Mèo bị cảm lạnh, cảm cúm hay thậm chí là các vấn đề liên quan đến nhiễm lạnh, trúng gió, là những bệnh lý thường gặp, đặc biệt khi thời tiết thay đổi đột ngột. Giống như con người, khi mèo mắc các bệnh này, chúng thường cảm thấy mệt mỏi, khó chịu và suy giảm sức khỏe. Nếu không được phát hiện và chăm sóc kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của thú cưng. Việc nắm vững kiến thức về các nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị, phòng ngừa hiệu quả là vô cùng quan trọng đối với mỗi người nuôi mèo.
Mèo bị cảm là gì? Tổng quan về bệnh hô hấp thường gặp
Khi nói đến mèo bị cảm, chúng ta thường đề cập đến các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên ở mèo, gây ra bởi virus hoặc vi khuẩn. Các bệnh này có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, từ cảm lạnh thông thường với các triệu chứng nhẹ đến cảm cúm nặng hơn, thậm chí liên quan đến tình trạng nhiễm lạnh sâu hoặc trúng gió gây hạ thân nhiệt đột ngột. Đây là nhóm bệnh truyền nhiễm phổ biến, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ giống mèo nào, từ mèo cảnh như mèo Anh lông ngắn, mèo Xiêm, mèo Ba Tư đến mèo ta, nhưng đặc biệt nguy hiểm đối với mèo con, mèo già hoặc những cá thể có hệ miễn dịch yếu.
Nguyên nhân khiến mèo bị cảm lạnh và cảm cúm
Các bệnh về đường hô hấp ở mèo, bao gồm cả mèo bị cảm lạnh và cảm cúm, chủ yếu do tác nhân gây bệnh là virus hoặc vi khuẩn tấn công khi hệ miễn dịch của mèo bị suy yếu. Virus là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt là Feline Herpesvirus (FHV-1) và Feline Calicivirus (FCV). Các loại virus này dễ dàng lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, mắt, miệng của mèo bệnh, hoặc gián tiếp qua môi trường, bát ăn, đồ chơi bị nhiễm mầm bệnh.
Ngoài ra, sự thay đổi đột ngột của thời tiết, môi trường sống ẩm ướt, nhiệt độ xuống thấp cũng là yếu tố thuận lợi để virus và vi khuẩn xâm nhập, gây ra tình trạng mèo bị cảm lạnh. Tắm cho mèo bằng nước lạnh, không sấy khô kỹ sau khi tắm, hoặc để mèo nằm ở những nơi có gió lùa, nền nhà lạnh, đều có thể làm giảm sức đề kháng của mèo, tạo cơ hội cho mầm bệnh phát triển. Vi khuẩn như Bordetella Bronchiseptica và Chlamydophila Felis cũng có thể gây ra các triệu chứng hô hấp ở mèo, đôi khi kết hợp với nhiễm virus ban đầu gây ra nhiễm trùng thứ cấp, làm bệnh tình trở nên phức tạp hơn.
Dấu hiệu nhận biết mèo bị cảm: Sớm phát hiện để kịp thời điều trị
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu mèo bị cảm là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Hắt hơi và chảy dịch mũi: Đây là những dấu hiệu ban đầu phổ biến nhất, do niêm mạc đường hô hấp bị viêm nhiễm. Dịch mũi lúc đầu có thể trong, sau đó đặc dần và có màu vàng hoặc xanh nếu có nhiễm khuẩn thứ cấp.
- Chảy nước mắt: Mắt mèo có thể chảy nhiều nước, đỏ, sưng, thậm chí có dịch mủ. Đây là triệu chứng đặc trưng của nhiễm Feline Herpesvirus.
- Sổ mũi, nghẹt mũi: Mèo có thể thở khó khăn qua mũi, thở bằng miệng, gây khó chịu và ảnh hưởng đến khứu giác.
- Biếng ăn hoặc bỏ ăn: Nghẹt mũi làm mèo không ngửi thấy mùi thức ăn, cùng với cảm giác mệt mỏi, đau họng (trong trường hợp cảm cúm nặng), khiến mèo mất hứng thú với việc ăn uống, dẫn đến suy nhược và mất nước.
- Mệt mỏi, lờ đờ, ít vận động: Mèo bệnh thường nằm im một chỗ, không còn năng động, vui chơi như thường ngày.
- Sốt: Thân nhiệt mèo có thể tăng cao. Tuy nhiên, trong trường hợp nhiễm lạnh hoặc trúng gió nặng, thân nhiệt lại có thể hạ thấp nguy hiểm.
- Viêm loét miệng và lưỡi: Triệu chứng này thường gặp khi mèo bị nhiễm Feline Calicivirus, gây đau đớn khi ăn uống.
- Ho: Một số trường hợp mèo có thể bị ho khan hoặc ho có đờm.
- Da tái nhợt, run rẩy: Đây là dấu hiệu của tình trạng suy nhược, nhiễm lạnh hoặc sốt.
Trong một số trường hợp, mèo bị cảm nặng có thể đi kèm với các triệu chứng khác như tiêu chảy. Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đặc biệt là biếng ăn, lờ đờ kéo dài, bạn nên đưa mèo đến bác sĩ thú y càng sớm càng tốt.
Chẩn đoán mèo bị cảm lạnh và cảm cúm: Quy trình tại phòng khám thú y
Khi nghi ngờ mèo bị cảm, việc đưa mèo đến phòng khám thú y là bước quan trọng nhất để có chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị phù hợp. Bác sĩ thú y sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng toàn diện, bao gồm đo thân nhiệt, nghe phổi, kiểm tra mũi, mắt, miệng và hạch bạch huyết của mèo.
Để xác định nguyên nhân chính xác (virus, vi khuẩn hay kết hợp), bác sĩ có thể đề nghị thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu hơn. Các xét nghiệm này có thể bao gồm xét nghiệm máu để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm và sức khỏe tổng thể, chụp X-quang lồng ngực để kiểm tra xem bệnh đã biến chứng thành viêm phổi hay chưa, hoặc lấy mẫu dịch tiết từ mũi/mắt để xét nghiệm PCR xác định loại virus (Herpes hay Calicivirus) hoặc nuôi cấy vi khuẩn.
Quá trình chẩn đoán này giúp phân biệt mèo bị cảm với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự như dị ứng, hen suyễn, viêm mũi mãn tính hoặc thậm chí là khối u đường hô hấp, từ đó đưa ra phương hướng điều trị hiệu quả và kịp thời nhất, tránh những rủi ro không đáng có.
Phương pháp điều trị khi mèo bị cảm lạnh và cảm cúm
Việc điều trị mèo bị cảm phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Đối với các trường hợp nhẹ do virus, việc điều trị chủ yếu là chăm sóc hỗ trợ để tăng cường sức đề kháng cho mèo tự chống lại virus. Đối với các trường hợp có nhiễm khuẩn thứ cấp hoặc do vi khuẩn gây ra, bác sĩ thú y sẽ kê đơn thuốc kháng sinh phù hợp.
- Sử dụng thuốc: Tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ thú y về loại thuốc (kháng sinh, kháng viêm, thuốc nhỏ mắt/mũi), liều lượng và thời gian sử dụng. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc cho mèo hoặc sử dụng thuốc của người.
- Chăm sóc hỗ trợ: Đây là yếu tố then chốt trong quá trình hồi phục của mèo.
- Giữ ấm: Đảm bảo mèo được nằm ở nơi khô ráo, ấm áp, tránh gió lùa. Có thể sử dụng chăn, đệm sưởi cho mèo.
- Vệ sinh: Thường xuyên lau sạch dịch tiết ở mắt và mũi bằng khăn ẩm hoặc bông gòn nhúng nước muối sinh lý để giúp mèo dễ thở và nhìn rõ hơn.
- Kích thích ăn uống: Nghẹt mũi làm mèo khó ngửi và biếng ăn. Hãy thử làm ấm thức ăn ướt để tăng mùi thơm hoặc cho ăn các loại thức ăn có mùi hấp dẫn. Trong trường hợp mèo bỏ ăn hoàn toàn, có thể cần cho ăn qua xi lanh hoặc đặt sonde thực quản tại phòng khám thú y.
- Bù nước: Đảm bảo mèo uống đủ nước. Nếu mèo bị mất nước nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định truyền dịch.
- Làm thông đường thở: Sử dụng hơi nước ấm (để mèo trong phòng tắm khi bạn tắm nước nóng hoặc dùng máy xông hơi dành cho trẻ em) có thể giúp làm loãng dịch nhầy đường hô hấp.
Trong những trường hợp nặng, mèo bị cảm có thể cần nhập viện để được chăm sóc chuyên sâu, bao gồm truyền dịch, hỗ trợ dinh dưỡng và theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe.
Trúng gió ở mèo: Nguyên nhân, triệu chứng và cấp cứu
Khác với mèo bị cảm lạnh hay cảm cúm do virus/vi khuẩn, “trúng gió” ở mèo thường là cách gọi dân gian chỉ tình trạng hạ thân nhiệt đột ngột, có thể kèm theo các biểu hiện thần kinh. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm và có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
- Nguyên nhân: Chủ yếu do mèo bị tiếp xúc với nhiệt độ cực lạnh trong thời gian dài, bị ướt trong môi trường lạnh, hoặc do các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn làm suy giảm khả năng điều hòa thân nhiệt. Mèo con, mèo già, hoặc mèo có bệnh nền rất dễ bị trúng gió. Việc để mèo con nằm một mình trong ổ lạnh, không được sưởi ấm bởi mèo mẹ hoặc các nguồn nhiệt khác cũng là nguyên nhân phổ biến.
- Triệu chứng:
- Hạ thân nhiệt: Thân nhiệt trực tràng dưới 37.8°C (thân nhiệt bình thường của mèo là 38-39.2°C). Trong trường hợp nặng có thể tụt xuống dưới 36°C.
- Mệt mỏi cực độ, bơ phờ, đi lại yếu ớt, xiêu vẹo.
- Không còn phản xạ, gọi không phản ứng, thậm chí hôn mê.
- Nhịp tim và nhịp thở yếu, chậm.
- Cơ thể cứng đờ, hàm cứng, đồng tử giãn.
- Tai và các chi lạnh buốt.
- Mất khả năng kiểm soát tiểu tiện, đại tiện.
- Cấp cứu:
- Ưu tiên số 1: Làm ấm cơ thể ngay lập tức. Di chuyển mèo đến nơi ấm áp, kín gió. Sử dụng chăn, khăn, áo để ủ ấm cho mèo. Bạn có thể dùng nhiệt độ cơ thể mình để ủ ấm cho mèo con.
- Cẩn thận khi sử dụng nhiệt: Nếu dùng túi chườm ấm hoặc chai nước ấm, hãy bọc khăn bên ngoài để tránh gây bỏng cho mèo. Tránh dùng máy sấy tóc trực tiếp lên người mèo vì dễ gây bỏng da.
- Kiểm tra nhiệt độ: Sau mỗi 10-15 phút, kiểm tra lại thân nhiệt trực tràng bằng nhiệt kế cho đến khi thân nhiệt trở về mức bình thường (trên 38°C).
- Hỗ trợ năng lượng: Khi mèo tỉnh lại và có phản xạ nuốt, có thể cho uống nước đường Glucose hoặc mật ong pha loãng để bổ sung năng lượng nhanh chóng.
- Đưa đến bác sĩ thú y: Sau khi sơ cứu ban đầu, hãy đưa mèo đến phòng khám thú y ngay lập tức để bác sĩ kiểm tra tổng thể, đánh giá mức độ ảnh hưởng và có biện pháp hỗ trợ y tế chuyên sâu nếu cần (như truyền dịch, hỗ trợ hô hấp…).
Phòng ngừa mèo bị cảm lạnh, cảm cúm và trúng gió
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để giảm thiểu nguy cơ mèo bị cảm và các vấn đề liên quan đến nhiễm lạnh, chủ nuôi cần chú trọng đến các biện pháp phòng ngừa sau:
- Tiêm phòng đầy đủ và định kỳ: Tiêm vacxin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa cảm cúm do virus Herpes và Calicivirus. Mèo con cần được tiêm các mũi cơ bản theo lịch trình khuyến cáo của bác sĩ thú y, và sau đó tiêm nhắc lại định kỳ hàng năm. Mặc dù vacxin không phòng được tất cả các chủng virus, nhưng giúp giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu mèo không may bị nhiễm.
- Chế độ dinh dưỡng đầy đủ: Cung cấp cho mèo một chế độ ăn cân bằng, giàu dinh dưỡng để tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể mèo khỏe mạnh hơn để chống lại mầm bệnh.
- Giữ ấm và khô ráo: Đảm bảo nơi ở của mèo luôn ấm áp, khô ráo, tránh gió lùa, đặc biệt vào mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi. Cung cấp đủ chăn, đệm ấm cho mèo ngủ. Bạn có thể tìm kiếm các loại đệm, nhà hoặc quần áo cho mèo phù hợp tại MochiCat.vn để giúp mèo cưng giữ ấm hiệu quả hơn trong những ngày trở lạnh.
- Tránh tắm nước lạnh và sấy khô kỹ: Luôn tắm cho mèo bằng nước ấm và phải sấy khô hoàn toàn bộ lông ngay sau khi tắm, tránh để mèo bị lạnh sau đó.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đưa mèo đến bác sĩ thú y kiểm tra sức khỏe tổng quát 6 tháng hoặc 1 năm một lần để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
- Vệ sinh môi trường sống: Giữ sạch sẽ bát ăn, bát uống, khay vệ sinh và khu vực mèo sinh hoạt để giảm thiểu sự lây lan của mầm bệnh, đặc biệt trong các gia đình nuôi nhiều mèo.
Chăm sóc mèo bị cảm tại nhà và lưu ý đặc biệt
Khi mèo đã được chẩn đoán và điều trị ban đầu tại phòng khám, việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Tiếp tục cho mèo sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Đảm bảo mèo được nghỉ ngơi đầy đủ trong môi trường yên tĩnh, ấm áp. Khuyến khích mèo ăn uống và uống nước. Nếu mèo vẫn biếng ăn, hãy liên hệ lại với bác sĩ để được tư vấn thêm về cách hỗ trợ dinh dưỡng.
Đối với các gia đình nuôi nhiều mèo, khi có một cá thể mèo bị cảm, cần thực hiện cách ly ngay lập tức để tránh lây lan bệnh cho những con mèo khác. Giữ riêng bát ăn, bát uống, khay vệ sinh của mèo bệnh và khử trùng khu vực cách ly thường xuyên. Rửa tay thật kỹ sau khi chăm sóc mèo bệnh trước khi tiếp xúc với những con mèo khỏe mạnh.
Cần lưu ý rằng mèo đã từng bị nhiễm virus Herpes hoặc Calicivirus có thể trở thành vật mang mầm bệnh suốt đời, ngay cả khi không còn biểu hiện triệu chứng lâm sàng. Stress hoặc suy giảm miễn dịch có thể khiến virus tái hoạt động và lây cho mèo khác. Do đó, việc giữ cho môi trường sống ổn định, giảm thiểu căng thẳng và duy trì sức khỏe tốt cho tất cả các cá thể mèo trong đàn là rất quan trọng.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Hỏi: Mèo bị cảm có tự khỏi được không?
Đáp: Các trường hợp mèo bị cảm nhẹ do virus ở mèo trưởng thành có hệ miễn dịch khỏe mạnh đôi khi có thể tự khỏi sau một thời gian với sự chăm sóc hỗ trợ tốt. Tuy nhiên, việc tự ý để mèo tự khỏi mà không có sự thăm khám và tư vấn của bác sĩ thú y tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bệnh có thể trở nặng, gây biến chứng (như viêm phổi), hoặc có nguyên nhân khác không phải cảm lạnh thông thường. Do đó, luôn khuyến cáo đưa mèo đi khám khi có dấu hiệu bệnh để được chẩn đoán và điều trị chính xác, đảm bảo an toàn cho mèo cưng.
Hỏi: Tôi có thể cho mèo uống thuốc cảm của người không?
Đáp: Tuyệt đối không! Thuốc của người có thể chứa các thành phần độc hại đối với mèo, ngay cả với liều lượng nhỏ. Chuyển hóa thuốc ở mèo rất khác biệt so với người và chó, một số loại thuốc an toàn với người lại cực kỳ nguy hiểm với mèo, có thể gây ngộ độc, tổn thương gan, thận hoặc thậm chí tử vong. Luôn sử dụng thuốc theo đúng chỉ định và liều lượng của bác sĩ thú y.
Hỏi: Làm sao để mèo bị cảm chịu ăn hơn?
Đáp: Nghẹt mũi làm giảm khứu giác, khiến mèo biếng ăn. Hãy thử làm ấm thức ăn ướt lên một chút (đảm bảo không quá nóng) để tăng mùi thơm, kích thích mèo ăn. Cung cấp các loại thức ăn dễ tiêu hóa, có mùi vị hấp dẫn hơn. Nếu mèo vẫn không ăn, hãy liên hệ với bác sĩ thú y để được tư vấn về các loại thuốc kích thích thèm ăn hoặc phương pháp hỗ trợ dinh dưỡng khác như cho ăn bằng xi lanh hoặc sonde.
Hỏi: Mèo bị cảm cúm có lây sang người không?
Đáp: Các loại virus và vi khuẩn gây cảm cúm ở mèo (Feline Herpesvirus, Feline Calicivirus, Bordetella Bronchiseptica, Chlamydophila Felis) thường là đặc hiệu cho loài mèo và không lây sang người. Tuy nhiên, việc duy trì vệ sinh cá nhân (rửa tay sau khi tiếp xúc với mèo bệnh) luôn được khuyến khích.
Việc theo dõi sát sao sức khỏe của mèo, nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và chủ động phòng ngừa thông qua tiêm phòng, dinh dưỡng và chăm sóc môi trường sống là cách tốt nhất để bảo vệ người bạn bốn chân của bạn khỏi những căn bệnh hô hấp phổ biến này. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ thú y khi cần thiết.