh từ mẹ qua nhau thai hoặc sữa nếu mẹ không có miễn dịch.
Triệu Chứng Lâm Sàng
Triệu chứng của bệnh Canine Distemper rất đa dạng và phụ thuộc vào hệ miễn dịch của chó, chủng virus và đường xâm nhập. Bệnh thường tiến triển qua nhiều giai đoạn với các biểu hiện ở các hệ cơ quan khác nhau.
Giai đoạn đầu (thường từ 3-6 ngày sau khi nhiễm):
Chó thường có biểu hiện sốt cao đột ngột (trên 39.5°C), bỏ ăn, mệt mỏi, kém linh hoạt. Sau đó, thân nhiệt có thể giảm và tăng trở lại theo chu kỳ. Chó có thể bị viêm kết mạc, chảy nước mắt, nước mũi trong và sau đó chuyển sang dạng mủ do bội nhiễm vi khuẩn.
Triệu chứng hô hấp:
Ho khan, khó thở, thở khò khè, viêm phổi. Đây là một trong những triệu chứng phổ biến nhất và dễ nhận thấy.
Triệu chứng tiêu hóa:
Nôn mửa, tiêu chảy, phân lỏng hoặc lẫn máu. Chó bị mất nước nghiêm trọng và suy kiệt nhanh chóng.
Triệu chứng da:
Viêm da mụn mủ ở vùng bụng, bẹn, kẽ chân. Da ở đệm chân và chóp mũi có thể bị dày sừng, cứng lại (hiện tượng “hard pad disease” hoặc “hard nose disease”), đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh ở giai đoạn muộn.
Triệu chứng thần kinh:
Đây là dấu hiệu nghiêm trọng nhất và thường xuất hiện ở giai đoạn cuối của bệnh hoặc ở chó trưởng thành có miễn dịch kém. Chó có thể bị co giật, run rẩy, đi lại loạng choạng, yếu liệt chi, xoay vòng, hoặc thậm chí là mù lòa. Các cơn co giật có thể biểu hiện dưới nhiều dạng, từ nhẹ như giật cơ mặt đến nặng như co giật toàn thân. Một số chó có thể bị Tic – biểu hiện co giật cục bộ ở một phần cơ thể (ví dụ: giật mí mắt, giật cơ chân).
Chẩn Đoán và Điều Trị
Việc chẩn đoán bệnh Canine Distemper dựa trên các triệu chứng lâm sàng điển hình, tiền sử tiếp xúc và các xét nghiệm chuyên biệt. Các xét nghiệm bao gồm xét nghiệm máu để tìm sự giảm bạch cầu lympho, xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang trực tiếp (IFA) hoặc xét nghiệm PCR để phát hiện virus trong dịch tiết cơ thể hoặc mô.
Hiện tại, không có thuốc đặc trị cho virus Canine Distemper. Việc điều trị chủ yếu là hỗ trợ và điều trị triệu chứng, nhằm mục đích giảm nhẹ các biểu hiện lâm sàng và tăng cường sức đề kháng cho chó để cơ thể tự chống lại virus. Các biện pháp điều trị bao gồm:
- Truyền dịch: Để chống mất nước và duy trì điện giải do nôn mửa, tiêu chảy.
- Kháng sinh: Để kiểm soát các nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn (như viêm phổi, viêm ruột).
- Thuốc hạ sốt, chống viêm: Giảm sốt và viêm nhiễm.
- Thuốc chống nôn, chống tiêu chảy: Giảm triệu chứng ở hệ tiêu hóa.
- Thuốc an thần, chống co giật: Kiểm soát các triệu chứng thần kinh.
- Bổ sung dinh dưỡng: Tăng cường sức đề kháng.
Tiên lượng bệnh Care ở chó rất xấu, đặc biệt ở chó con và những trường hợp có triệu chứng thần kinh nặng.
Bệnh Feline Panleukopenia (Bệnh Care Ở Mèo / Bệnh Giảm Bạch Cầu Ở Mèo)
Bệnh Feline Panleukopenia (FPV) thường được gọi là bệnh Care ở mèo hoặc bệnh giảm bạch cầu ở mèo, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do virus gây ra, đặc trưng bởi sự suy giảm nghiêm trọng các tế bào bạch cầu, đặc biệt là bạch cầu lympho. Đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở mèo con.
Tác Nhân Gây Bệnh và Đường Lây Truyền
Tác nhân gây bệnh là Feline Parvovirus (FPV), một loại virus DNA rất bền vững trong môi trường, có thể tồn tại nhiều tháng hoặc thậm chí cả năm. FPV có mối quan hệ gần gũi với Canine Parvovirus (CPV) gây bệnh Parvo ở chó, nhưng chúng không lây chéo cho nhau (FPV không lây cho chó và ngược lại).
Virus FPV lây truyền chủ yếu qua đường phân-miệng khi mèo khỏe mạnh tiếp xúc với phân, nước tiểu, dịch nôn hoặc các chất tiết khác từ mèo bệnh. Virus cũng có thể lây gián tiếp qua môi trường bị nhiễm (chuồng trại, bát ăn, đồ chơi, quần áo, tay người). Mèo mẹ mang thai nhiễm bệnh có thể truyền virus cho mèo con qua nhau thai, gây tổn thương não ở mèo con (hội chứng tiểu não giảm sản).
Triệu Chứng Lâm Sàng
Triệu chứng của bệnh Feline Panleukopenia thường xuất hiện đột ngột và tiến triển rất nhanh, đặc biệt ở mèo con.
Giai đoạn cấp tính:
Mèo sốt cao (40-41°C), bỏ ăn hoàn toàn, trầm cảm nặng, mất nước nghiêm trọng, nôn mửa liên tục và tiêu chảy dữ dội. Phân có thể lỏng, có mùi hôi tanh, đôi khi lẫn máu hoặc chất nhầy.
Mèo rất yếu ớt, nằm một chỗ, không muốn di chuyển. Bụng có thể chướng và đau khi chạm vào.
Giảm bạch cầu:
Điểm đặc trưng của bệnh là sự suy giảm đột ngột và nghiêm trọng số lượng bạch cầu, đặc biệt là bạch cầu lympho. Điều này làm suy yếu hệ miễn dịch của mèo, khiến chúng dễ bị nhiễm trùng thứ phát bởi vi khuẩn hoặc virus khác.
Tổn thương tiểu não ở mèo con:
Mèo con bị nhiễm bệnh trong tử cung hoặc ngay sau khi sinh có thể phát triển hội chứng tiểu não giảm sản. Những mèo con này có biểu hiện mất thăng bằng nghiêm trọng, đi loạng choạng, run rẩy đầu và thân, khó khăn trong việc phối hợp động tác. Triệu chứng này thường vĩnh viễn nhưng không tiến triển nặng thêm và mèo vẫn có thể sống sót với sự chăm sóc đặc biệt.
Chẩn Đoán và Điều Trị
Chẩn đoán Feline Panleukopenia dựa trên các triệu chứng lâm sàng, tiền sử tiêm phòng và xét nghiệm. Xét nghiệm máu cho thấy sự giảm bạch cầu tổng thể và bạch cầu lympho là dấu hiệu đặc trưng. Xét nghiệm nhanh ELISA để phát hiện kháng nguyên virus trong phân cũng rất hữu ích. PCR là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất.
Giống như Canine Distemper, không có thuốc đặc trị cho virus FPV. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ và điều trị triệu chứng, tập trung vào việc bù nước, điện giải, kiểm soát nôn và tiêu chảy, và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát. Các biện pháp bao gồm:
- Truyền dịch tĩnh mạch: Cấp cứu cho mèo bị mất nước nghiêm trọng.
- Kháng sinh phổ rộng: Để chống lại nhiễm trùng vi khuẩn thứ phát do hệ miễn dịch bị suy yếu.
- Thuốc chống nôn: Giảm nôn, giúp mèo giữ lại được thức ăn và nước.
- Vitamin và chất điện giải: Bổ sung để hỗ trợ phục hồi.
- Dinh dưỡng qua ống truyền: Nếu mèo không thể ăn uống tự nguyện.
- Thuốc kích thích miễn dịch (nếu phù hợp): Một số trường hợp có thể sử dụng các sản phẩm hỗ trợ miễn dịch.
Tiên lượng của Feline Panleukopenia phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, tuổi của mèo và sự can thiệp kịp thời. Mèo con thường có tiên lượng xấu hơn.
Phòng Ngừa Bệnh Care Ở Chó Mèo: Chìa Khóa Bảo Vệ
Phòng ngừa là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ chó mèo khỏi bệnh Care ở chó mèo. Cả Canine Distemper và Feline Panleukopenia đều có vắc xin hiệu quả.
1. Tiêm Vắc Xin Đầy Đủ và Đúng Lịch:
- Đối với chó: Vắc xin tổng hợp 5 bệnh (5 trong 1) bao gồm phòng bệnh Care (Canine Distemper), Parvo, Viêm gan truyền nhiễm, Ho cũi chó và Leptospirosis. Chó con thường được tiêm mũi đầu tiên vào khoảng 6-8 tuần tuổi, sau đó tiêm nhắc lại 2-3 mũi cách nhau 3-4 tuần. Chó trưởng thành cần tiêm nhắc lại hàng năm hoặc 3 năm một lần tùy loại vắc xin.
- Đối với mèo: Vắc xin tổng hợp 3 bệnh (3 trong 1) hoặc 4 bệnh (4 trong 1) bao gồm phòng bệnh Feline Panleukopenia (bệnh giảm bạch cầu), Herpesvirus (viêm mũi, khí quản), Calicivirus (cúm mèo) và có thể thêm Chlamydia. Mèo con cũng tiêm mũi đầu vào khoảng 6-8 tuần tuổi, nhắc lại 2-3 mũi và tiêm nhắc lại hàng năm.
- Mochi Cat khuyến nghị chủ nuôi tuân thủ nghiêm ngặt lịch tiêm phòng theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y để đảm bảo miễn dịch cho thú cưng.
2. Vệ Sinh Sạch Sẽ Môi Trường Sống:
- Giữ gìn chuồng trại, khay thức ăn, bát nước, đồ chơi luôn sạch sẽ.
- Sử dụng các chất khử trùng an toàn cho động vật để vệ sinh định kỳ (ví dụ: thuốc tẩy Javen pha loãng, các dung dịch chuyên dụng). Feline Parvovirus đặc biệt bền vững, cần sử dụng chất khử trùng mạnh như thuốc tẩy clo để tiêu diệt hiệu quả.
3. Cách Ly Thú Cưng Bệnh:
- Nếu có thú cưng bị bệnh, cần cách ly hoàn toàn với các thú cưng khỏe mạnh khác trong nhà để tránh lây lan.
- Hạn chế tiếp xúc của thú cưng khỏe mạnh với môi trường bên ngoài, đặc biệt là những nơi có nguy cơ lây nhiễm cao (khu vực có nhiều chó mèo hoang, chợ bán thú cưng).
4. Chăm Sóc Dinh Dưỡng Hợp Lý:
- Cung cấp chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, giúp tăng cường sức đề kháng cho thú cưng.
- Đảm bảo luôn có nước sạch cho thú cưng uống.
5. Hạn Chế Căng Thẳng:
- Căng thẳng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của thú cưng, khiến chúng dễ mắc bệnh hơn.
- Tạo môi trường sống thoải mái, ít tiếng ồn, có không gian vui chơi và nghỉ ngơi đầy đủ cho chó mèo.
6. Tránh Tiếp Xúc Với Thú Cưng Không Rõ Nguồn Gốc:
- Khi đưa thú cưng mới về nhà, đặc biệt là chó con, mèo con, cần cách ly một thời gian và đưa đi khám sức khỏe tổng quát, tiêm phòng đầy đủ trước khi cho chúng tiếp xúc với các thú cưng khác trong nhà.
Việc chủ động phòng ngừa là yếu tố then chốt để đảm bảo sức khỏe và kéo dài tuổi thọ cho chó mèo. Khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa thú cưng đến ngay cơ sở thú y gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Câu Hỏi Thường Gặp Về Bệnh Care Ở Chó Mèo
Bệnh Care ở chó mèo có lây sang người không?
Không, virus gây bệnh Canine Distemper ở chó và Feline Panleukopenia ở mèo không có khả năng lây nhiễm và gây bệnh cho con người. Đây là các bệnh đặc trưng loài.
Chó đã tiêm phòng rồi có thể mắc bệnh Care không?
Mặc dù đã tiêm phòng, vẫn có một tỷ lệ nhỏ chó có thể mắc bệnh Care nếu hệ miễn dịch của chúng không đáp ứng đủ với vắc xin, hoặc do tiếp xúc với lượng virus quá lớn, hoặc tiêm phòng không đúng lịch/đúng cách. Tuy nhiên, chó đã tiêm phòng thường có triệu chứng nhẹ hơn và khả năng hồi phục cao hơn nhiều so với chó chưa tiêm.
Mèo con mắc bệnh giảm bạch cầu (Feline Panleukopenia) có sống được không?
Tiên lượng cho mèo con mắc Feline Panleukopenia thường xấu, tỷ lệ tử vong cao. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị hỗ trợ tích cực, đặc biệt là bù nước và kháng sinh chống nhiễm trùng thứ phát, một số mèo con vẫn có thể qua khỏi. Mèo con mắc hội chứng tiểu não giảm sản do mẹ truyền thường sống được nhưng sẽ có di chứng mất thăng bằng vĩnh viễn.
Làm thế nào để khử trùng môi trường sau khi chó/mèo bị bệnh Care?
Cần sử dụng các chất khử trùng mạnh như thuốc tẩy clo (Javen) pha loãng theo tỷ lệ khuyến cáo của nhà sản xuất (thường là 1:32 hoặc 1:16) để vệ sinh toàn bộ khu vực, vật dụng mà thú cưng bệnh đã tiếp xúc. Để dung dịch tiếp xúc ít nhất 10-15 phút trước khi rửa sạch. Đối với Feline Parvovirus, đây là biện pháp khử trùng hiệu quả nhất.
Kết Luận Chung
Bệnh Care ở chó mèo, dù là Canine Distemper hay Feline Panleukopenia, đều là những thách thức sức khỏe lớn đối với thú cưng và chủ nuôi. Việc trang bị kiến thức về các dấu hiệu nhận biết bệnh sớm, hiểu rõ cơ chế lây truyền và đặc biệt là tuân thủ chặt chẽ lịch tiêm phòng vắc xin là vô cùng quan trọng. Bên cạnh đó, duy trì vệ sinh môi trường sống và cung cấp chế độ dinh dưỡng tốt sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, tạo lá chắn vững chắc bảo vệ những người bạn nhỏ khỏi những mối đe dọa tiềm ẩn từ các căn bệnh nguy hiểm này. Hãy luôn chủ động chăm sóc để thú cưng của bạn có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc.
Ngày Cập Nhật: Tháng 9 30, 2025 by Trần Thanh Tâm Ni
